Inflammatie-respons

Laatste bijwerking : 2023-08-08

Een lokale inflammatie-respons (of type 1-) is het antwoord van de weefsels op een verwonding. Het is een snelle niet specifieke verdedigingsreactie, zonder memorisatie, gericht tegen alle agressies, infectueuze of niet infectueuze. Zij heeft tot doel moleculen in het serum en cellen behorende tot het immuunstelsel naar de ontstekingshaard te leiden.

Er is geen intensiteitsverhoging bij een nieuw contact.

De inflammatie zelf is een reactie thv bevloeide weefsels waardoor plasma en gespecialiseerde cellen op de plaats van ontsteking kunnen accumuleren.

Het organisme probeert toxines op te ruimen met ontstekingen. Zoals koorts is een ontstekingsreactie een natuurlijk verdedigingsmechanisme. Niet de ontstekingen zijn het probleem, wel de onderliggende oorzaak. Het organisme wil alleen deze onderliggende oorzaak zelf oplossen. Ontstekingsremmers zijn dus niet de oplossing, maar kunnen er wel deel van uit maken.

De inflammatie-respons is een natuurlijke en onmisbare reactie : geen genezing zonder inflammatie!

Blijvende ontstekingen zijn echter wel schadelijk! Constant onderhouden systemische ontstekingstoestanden (= permanente activatie van het immuunstelsel, = type 2-inflammatie) liggen aan de basis van het ontstaan van kanker, obesitas, hartziekten, astma, allergie, auto-immuunziekten en de meest andere ziekten, afhankelijk van het orgaan dat hierbij is betrokken. Onderhouden ontstekingstoestanden liggen aan de basis van de ontwikkeling van het Cytokine-syndroom, een geheel van typische symptomen. Deze inflammatietoestanden wordt gelinkt aan de inname van geneesmiddelen, voedingsadditieven (emulgatoren en stabilisatoren, kleurstoffen, smaak- en bewaarstoffen...), te grote moleculen uit de voeding (eiwitten zoals gluten), fluoriden, jodium, antibiotica, sulfieten..., van oliën rijk aan omega6-vetzuren (mais, soja, druivenpit, zonnebloem, tarwekiemen...), maar ook veroorzaakt door slechte tandhygiëne, ontzenuwde tanden, infecties (alle ziekten eindigend op "-itis")...

Want ontstoken tandvlees en tandsteen zijn voldoende. Teveel tandsteen veroorzaakt lichte opzwelling van het tandvlees rond de basis van de tanden. Zover geraakt je tandenborstel niet. Parodontitis (want zo heet deze aandoening) laat de penetratie van bacteriën naar het bloed toe en verder naar overal in je lichaam. Op je zwakke plekken, daar zullen ze zich innestelen...

Parodontitis (zelfs bij kinderen) zorgt zo voor een verhoogd risico op obesitas, diabetes, Alzheimer, Parkinson... en zelfs arterosclerose en myocardinfarct .

Noot :

De term "Chronisch" is eigenlijk verwarrend en doet denken dat de inflammatietoestand zichzelf gaat onderhouden. Een betere term zou zijn : een "constant onderhouden" inflammatietoestand. Dus een ontstekingstoestand die wordt onderhouden door factoren die beheersbaar en moduleerbaar zijn (overmaat suikers (vooral fructose), tekort aan beweging, tekort aan nutriënten, toxines, infecties, dysbiose, mitochondriale dysfunctie...), en niet alleen wordt bestreden met ontstekingswerende middelen (NSAID, corticoïden) maar bv. ook met suikerarme diëten zoals het ketogeen dieet waarvan werd bewezen dat het tot resultaten leidt bij auto-immuunziekten, type 2-diabetes, hypertensie, epilepsie...

Overzicht inhoud :

Systemische / lage graad-ontsteking

Acute inflammatierespons

Antiinflammatoire weefselrespons

Mediatoren en regulatoren van de inflammatie

Uit n-6 MOVZ

Uit n-3 MOVZ

Relatie tussen inflammatiereactie en immuunrespons

Relatie tussen chronische inflammatie en ziekten

Praktisch

Inhoud :

Systemische / lage-graad-ontsteking :

In onze darm bestaat, als een soort staat van nuttig inflammatoir-zijn, een toestand van "lage-graad-ontsteking" (LGO). Dankzij deze lage ontstekingsstaat staat het organisme steeds gereed om in het even welke situatie op te treden en het immuunssysteem zo nodig en zo snel mogelijk in te schakelen. Deze ontstekingstoestand is dus normaal in evenwicht en probeert dit evenwicht te behouden.

Lage-graad-ontstekingen kunnen, zoals pro-oxidanten of vrije radicaalvorming, schadelijk zijn voor het lichaam. Beiden vormen echter ook een bescherming van het organisme om door adaptatiemechanismen te overleven : door oxidaties worden parasieten, toxische stoffen, afbraakstoffen en kankercellen opgeruimd, door ontstekingen van weefsels wordt het lichaam klaargemaakt om beter te kunnen functioneren. Indien beide mechanismen echter uit de hand lopen, glijdt het organisme af naar ziekte, en uiteindelijk de dood.

Ontstaat er toch een onevenwicht (een inflammatoire respons op een verandering in de darmflora met o.a. pathogene kiemen zoals Staphylococcus aureus en E. coli die de productie van inflammatoire cytokines door het vetweefsel stimuleren), dan ontwikkelt er zich een systemische lage graad-ontstekingstoestand (SLGO), uitlokkende oorzaak van diverse pathologieën zoals obesitas, type 2-diabetes, gewrichtsklachten, auto-immuunziekten (reuma, RA...), atherosclerose, vroegtijdig verouderen, osteoporose...

Chronische "systemische" lage-graad-ontstekingen (CSLGO) zijn betrokken bij het ontstaan en de ontwikkeling van veel cardiovasculaire en metabole ziekten (beschavingsziekten!). Een "metabole" ontsteking is kenmerkend bij bv. obese diabetici.

LGO > SLGO > CSLGO > ziekten

* Macrofagen (aangeboren immuunsysteem, opgeslagen in de milt, de nieren en het bloed) worden bv. bij celschade overspoeld met stukjes DNA, RNA en andere gevaarsignalen (ook wel "gevaar-geassocieerde moleculaire patronen" of "Damage-associated molecular pattern molecules" (DAMPs) genoemd). Het contact van macrofagen met deze DAMPs doet 2 celprocessen opstarten : een eerste signaalpad versnelt de aanmaak van moleculen die nodig zijn om de ontsteking op gang te brengen en een tweede signaalpad bouwt een inflammasoom op. Dat inflammasoom activeert kortstondig de pas aangemaakte ontstekingsmoleculen (inflammatoire cascade met vooral IL-1bèta en IL-18), en geeft ze vrij buiten de macrofaag. Deze signaleringsmoleculen (cytokines) verspreiden zich doorheen de weefsels en prikkelen tot de aanmaak van nog meer cytokines (cascade). Die stimuleren de plaatselijke bloedstroom, de rekrutering van andere immuuncellen en een hele reeks veranderingen die samen de ontstekingsreactie vormgeven. Onder meer indringerssignalen (van microben) en gevaarsignalen (als het lichaam zelf schade oploopt) prikkelen tot de opbouw van inflammasomen.

