Zoëlho, op naar een bewuste levensstijl.

Fytosterolen            

 

          Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Fytosterolen zijn substanties die in kleine hoeveelheden natuurlijk voorkomen in de vetfractie van planten.

 

De rol van plantaardige sterolen in de planten is gelijklopend met deze van cholesterol bij de mens : zij maken deel uit van de samenstelling van de cellulaire membraan waarvan zij doorlaadbaarheid en stevigheid verschaffen. Van de kleine hoeveelheden aanwezig in de voeding kennen we de functie niet.

 

De meest voorkomende fytosterolen zijn : β-sitosterol, campesterol en stigmasterol. Stanonen zijn door industriële hydrogenatie verzadigde sterolen.

 

Natuurlijke bronnen :

    • plantaardige oliën, producten op basis van plantaardige oliën (margarines...) : de plantensterolen in plantaardige oliën gaan echter verloren bij de margarineproductie. Daarom worden zij sinds enkele jaren kunstmatig terug toegevoegd aan producten die een LDL-cholesterolverlaging claimen.

    • peulvruchten, zonnebloem- en sesam zaad, ...

 

Bij de mens veroorzaakt de toediening van actieve hoeveelheden (in hogere dan in de natuur voorkomende hoeveelheden toegevoegd aan sommige voedingsmiddelen) fytosterolen een vermindering van de plasmaspiegels van cholesterol (ongeveer 10% minder LDL-cholesterol) door het verhinderen van haar darmabsorptieToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims.

 

Actieve hoeveelheden : Unilever beveelt 1,5 tot 2,4g plantensterolen per dag aan via bv. hun Becel Pro-activ. Zelfs de kleinste hoeveelheid (1,5g) krijg je pas binnen als je 115 appels, 312 uien of 300 tomaten zou eten. Natuurlijk is anders...

 

Dankzij hun opvallende structuur-verwantschap met cholesterol, treden fytosterolen, indien in voldoende hoeveelheid aanwezig in het darmlumen, in competitie met het voedingscholesterol bij de vorming van micellen. Anderzijds is de intestinale absorptie van fytosterolen extreem zwak : zij blijven dus binnen de micellen en verhinderen alzo het oplosbaar maken van cholesterol in de micellen. Het niet opgelost cholesterol slaat vervolgens neer en wordt verwijderd via de stoelgang.

 

De inhibitie van de darmabsorptie van cholesterol vermindert de stroom van voedingscholesterol naar de lever, waardoor ook minder VLDL-cholesterol en dus ook minder LDL-cholesterol wordt gevormd.

 

Deze vermindering gaat echter gepaard met een verhoging van de endogene cholesterolsynthese in de lever als compensatie voor het verlies van cholesterol via de stoelgang. Doch deze compensatie is niet totaal : het netto effect van de hepatische cholesteroldaling is de stimulatie van de synthese van LDL-receptoren, een proces dat leidt tot een verlaging van het circulerend LDL-cholesterol.

 

Policosanol is een fytosterol uit suikerriet en werkt in op de synthese van cholesterol op dezelfde wijze als statines doen ; met verlaging van het gehalte totaal cholesterol en LDL-cholesterol en verhoging van HDL-cholesterol, met remming van de oxidatie van de LDL en vermindering van de plaatjesaggregatie en met vaatverwijdend effect.

 

Stigmasterol (Wulzen antistijfheid factor) is een fytosterol dat voorkomt in vele groente en fruit, in noten en zaden maar vooral in sojaolie, koolzaadolie, in suikerriet, Panax ginseng en rauwe melk (maar vernietigd door pasteurisatie). Stigmasterol deed bij dieren het bloedcholesterolgehalte significant dalen na 6 weken behandeling. Ook zou stigmasterol ontstekingsremmend werken en de afbraak van het kraakbeen remmen.

 

Benecol is een fytosterol uit amandelen, olijfolie... en remt de opname van cholesterol in de darm. De werkzaamheid op korte termijn werd bewezen (verlaging van de LDL-cholesterol met 5 à 15%).

 

Geen enkel ongewenst effect zou optreden met fytosterolen :

 

    • zij vertonen geen oestrogeen-effect,

    • zij zouden zelfs, opgenomen in grote hoeveelheid, het risico op darmkanker verminderen.

 

Hun effecten op lange termijn echter zijn niet bekend : er bestaat een risico op remming van de opname van bètacaroteen (of provitamine A) en van vitamine D (en als je het belang kent van vit D in de preventie van kanker, diabetes...) en bepaalde studies suggereren dat een jarenlang overmatig gebruik juist atherosclerose zou bevorderen... Anderzijds zou het gebruik van deze producten zinloos zijn bij normale cholesterolwaarden of bij een maaltijd zonder cholesterol. Foodwatch (Nederlandse consumenten organisatie) waarschuwt ervoor dat, bij gezonde mensen, de cholesterolverlagende margarines op basis van fytosterolen juist hart- en vaatziekten kunnen veroorzaken . Met fytosterolen en fytostanolen verrijkte voedingsmiddelen zijn enkel geschikt voor  personen met hoge cholesterolspiegels die deze wensen te verlagen. Volgens de FOD Volksgezondheid wordt de consumptie van deze producten best afgeraden bij zwangere vrouwen en bij kinderen jonger dan 5. Patiënten behandeld met cholesterolverlagende middelen vragen best eerst advies aan hun huisarts vooraleer dit type producten in te nemen. Sedert 14 februari 2014 verplicht een Europese richtlijn de fabrikanten van dergelijke producten op hun verpakkingen de consument te waarschuwen dat het betreffende "product niet geschikt is voor mensen met normale cholesterolwaarden".

 

Noot : het cholesterolverlagend effect treedt niet bij iedereen op : maar 1/3 van de cholesterol wordt via de voeding aangevoerd (de rest wordt door de lever aangemaakt : endogene cholesterol). Hierop reageren de fytosterolen. Bij personen met een natuurlijke hoge endogene cholesterolsynthese hebben fytosterolen geen effect. Dit kan ontdekt worden door de bepaling in het bloed van lanosterol, endogene precursor van cholesterol.

 

 

 

 

 ZOELHO (c) 2006 - 2024, Paul Van Herzele PharmD        Laatste versie : 17-mrt-24                     

DisclaimerDisclaimer

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.