Cyclo-oxygenase (COX)            

 

          Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Het cyclo-oxygenase of prostaglandine H2-synthetase is het enzym dat uitgaande van arachidonzuur (AA), een essentieel bestanddeel van de celmembraan, de eerste stappen in de biosynthese van de prostaglandinen en van tromboxaan katalyseert. Meerdere vormen van cyclo-oxygenasen bestaan.

 

Ontsteking is het belangrijkste pathologisch voorbeeld waarin cyclo-oxygenasen een rol spelen.

 

 

De voornaamste COX iso-vormen :            

 

1. • COX1 is een "constitutioneel" of fysiologisch enzym dat permanent uitgedrukt wordt in de belangrijkste organen en cellen van het organisme, in het bijzonder in de maag, darm en nieren.

 

1. • COX2 daarentegen is een "induceerbaar" of pathologisch enzym, nagenoeg niet actief in rustende cellen, maar dat snel (in enkele uren) door allerhande prikkels kan geïnduceerd of onderdrukt worden. Het wordt gesynthetiseerd in de ontstekingscellen, vooral de macrofagen, als antwoord op een stimulatie door een bacterieel endotoxine (giftige stof afkomstig van levend micro-organisme die zich pas in het organisme verspreid bij haar destructie) of door cytokines als interleukine-1 (IL-1), IL-2 of Tumor Necrosis Factor (_span style=_color: #000000;">TNF</span>-α). Corticoïden en cytokines met een anti-inflammatoire activiteit zoals IL-4, IL-10 en IL-13 onderdrukken ze. COX2 wordt voornamelijk uitgedrukt in de leukocyten, de synoviale cellen en het CZS, waar het een belangrijke rol speelt in ontsteking, koorts en pijn.

 

 

Er bestaat een zowel fysiologisch als pathologisch complex verband tussen cyclo-oxygenasen :            

 

1. • De expressie van COX2 bv. is constitutief in de nier en de hersenen en kan door fysiologische stimuli in een bepaald aantal weefsels zoals de eierstokken, baarmoeder, kraakbeen en bot snel geïnduceerd worden.

   • • omgekeerd kan de expressie van COX1 als reactie op allerhande agressies zoals bestraling optreden in de cryptecellen van de dunne darm.

 

1. • COX2 lijkt een belangrijke rol te spelen in de voortplantingsfuncties zoals ovulatie en innesteling van het embryo... : de verhoogde expressie van COX2 is essentieel voor de normale ontwikkeling van de eicel en voor de vrijmaking van de proteolytische enzymen die instaan voor de follikelruptuur.

   • • COX1 bereidt het endometrium voor op de innesteling.

 

 

Cyclo-oxygenasen spelen verder een rol in :            

 

1. • de bloedstolling : prostaglandines (PG) spelen een rol in de regulatie van de bloedstolling : het evenwicht tussen TXA2 geproduceerd door COX1 van de bloedplaatjes en de PG geproduceerd door de endotheelcellen (vooral via COX2) van de bloedvaten is van groot belang om het evenwicht tussen klontering en niet-klontering te handhaven.

 

1. • de ontsteking : COX2 expressie zou de enige oorzaak zijn van PG productie thv de ontstekingshaard in het organisme... COX1 speelt daarentegen een overheersende rol in ontstekingsverschijnselen thv de huid of bij extracellulaire aanvoer van AZ.

 

1. • het zenuwstelsel : PG zijn bij een aantal specifieke hersenfuncties betrokken evenals bij koorts. Vooral COX2 speelt een centrale rol bij de teloorgang van de neuronale verbindingen en bij verschillende degeneratieve verschijnselen (bejaarden!).

 

1. • kanker :

 

1. 1. • COXen zijn krachtige activatoren van talrijke procarcinogenen :  hun inhibitie zou de initiëring en de promotie van een tumor kunnen blokkeren.

 

1. 1. • de meeste kankers en adenomen van het colon vertonen een overmatige expressie van COX2, maar niet van COX1.  Inhibitie van COXen kan dus leiden tot intracellulaire opstapeling van AZ, wat op zijn beurt de apoptose kan induceren.  

 

 

COX1 en COX2 activiteitsbepaling :            

 

1. • De productie van Tromboxaan B2 (TB₂) door de bloedplaatjes tijdens de bloedstolling vormt een index voor de COX1 activiteit, de enige COX aanwezig in de bloedplaatjes.

 

1. • De productie van prostaglandine E2 (PGE₂) door de monocyten, na incubatie van totaal bloed in aanwezigheid van bacterieel lipopolysaccharide, vormt een index voor de COX2 activiteit.

 

 

Noot :

Sommige farmaca, COX2 selectieve inhibitoren, werden van de markt gehaald wegens hun nevenwerkingen op de bloedstolling.

 

 Idealiter zouden nieuwe middelen tegen inflammatie enkel de expressie van het induceerbare COX2 moeten onderdrukken zonder daarom de activiteit van COX1 en COX2 enzymen te remmen.

 

 

            

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.