Maar macrofagen spelen, naast hun ontstekingsbevorderende en immmuunstimulerende werking (M1 macrofagen), nog een belangrijke anti-inflammatoire en immuunverlagende rol door het vrijstellen van cytokines (M2 macrofagen). Het verschil tussen hen beiden komt duidelijk tot uiting in hun metabolisme : M1 macrofagen kunnen arginine metaboliseren tot de "killer" NO, terwijl M2 macrofagen arginine omzetten tot het herstellende ornithine.

Natriumbicarbonaat (NaHCO3) vlak voor een maaltijd ingenomen prikkelt de maag en de darmen om meer zuur aan te maken, wat de vertering bevordert en pathogenen helpt doden. Voor de milt zou dit een signaal zijn om een minder sterke immuunrespons op te wekken tijdens de vertering van een maaltijd, zoals dit vaak na een maaltijd gebeurt. M1 macrofagen die opgeslagen zitten in de milt zouden door NaHCO3 zich omvormen naar M2 macrofagen. Door de zuurgraad te verlagen, zou NaHCO3 dus de ontwikkeling van een ontstekingstoestand en van een immuunreactie remmen .

* Niet alleen immuuncellen zoals macrofagen kunnen inflammasomen aanmaken. Bepaalde darmcellen bouwen inflammasomen op die aan de hand van cytokines slijm aanmaken als respons op gevaarsignalen of indringersignalen. Uit onderzoek blijkt verder dat verzadigde vetzuren, een overdadige consumptie van koolhydraten, en andere voedings- (of verterings-)stoffen (gluten?) zich kunnen gedragen als gevaarsignalen. Overvoeding veroorzaakt zo ontsteking (en verder obesitas en leververvetting), terwijl ondervoeding, vasten, lichaamsbeweging... ontstekingswerend werken. De wisselwerking tussen hierbij gevormde moleculen (hydroxybutyraat en melkzuur) en specifieke receptoren op de macrofagen zet in de cellen een serie van biochemische reacties in gang die de genen, achter de prikkel om inflammasomen op te bouwen, uitschakelen.

* Andere signalen zijn nodig om een inflammasoom langere tijd in bedrijf te houden, zoals bij diabetes en leververvetting. Een matige doch chronische systemische lage graad-ontstekingstoestand wordt gekenmerkt door een verhoging van de secretie van bijkomende moleculen betrokken bij de inflammatierespons : IL-6, hs-CRP (high-sensivity C-reactive protein), geoxideerde LDL (maat voor oxidatieve stress) en reflecteert zich in de verhoudingen "AA/EPA" en "ω3 / ω6" (zie : "Nutribalans"), neopterine (maat voor activiteit van macrofagen), KTR (verhouding kynurenine/tryptofaan : tijdens ontstekingen wordt tryptofaan gebruikt voor de aanmaak van kynurenine)...

CRP (C-reactive protein) is een acute-fase eiwit : diverse stimuli, bijv. infecties en allergie, zetten monocyten en macrofagen aan tot IL-6 vorming. IL-6 bevordert de mRNA synthese, waardoor de vorming van acute-fase eiwitten zoals CRP wordt gestimuleerd. Deze proteïnen van de acute fase (CRP, IFN, fibrogeen, MBL (Mannose Binding Lectine) ...) zijn serumeiwitten waarvan de concentratie snel stijgt bij infectie of inflammatie. Wordt bepaald wanneer op zoek naar acute ontsteking...

CRP helpt bij het opruimen van pathogenen en beschadigde lichaamseigen cellen en heeft zowel pro- als anti-inflammatoire eigenschappen. CRP is in staat zich te binden aan celmembraanbestanddelen van weefsel of bacteriën. Het is in staat zonder tussenkomst van antistoffen het complementsysteem direct te activeren, zowel via de klassieke als de alternatieve weg (zie "Immuunrespons"). Stijging van CRP-gehalte reflecteert een systemische ontstekingsreactie, gerelateerd aan weefselschade, infectie en/of ontsteking.

CRP bevordert hierdoor de opsonisatie van bacteriën of kapotte cellen door fagocytose. De CRP-spiegel is binnen 6-8 uur na een infectie/inflammatiereactie gestegen, terwijl de top tussen 24-48 uur ligt. Ook de ET ½ (halfwaarde eliminatietijd) is kort: 9-12 uur waardoor een snelle respons bij begin en een snelle respons bij verbetering wordt gezien.

Oorzaken van hoge hs-CRP waarden (> 3 mg/l) : zie ook "Nutribalans".

1. - darmdysbiose met vrijstelling van inflammatoire cytokines
  - secretie van toxinen vrijgesteld door accumulatie van buikvet
  - sterk tekort aan omega3 vetzuren, met verstijving van de celmembraan als gevolg
  - chronische infectie, zoals borreliose (Lyme)...
  - ...

* Daarnaast kunnen cytokines zoals de interleukines (IL-6...) een invloed uit oefenen op de hersenwerking en de synthese van neurotransmitters als serotonine en dopamine veranderen. Zo kan een chronische ontsteking, zelfs van lage graad, problemen uitlokken zoals : vermoeidheid, humeurstoornissen, energieverlies, slecht gevoel ... Op lange termijn kan de inflammatie de ontwikkeling van depressieve episoden stimuleren, vooral van serotoninerge depressies. In de hersenen zou deze neuro-inflammatie verantwoordelijk zijn voor humeur- en cognitieverstoornissen, neurodegeneratieve ziekten (Alzheimer), demyelinisatie (teloor gaan van de beschermende myelineschede rond de zenuwen), migraine ... Bij personen met het metaboolsyndroom wordt een positief verband gezien tussen het optreden van depressies en hoge bloedwaarden van CRPus, IL-6 en TNF-α (zie : "Cytokines").

In tegenstelling tot externe ontstekingen laat een ontsteking thv de hersenen zich niet gevoelen. Hersenen bevatten immers geen pijnreceptoren. Nochtans worden verhoogde spiegels van bepaalde cytokines gezien en kunnen centrale ontstekingen een merkbare impact hebben op het mentale welzijn.

Hoge insuline-bloedspiegels onderhouden ontstekingstoestanden. Insuline-resistentie ligt dan ook aan de basis van de meeste chronische ziekten. Het metaboolsyndroom zou daarom beter omschreven worden als het "insulineresistentiesyndroom".

Ook een tekort aan vitamine D doet de productie van inflammatoire mediatoren (IL-6 et TNF-α) sterk stijgen. Daarnaast activeert vitamine D ook het gen (MKP-1) dat interfereert met de ontstekingscascade Yong Zhang, Donald Y. M. Leung, Brittany N. Richers, Yusen Liu, Linda K. Remigio, David W. Riches, And Elena Goleva. Vitamin D Inhibits Monocyte/Macrophage Proinflammatory Cytokine Production by Targeting MAPK Phosphatase-1. The Journal of Immunology, March 1, 2012..

* Neu5Gc : silent killer. Bij mensen bevinden zich op elke cel in hun lichaam ingebouwde suikerstructuren (siaalzuur) welke een rol spelen in de cel-cel communicatie : Neu5Ac. Die trekken bacteriën aan die bij de mens horen, zoals Bifido en Lactobacillus. Bij zoogdieren bevinden zich gelijkaardige structuren op hun cellen: Neu5Gc. Die trekken ook bacteriën aan, bacteriën die bij zoogdieren horen maar voor de mens lichaamsvreemd zijn. Als we veel producten van zoogdieren eten, zoals vlees en melkproducten, dan worden onze cellen aangetast. Almaar meer wordt Neu5Ac dan vervangen door Neu5Gc. Daardoor trekken we ook bacteriën aan die passen bij zoogdieren en niet bij de mens, zoals Salmonella, E. coli (darm), Streptococcus mutans (mond, keel) en Epstein-Barrvirus (klierkoorts). Dat zijn voor ons stuk voor stuk ziekte veroorzakende bacteriën. Door die slechte bacteriën, aangetrokken door Neu5Gc, ontwikkelen we een chronische activatie van ons immuunsysteem - om die slechte bacteriën continu te bestrijden : een systemische lage graad-ontstekingstoestand. Dat kost een pak energie. Om het geactiveerde immuunsysteem van bouwstoffen te kunnen blijven voorzien, zal ons lichaam organen of spieren beginnen afbreken. Afhankelijk van persoon tot persoon kan dit evenzeer aan de basis liggen van problemen ter hoogte van de slijmvliezen: darmproblematiek, huidklachten, blaasproblemen, klachten rond de luchtwegen, kanker & ... De bacteriën verplaatsen zich ook door de bloed-hersenbarrière in de schedel en zijn medeoorzaak van angstaanvallen, migraine en zelfs depressie.

Acute inflammatierespons :

De acute ontstekingsreactie is een beschermend proces : het verwijdert de oorzaak van de schade en herstelt de weefselfunctie.

Na weefselbeschadiging (trauma, neoplasma, ischemie, infectie, radiatie, toxinen...) :

1. - productie van vrije radicalen : een "normale" inflammatierespons bestaat voor een deel uit een door het immuunsysteem geproduceerde explosie van vrije radicalen, als antwoord op een weefselbeschadiging.
  1. Een vrije radicaal is een elektrisch geladen deeltje Deze elektrische lading is het gevolg van het feit dat de vrije radicaal een elektron mist. Om te stabiliseren, moet een vrije radicaal zijn ontbrekende elektron "stelen" van een andere molecuul. Wanneer het elektron wordt gestolen van een indringer (bijvoorbeeld een bacterie) wordt de moleculaire structuur van de indringer beschadigd, wat leidt tot zijn dood. Als er geen indringers meer zijn om te vernietigen en wanneer de anti-oxidanten de beschikbare elektronen missen om de overmaat te stabiliseren, zullen de overtollige vrije radicalen zich wenden tot de enige andere bron van waaruit ze kunnen stelen : gezonde cellen. De opgelopen schade en dood van gezonde cellen als gevolg van het verlies van elektronen aan vrije radicalen, geeft het immuunsysteem het signaal om extra hulp te zoeken. Dit veroorzaakt een voortdurende auto-immuunreactie (die op zijn beurt zorgt voor nog meer vrije radicalen), die chronische ontsteking en weefselschade in de hand werken : dit noemen we oxidatieve stress.
2. - productie van inflammatoire mediatoren :

1. 1. - vasoactieve mediatoren (histamine, serotonine)
    - - dilatatie en permeabiliteitsstijging van capillairen
      - inflammatierespons : heet of hyperemie (calor), rood (rubor), zwelling (tumor), pijn (dolor)

1. 1. - chemotactische factoren :
    - - aantrekking van witte bloedcellen (WBC) met het plasma dat door de permeabiliteitsstijging in het weefsel kan diffunderen en oedeem vormen (zwelling, exsudatie)
      - migratie en activatie van de WBC naar de inflammatieplaats (infiltratie of diapedese)
      - vertering en verwijdering van beschadigd weefsel : stimulatie van neutrofiele leukocyten tot fagocytose
        
        vernietigen van elke pathogeen : vrijmaking oxidantia (vrije radicalen)

1. - autolyse door lysosomen bij zware schade : enzymen en zure producten in de cel geven celschade.

De ontstekingsreactie is ook een helend proces : dit proces mag niet afgebroken of onderdrukt worden, maar efficiënt ondersteund om de eigen genezingskracht van het organisme te stimuleren. Ons lichaam zal normaal zelf wel beslissen wanneer de inflammatie-respons moet worden afgeremd.

Een inflammatoire reactie die is gestart moet ook weer worden gestopt. Bij dit stoppen zijn o.a. de visolievetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA) betrokken. Die vetzuren kunnen worden omgezet in stopsignalen - lipoxinen, resolvinen - die de ontsteking zullen beëindigen. Hoe meer schade en zwelling, hoe meer stopmoleculen er vrij zullen komen.

De bloedvaten moeten vooraf, voor het trauma, wel geladen zijn met de juiste vetzuren om dat natuurlijke proces van beëindiging van de ontsteking in gang te kunnen zetten. Vis bijvoorbeeld is een rijke bron van DHA en EPA.

Anti-inflammatoire weefselrespons :

De respons :

1. Vrijmaking van lichaamsstoffen die de uitbreiding van de inflammatie afremmen

1. - lymfokines, monokines (zie "Cytokines")
  - prostaglandines, leukotriënen (zie verder)

2. Secretie van anti-inflammatoire prostaglandines om de pro-inflammatoire prostaglandines te neutraliseren

1. - PGG₂, TX₂, LT, PGI₂, PGI₃, PGI₁
  - isoprostanen

3. Antioxidantia om de inflammatoire lichaamsstoffen (vrije radicalen..) te neutraliseren

1. - antioxidantia : vit B's, C, E, CoQ10, Se...
  - - voeding : groenten, fruit, bioflavonoïden...

4. Antichemotactische chemicaliën die de activiteit van de WBC stopt

5. Afbraak van de verteringsenzymen (amylase, lipase...) door proteolytische enzymen (bromelaïne, trypsine, chymotrypsine, carboxypeptidase, papaïne...) en hydrolasen (bromelaïne, papaïne).

1. - enzymcomplexen, vit C, bioflavonoïden...

Anti-inflammatoire werking van proteolytische/hydrolytische enzymen :

De inflammatie-reactie is de natuurlijke respons op een agressie (wonde, brandwonde, infectie, allergie...). Een overmatige ontstekingstoestand zal echter het genezingsproces vertragen.

1. 1. - werking van proteolytische enzymen thv nieuw trauma :
    - - remmen de ontsteking door de ontstekingscytokines (bradykininen, pro-inflammatoire eicosanoïden (prostaglandinen, leukotriënen en tromboxanen)
      - stimuleren de afbraak van immuuncomplexen (antigeen-antilichaam complexen) door fagocytose (macrofagen)
      - breken uit het plasma getreden proteïnen in de weefsels af, wat het risico op oedeem vermindert
      - verminderen de pijn door de ontsteking en de oedeemvorming te beperken
      - vertonen geen enkel schadelijk neveneffect

1. 1. - werking van proteolytische enzymen thv een oud trauma :
    - - breken littekenweefsel af, zowel bij inwendige (bv. bloedvaten) als uitwendige (huid) letsels.
      - bevorderen de heling na een chirurgische ingreep en voorkomen complicaties zoals ontstekingen, bloeduitstortingen, zwellingen... (waardoor verlaagd risico op trombose).
      - verlagen de bloedviscositeit en verbeteren alzo de bloedcirculatie (beter en sneller herstel)

1. 1. - werking van hydrolytische enzymen (hydrolasen zoals bromelaïne en papaïne) :
    - - bevorderen de verwijdering van immuuncomplexen (antigeen-antilichaam complexen) uit het bloed (immune complex clearance).
      - verhogen de cytostatische activiteit van de NK-cellen en de macrofagen (zie : "Immuunrespons").

6. Regeneratie van het aangetast weefsel :

Het aangetast weefsel kan niet altijd hersteld worden tot de oorspronkelijke staat, bv. omdat het weefsel geen recuperatiecapaciteit heeft, of omdat de regeneratiecapaciteit onvoldoende is om alle schade te herstellen. In dat geval zal het beschadigd weefsel vervangen worden door bindweefsel (littekenvorming).

Het ontstaan van littekenweefsel na genezing van een ontstekingsreactie is dus afhankelijk van de weefselregeneratie, wat bepaald wordt door het type cellen.

1. 1. - sneldelende cellen zoals epitheelcellen (spijsverteringskanaal), beenmergcellen, haarfollikelcellen... delen voortdurend : zij bezitten dus een grote regeneratiecapaciteit
    - traagdelende cellen zoals endotheelcellen, gladde spiercellen en levercellen delen zich nog vlot genoeg bij beschadiging en hebben dus een nog goede regeneratiecapaciteit
    - permanente cellen zoals neuronen, dwarsgestreepte spieren (skelet, hart...) kunnen niet delen en hebben dus ook geen regeneratiecapaciteit

Geen of een tekort aan regeneratiecapaciteit zal bij beschadiging leiden tot de vorming van bindweefsel (ipv het oorspronkelijk weefsel te herstellen). Bindweefsel of littekenvorming moet absoluut vermeden worden wegens onbruikbaar en storend.

Een evenwicht tussen pro-inflammatoire en anti-inflammatoire processen treedt op indien de beschadigde weefsels verwijderd zijn.

Bij een ontstekingsreactie is de verhouding tussen de vetzuren verstoord in de richting van de prostaglandines type 2 (zie ook : "Essentiële vetzuren, de verstoring van de balans").

1. Plantaardige bronnen (omega6 VZ) : cis LA ---> GLA ---> DGLA ---> via COX1 ---> PGE₁

2. Dierlijke bronnen : AA ---> via COX2 of LOX2 ---> PGE₂ of LTB/LTC ---> inductoren van inflammatie!

3. Lijnzaad, vis, schelpdieren (omega3 VZ) : ALA ---> SDA ---> EPA ---> via COX3 of LOX3 ---> PGE₃ of LTB, LTC

Een overmaat cis LA activeert de route cis LA ---> GLA ---> DGLA ---> AA ---> via COX2 of LOX2 ---> PGE₂ of LTB/LTC (de klassieke NSAID werken op het enzymcomplex COX2 in). Wanneer de aanvoer van omega3 en 6 VZ in evenwicht is (1/5) zijn de routes cis LA ---> PGE₁ en ALA ---> PGE₃ belangrijk genoeg om de route AA te counteren en een evenwicht te bereiken tussen pro- en anti-inflammatoire reacties.

PGE₁ remt ook de endogene synthese van cholesterol (zie ook : "De prostaglandinecyclus").

Noot :

1. 1. - Veel linolzuur (cis LA) in plantaardige voedsel kan dus zelfs bij niet vleeseters (vegetariërs) leiden tot een hogere AA productie. Deze omzetting naar AA (via het D5D) kan geremd worden met een voldoende aanvoer van ALA en EPA.
    1. Voldoende aanvoer via de voeding van ALA en EPA vóór het trauma, zal dan zorgen
      - - voor het in gang zetten van het natuurlijk proces van beëindiging van de ontsteking en van het afronden van het helingsproces
      - - voor minder NSAID-gebruik want NSAID vertragen de wondheling en het afronden van het helingsproces
      - ---> De ontstekingsreactie te vroeg afbreken kan dus nefast zijn voor volledig herstel.
  2. - Als omega-6-vetzuur kan het ontstekingsremmende GLA omgezet worden naar het ontstekingsbevorderende arachidonzuur, maar die omzetting vindt in de huid niet plaats, zodat GLA kan worden gebruikt bij huidaandoeningen zoals dermatitis, psoriasis en acné. GLA remt in de huid ook de celdeling
    - Een hyperinsulinemie zal de omzetting van linolzuur naar de "slechte" pro-inflammatoire eicosanoïden uit AA (omega6 afgeleide) nog bevorderen (zie "Essentiële vetzuren").

Mediatoren en regulatoren van de inflammatie :

De groep van ontstekingsmediatoren, de eicosanoïden, wordt aangemaakt uit MOVZ met een keten bestaande uit 20 koolstofatomen, en wordt vrijgesteld door de fosfolipiden van de celmembraan onder invloed van het fosfolipase-enzym.

Celmembraan > fosfolipiden ---> fosfolipasen ---> Arachidonzuur (AA) uit n-6 MOVZ ---> PG en TX van reeks 2, LT₄

---> EPA/DHA uit n-3 MOVZ (ALA) ---> PG en TX van reeks 3, LT₅

Ontstekingscellen worden gekenmerkt door een hoog gehalte (> 20% van de VZ) van het n-6 MOVZ arachidonzuur (AA) en een laag gehalte n-3 MOVZ, vooral EPA.

---> hierdoor is AA gewoonlijk het overheersende substraat voor de synthese van eicosanoïden.

Zie ook : Essentiële VZ, afgeleiden.

Uit n-6 MOVZ : AA

Bij inflammatoire aandoeningen treft men een verhoogde productie aan van eicosanoïden, afgeleid van AA : de eicosanoïden omvatten prostaglandines (PG), tromboxanen (TX), leukotriënen (LT) hydroxyeicosatetraeenzuren... en moeten tegelijk als mediatoren en regulatoren van de ontsteking worden beschouwd.

Verdere metabolisatie van AA via het COX of het LOX enzymsysteem :

1. - metabolisatie van AA via cyclo-oxygenase-enzymen (COX) leidt tot TX en PG van reeks 2 (TX₂, PG₂)

waarbij :

PGI₂ : prostacycline type 2 : sterke trombocytenaggregatieremmer (antiaggregerend), maakt bloedvaten wijder (vasodilatatie), verhoging capillaire permeabiliteit...

_span style=_color: #ff0000; font-weight: bold; font-size: 11pt;">PGE</span>₂ : pro-inflammatoir prostaglandine type 2 : zwelling, vasoconstrictie, pijn, trombose, verhoogde angiogenese, cellulaire perforatie, immuunsuppressie, apoptosis...

1. 1. 1. - PGE₂ kan de eigen productie opreguleren
      - PGE₂ kan de productie van het inflammatoire interleukine IL-6 induceren (cytokines)
      - PGE₂ bevordert de productie door de B-lymfocyten van het IgE en is hierdoor allergie-opwekkend (antilichamen)
      - PGE₂ onderdrukt het LOX enzymsysteem en zo de productie van LT van reeks 4

PGE₂ bezit dus zowel pro- als anti-inflammatoire effecten.

---> Het evenwicht PGE₂/PGI₂ is belangrijk.

TXA₂ : trombocytenaggregatie en ontstekingsbevorderend (pro-aggregerend), bloedvatvernauwend, plaquevorming, verminderde doorlaatbaarheid van de weefsels.

1. - metabolisatie van AA via 5-lipo-oxygenase-enzymen (5-LOX) leidt tot hydroxy- en hydroxyperoxide-derivaten en tot LT van reeks 4 : LTA₄, LTB₄, LTC₄, LTD₄, LTE₄.

LTB₄

1. 1. 1. - verhoogt de vaatpermeabiliteit, is een krachtig chemotactisch agens voor leukocyten, induceert de vrijstelling van lysosomale enzymen en versterkt de productie van reactieve zuurstofradicalen...
      - stimuleert de productie van inflammatoire cytokines zoals de TNFα (TumorNecroseFactor), de interleukines IL-1 en IL-6.

LTC₄, LTD₄, LTE₄

1. 1. 1. - zijn bronchoconstrictoren : ze verhogen de permeabiliteit en werken overgevoeligheid in de hand.

Uit n-3 MOVZ : EPA, DHA

Een verhoogde aanvoer van n-3 MOVZ met lange keten (enkel in visolie...), EPA en DHA, leidt tot een verhoogde verhouding aan deze vetzuren in de fosfolipiden van de celmembraan van de ontstekingscellen ten koste van arachidonzuur.

1. - aangezien er minder substraat voorradig is voor de synthese van eicosanoïden uit AA, leidt dit tot een verlaging van de productie van PGE₂, TXB₂, LTB₄, LTE₄ en andere inflammatoire eicosanoïden door de ontstekingscellen.

----> minder PGE₂ = minder ontsteking.

1. - door wijziging van de expressie van inflammatoire genen verminderen n-3 MOVZ met lange keten ook de :

1. 1. - klassieke inflammatoire cytokines TNFα, IL-1α, IL-6 en IL-8 en,

1. 1. - expressie van adhesiemoleculen aan het oppervlak van de endotheelcellen en de leukocyten en verminderen zo de verplaatsing van de leukocyten naar de plaatsen van ontstekingsactiviteit (zie ook "Immuunrespons").

EPA kan ook fungeren als substraat voor COX en LOX enzymen en tot het ontstaan van andere eicosanoïden leiden : PG en TX van reeks 3, LT van reeks 5.

1. - deze mediatoren uit EPA zouden minder krachtig zijn dan deze uit AA :

1. 1. - LTB₅ is zo 10 à 100 x minder krachtig als neutrofiel chemotactisch agens dan LTB₄
    - PGE₂ zou ook minder potent zijn dan PGE₃

----> minder ontsteking maar ook

----> minder leukotriënen LTC₄, LTD₄ en LTE₄ verantwoordelijk voor SRSA (slow reacting substances of anaphylaxis) en voor de vertraagde allergiereactie type IV.

1. - nieuw ontdekte mediatoren uit EPA (reeks E) en uit DHA (reeks D) blijken ook anti-inflammatoire effecten uit te oefenen : lipoxines, protectines en resolvines. Zij mobiliseren natuurlijke fysiologische mechanismen die de ontstekingsrespons afremmen en chronische of acute inflammatietoestanden doen stoppen.

De doeltreffendheid van n-3 MOVZ met lange keten werd in studies aangetoond bij o.a. reumatoïde artritis. Daar atherosclerose een sterk inflammatoire component heeft, wordt ruptuur van atherosclerotische plaques beschouwd als een inflammatoir incident. n-3 MOVZ met lange keten kunnen bijdragen tot plaquestabiliteit, en dus tot bescherming tegen plotse dood.

Zie ook : "Vetzuurprofiel" en "PG-TX-LT profiel".

Relatie tussen inflammatiereactie en immuunrespons :

Verschillen :

1. - inflammatie : niet specifiek, geen memorisatie, snelle reactie tegen alle agressies...
  - immuunrespons : specifiek tegen een antigeen, met geheugen, relatief vertraagde doch beter gerichte reactie...

1. - de inflammatiereactie : gebruikt eigen cellen (polynucleaire neutrofielen) en eigen mediatoren (kinine, stoffen van het stollingsmechanisme en de fibrinolyse, hepatische glycoproteïnen, histamine, serotonine, lysosomen, prostaglandines, leukotriënen...
  - de immuunrespons : heeft ook zijn eigen cellen (T, B en NK lymfocyten) en eigen mediatoren (perforine, cytokines zoals IL-2).

Overeenkomsten :

1. - monocyten en macrofagen spelen een essentiële rol in beide reacties :
  - - rol in de inflammatiereactie : fagocytose, vrijstelling van cytokines, vorming van een cellenscherm bij een chronische inflammatie.
    - rol in de immuunrespons : presentatie van antigeenpeptiden aan T-helper-cellen, vrijstelling van cytokines, activatie van de adhesie.

1. - cytokines :
  - - de meeste cytokines hebben een impact in beide reacties.

Meestal gaan de inflammatiereactie en de immuunrespons hand in hand :

1. - meestal start de immuunrespons met een inflammatiereactie.
  - soms is de inflammatiereactie het gevolg van de immuunrespons zoals bij bepaalde autoimmuunziekten (Reumatoïde Artritis...).

Daarbij is de transcriptie-factor NF-kB (NF-kappaB) verantwoordelijk voor de controle van de immuniteit en de inflammatie ; haar activiteit wordt gecontroleerd door kinasen.

Relatie tussen chronische inflammatie en ziekten :

Er bestaan bewijzen voor de relatie tussen chronische inflammatie en cerebrale en cardiale accidenten.

Het proteïne C-reactief (CRP), aangemaakt door de lever als antwoord op een verdedigingssignaal van het organisme (acute fase-reactie op vrijstelling van pro-inflammatoire cytokines als IL-1, IL-6 en IL-17 door de lever), is steeds duidelijk verhoogd bij patiënten met bv. hartinfarct. Een verhoogd gehalte komt dan overeen met een verhoogd risico op een CVA of een hartinfarct.

Een normaal CRP-gehalte is meestal lager dan 6mg/l. Een oestrogeenbehandeling (pil, HST...) kan haar plots doen stijgen. Ook de rook van sigaretten inhaleren kan dat. Doch meestal verhoogt het CRP-gehalte enkel zeer snel in geval van infectie, van ontstekingsreactie of van kanker. Blijft het CRP-gehalte hoog, dan is dit een alarmsignaal!

Zie ook hoger op deze pagina.

Ook werd vastgesteld dat het CRP-gehalte omgekeerd evenredig was met het niveau aan de antioxidantia : retinol, vit C en E, bètacaroteen, luteïne/zeanxanthine, lycopeen en selenium.

De inflammatie vermindert onze reserves aan antioxidantia ; waar deze laatsten juist nodig zijn om te strijden tegen het teveel aan vrije radicalen, oorzaak van inflammatie-reacties.

Een te intense of chronische inflammatie laat de vrije radicalen toe de antioxidant-verdediging te slopen en oxidatie-reacties de vrije hand te laten.

Dit draagt bij tot de veroudering van de cellen, met verhoging van het risico op cardiovasculaire ziekten en kanker.

Insulinemie nuchter (3-5 mcU/ml bloed) : suiker en koolhydraten verhogen de ontstekingsgraad door de vrijstelling van insuline uit te lokken, wat de accumulatie van vet en de vorming van triglyceriden bevordert.

Glykemie nuchter (- 80mg/dl bloed) : hogere waarden doet het risico op hart- en vaatlijden stijgen.

IJzer (20 - 80 ng/ml bloed) : hogere waarden veroorzaken oxidatieve stress en vervolgens inflammatie. Rundervlees bevat veel ijzer. Bij reumatoïde artritis bevat de synoviale membraan veel ijzer, hoofdzakelijk in de vorm van ferritine (zie IJzer), wat de vorming van ontstekingsmediatoren zoals IL-6, IL-8 en Il-1β verhoogt en zo bijdraagt tot de schade...

Ook werd de rol erkend van de chronische inflammatie bij obesitas. Vooral buikvet is metabool actief :

Personen met overgewicht vertonen verhoogde spiegels van IL-6 en CRP. Hun vetweefsel bevat veel macrofagen wat wijst op een sterke inflammatie-reactie van het organisme.

Waarschijnlijk ligt hier de link met complicaties welke optreden met obesitas, zoals insuline-resistentie (de oorzaak van latere diabetes) en cardiovasculaire aandoeningen.

Naast pro-inflammatoire cytokines stelt buikvet ook groeifactoren vrij, waaronder FGF-2 (Fibroblast growth factor). Er bestaat een correlatie tussen FGF-2 in bloedstalen en buikvet. FGF-2 zou de transformatie van normale cellen naar kankercellen bevorderen . Dus niet het gewicht (of de BMI) maar de buikomtrek geeft een indicatie over eventuele gezondheidsrisico's... en over het risico op kanker.

Aanpassen van de voeding en bewegen is hier de enige oplossing.

Andere ziekten die een chronische inflammatietoestand als achtergrond bezitten : migraine, epilepsie, depressie, astma, gewrichtsslijtage, verouderen, slaapproblemen ... De ontwikkeling van ontstekingshaarden thv de cellen wordt veroorzaakt door vervuilende stoffen, UV straling, roken, stress, hormonale verstoorders... maar ook door het eten van koolhydraten die de bloedsuikerspiegel snel doen stijgen wat de vorming van vrije radicalen stimuleert. Deze laatsten vallen de cellen aan en hun DNA.

De grote toegang : via het tandvlees. Tandvlees wordt sterk bevloeid en bij bloeding geraken bacteriën gemakkelijk in de bloedcirculatie en verder overal in het organisme : in bloedvaten, hersenen, hart, longen, beenderen en zelfs in gewrichten. Overal waar ze zich nestelen ontstaat inflammatie, die indien chronisch, degenereert. Mondbacteriën werden gevonden in de hersene van patiënten met Alzheimer of met andere neurodegeneratieve aandoeningen. Dezelfde bacteriekolonies werden terug gevonden in het hart van patiënten slachtoffer van het potentieel fatale endocarditis. Ook in het longweefsel werden ze gevonden.

Noot :

De term "Chronisch" is eigenlijk verwarrend en doet denken dat de inflammatietoestand zich zelf gaat onderhouden. Een betere term zou zijn : een "constant onderhouden" inflammatietoestand. Dus een ontstekingstoestand die wordt onderhouden door externe factoren die beheersbaar en moduleerbaar zijn (overmaat suikers (vooral fructose), tekort aan beweging, tekort aan nutriënten, toxines, infecties, dysbiose, mitochondriale disfunctie...), en niet alleen wordt bestreden met ontstekingswerende middelen (NSAID, corticoïden) maar bv. ook met suikerarme diëten zoals het ketogeen dieet waarvan werd bewezen dat het tot resultaten leidt bij auto-immuunziekten, type 2-diabetes, hypertensie, epilepsie...

Praktisch :

Ontstekingsbevorderende voeding :

Behoren o.a. tot de ontstekingsbevorderende factoren in onze huidige voeding die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van een "systemische" lage-graad ontsteking :

- de consumptie van verzadigde vetzuren en industriële TRANS-vetzuren, de ‘endotoxemie’ van een hoogvet-, laagvezelvoeding, een hoge ω6/ω3-vetzuurratio, een lage visolievetzuurinname, een lage status van vitamine D, vitamine K en magnesium, een disbalans tussen de vele micronutriënten die deel uitmaken van ons anti-oxidant/pro-oxidantnetwerk, de consumptie van koolhydraten met een hoge glycemische index en een te lage inname van groenten en fruit.
- oxycholesterol : door vrije radicalen (oxidatie) kan cholesterol worden omgezet tot oxycholesterolen ; oxycholesterolen liggen aan de basis van atheromateuze plaquevorming. Cholesterol is dus een natuurlijke antioxidant...

- ook pinda's en arachideolie bevatten vetzuren die snel kunnen worden omgezet in ontstekingsbevorderende substanties.

- één van de belangrijkste bouwstenen waaruit ontstekingen, zwellingen, stijfheid en pijn kunnen ontstaan, is arachidonzuur (AA) dat ook in hoge mate voorkomt in vlees. Het minderen van vleesproducten is dan ook de gemakkelijkste weg naar minder ontstekingen en pijn.

- ook een overmaat linolzuur (cis LA, een omega6-vetzuur in plantaardige voedsel) kan zelfs bij niet vleeseters (vegetariërs) leiden tot een hogere AA productie. Deze omzetting naar AA (via het D5D) kan geremd worden met een voldoende aanvoer van ALA en EPA. Zo wordt de verhouding omega3/omega6 hersteld naar minimaal 1/4.

- toen de mens zich ging vestigen begon hij met de cultuur van granen en met veeteelt. Door de traagheid van de evolutie zijn onze enzymen nog steeds niet aangepast aan de volledige vertering van tarwe en andere granen, noch aan de vertering van koemelkeiwitten. De opstapeling van slecht verteerde grote moleculen in de darm gaat echter de normale functie van de darmbacteriën verstoren. De rotting die hierbij ontstaat zal de ontwikkeling van pathogene bacteriën bevorderen en de wand thv de dikke darm beschadigen. Hierdoor geraken sommige eiwitten toch door de darmmucosa in de bloedbaan, en verder in de verschillende weefsels, waar zij de oorzaak kunnen vormen van auto-immuunreacties en van opstapelings- of eliminatieziekten. Bij artrose bv. heeft de afzetting plaats in de gewrichtsweefsels, en duurt het afhankelijk van de patiënt 10 tot 30 jaar vooraleer symptomen van de aandoening zich manifesteren.

Andere voedingstoffen die ontstekingen uitlokken, zijn alle geraffineerde producten, zoals wit brood, witte suiker, fructose (leiden tot insulineresistentie, eerste oorzaak van een chronische inflammatiestaat), en alle geraffineerde oliën en producten daaruit gemaakt, zoals alle margarines en de voedingsmiddelen die met die geraffineerde producten bereid worden (een appel werkt uitstekend tegen ontstekingen, maar appelmoes bevordert die eerder ; extra vierge olijfolie geeft vitaliteit terwijl geraffineerde olijfolie ontstekingen bevordert). Sterk bewerkte voeding zoals industrieel gebak en de meeste kant- en klaar bereide maaltijden zijn daarom niet aan te raden.

Suiker bv. zal zich in het organisme linken aan eiwitten waarbij pro-inflammatoire stoffen (IL-1, IL-6, TNF-alfa) gevormd worden, wat op termijn leidt tot een versnelde veroudering van de weefsels : volkoren brood zou slechter zijn dan wit brood want rijker aan Maillard-residuen gevormd tijdens het bakken bij hoge temperaturen (zie : "Glycatie"). Alle voedingsmiddelen met hoge GI (glycemische lading) (hoge GI : geraffineerde zetmeelhoudende voedingsstoffen en voedingsmiddelen met hoog suikergehalte) verhogen ook het risico op ontstekingen.

Groenten uit de nachtschade-familie (Solanaceae) zijn ook te mijden : tomaat, paprika, aubergine, tabak, spaanse peper (capsicum)... ; zij kunnen ontsteking van het bindweefsel en pijn bevorderen.

Indirect aan voeding gerelateerde factoren zijn een abnormale samenstelling van de bacteriële flora in mond en darm, en peritonitis.

Verder zijn betrokken : stress, (passief) roken en milieuverontreiniging, onvoldoende fysieke activiteit en slaaptekort.

Ontstekingsremmende voeding :

Een "anti-inflammatoir dieet" laat een aantal voedingsmiddelen toe en weert er andere :

Toegelaten

Te weren

Fruit

vers en diepgevroren, zonder toevoeging van suiker ; vers fruitsap, zonder toevoeging van suiker

sinaasappel en sinaasappelsap

Groenten

vers, rauw, gestoomd, gebakken, gegrild

maïs, tomaten

Granen/zetmeel

rijst, havermout, gierst, quinoa, amarant, teff, tapioca, boekweit, aardappelen

tarwe, maïs, gerst, spelt, kamut, rogge (alle granen die gluten bevatten)

Peulvruchten en plantaardige proteïnen

alle peulvruchten behalve sojabonen

tofoe, tempé, sojabonen, sojamelk, producten op basis van soja

Noten en zaden

amandel, cashew, walnoten, sesam, pitten van zonnebloem en pompoen, notenpasta (behalve pindakaas)

pinda, pindakaas

Vlees en vis

vis, kip, kalkoen, wild, lam, vers of ingevroren

rund, varken, kalf, charcuterie, vlees in blik, ei, schaaldieren

Melkproducten en vervangmiddelen

melkdrank van rijst, amandelen, haver, kokos

melk, kaas, room, yoghurt, boter, roomijs, sojamelk, cottage cheese, kwark

Vetten

koudgeperste oliën van olijven, lijnzaad, canola, saffloer, zonnebloem, sesam, noten of amandelen

margarine, bakvet, geharde vetten, producten op basis van geharde vetten, mayonaise, bereide slaatjes

Drank

water, kruidenthee, mineraal water

frisdranken, alcohol, koffie, thee, cacao

Kruiden en specerijen

allen (behalve de te elimineren) en vooral : safraan, kaneel, komijn, dille, knoflook, gember, johannesbrood, oregano, peterselie, rozemarijn, dragon, tijm, kurkuma, granaatappel concentraat

ketchup, mosterd, sojasaus,alle bereide sauzen

Zoetmiddelen

bruine rijstsiroop, zoetmiddelen op basis van fruit, melasse, stevia, tagatose

alle geraffineerde suikers en producten die suiker bevatten, fructose, honing, ahorn- en maïssiroop

Zie ook : The "GAPS diet" en the "Specific Carbohydrate diet".

Een lager verbruik van vleesproducten, pinda's en arachideolie volstaat echter niet, omdat ons lichaam ook uit andere vetsoorten arachidonzuur kan aanmaken. Er zijn echter wel voedingstoffen die de aanmaak van ontstekingsbevorderende substanties vanuit arachidonzuur afremmen.

Alleen afremmen, niet blokkeren : de ontsteking is een gezond en onmisbaar deel van het menselijk immuunsysteem (zie hoger). Alleen een ongepaste ontstekingsreactie, meestal door een overmatige aanvoer van voedsel dat het ontstekingsproces stimuleert, moet bestreden worden.

Alle plantaardige extra vierge oliën uit de omega-3 familie, zoals lijnzaad, walnoot, hennep en in het bijzonder perilla-olie werken ontstekingsremmend. Omega-3 vetzuren onderdrukken de aanmaak van ontstekingsbevorderende substanties uit arachidonzuur. Terwijl teveel omega6 vetzuren juist het ontstaan en het instandhouden van ontstekingshaarden zullen bevorderen.

Een voldoende aanvoer van verse en onbewerkte groenten (> 400g) en fruit (bessen...) zullen het lichaam versterken (antioxidantia!) en ontstekingsreacties afremmen. Idem voor pure chocolade (+ 75% cacao).

Studies toonden aan dat gezonde voedingswijzen, met veel fruit en groenten, noten en vis (ansjovis, haring, makreel, sardines, zalm...), minder ontstekingsmarkers vormden met daardoor een lager cardiovasculair risico .

Vezels en voedingsmiddelen met lage GI dragen dus hun steentje bij tot het verminderen van de ontstekingstoestand . Er zijn goedkope middelen zoals afgekoelde aardappels, afgekoelde rijst, groene bananen, bonen maar ook rogge omdat deze resistent zetmeel bevatten. Deze worden in de dikke darm omgezet in het ontstekingsremmende boterzuur (zie : "Voedingsvezels, oplosbare").

Magnesium (Mg) fungeert als co-enzym voor het D6D enzym die de conversie mogelijk maakt van cis-linolzuur in gammalinoleenzuur en van alfa-linoleenzuur in DHA en EPA ; daarom is Mg (samen met zink en vit B6) onmisbaar voor de synthese van prostaglandines van de reeksen 1 en 3, die anti-inflammatoir, anti-aggregerend en vaatverwijdend werken.

Worden ook beschouwd als sterk ontstekingswerend :

- Matcha groene thee, Tulsi tea, Shiitake, look...: met uitgesproken antioxidant-activiteit
- gefermenteerde groenten en voedingsmiddelen voor optimale darmflora : pickles, zuurkool, olijven...
- ...

Ook een ketogeen dieet of "low carb" dieet (type Atkins) of een dieet met lage glycemische index (GI) kunnen helpen. Een toestand van ketose reduceert immers een systemische inflammatietoestand zolang de glykemie maar laag blijft (want ketose + hyperglykemie kan keto-acidose uitlokken).

Modulatie van het ontstekingsproces :

- Polyfenolen : specerijen (kruidnagel...), fruit (granaatappel, zwarte bessen (cassis) ...) en groenten bevatten allen polyfenolen met antioxidant en ontstekingwerende eigenschappen. Zwarte aalbessenknop (Ribes nigrum) is een van de beste natuurlijke corticoïden.
- Astaxanthine : het sterkste antioxidant carotenoïde voor het neutraliseren van vrije radicalen : astaxanthine is 65x sterkere vrije radicaal-vanger dan vit C, 54x sterker dan bètacaroteen en 14x sterker dan vit E. Dosis : 2mg/dag (tot 8mg/jour) juist voor een maaltijd of met wat vet, of onder vorm van Krill-olie. Astaxanthine zou de serumwaarden doen dalen van NO, prostaglandine E2, CRP (daling met meer dan 20% ), IL-1b en TNF-alfa (pro-inflammatoire interleukinen) .

NO wordt geproduceerd door immuunsuppressieve cellen en neemt deel aan de vernietiging van T-lymfocyten. Een remming van de productie van NO of een vermindering van haar activiteit verlaagt de ontstekingtoestand thv de tumor en laat een normalisering toe van het aantal T-lymfocyten.

- Supplement op basis van rijstproteïnen, verrijkt met threonine en lysine (aminozuren beperkt aanwezig in het rijstproteïne) : het tijdelijk vermijden van de meest voorkomende voedingsallergenen en van allergische of inflammatoire reacties.

- Probiotica : beschermen van de integriteit van de darmslijmbarrière.

- Glutamine : de energieaanvoer : alle cellen met een korte turn-over verbruiken veel energie en doen hiervoor meestal beroep op L-glutamine.

- ALA, EPA (1 à 4g/d), DHA (omega3) : voorlopers anti-inflammatoire prostaglandines PGE₃
- - ALA bv. in avocado-olie
  - beïnvloeden de aanmaak van cytokines en prostaglandines betrokken bij de inflammatie
  - remmen de adhesie van de monocyten aan de endotheelcellen
  - remmen de metabolisatieweg NF-kB (NF-kappaB), door modulatie van de intracellulaire kinasen en hierdoor van de transcriptie van de genen die coderen voor de 2 enzymen betrokken bij de productie van de inflammatierespons, het fosfolipase A2 en het COX2 : omega3-supplementen kunnen niet alleen de kraakbeenslijtage vertragen of zelfs stoppen, maar ook de ontsteking en de pijn bij artrose verzachten
  - trekken zuurstof aan als een magneet (zie "Essentiële vetzuren : zuurstofmagneten") : nodig voor de aerobe glycolyse die zorgt voor een voldoende aanvoer van energetische ATP ; inflammatieprocessen hebben veel energie nodig om het genezingsproces te versnellen en te beëindigen.
  - - de ATP-productie in de mitochondria vereist de aanwezigheid van CoQ10 : deze is essentieel voor de efficiëntie van de mitochondriale keten en beïnvloedt waarschijnlijk ook de expressie van de genen betrokken bij de ontstekingsmechanismen. Inflammatie zou dan afhankelijk zijn van een mitochondriale dysfunctie.

Opgelet : voor de omzetting van ALA naar EPA en DHA zijn Mg, Zn en vit B6 nodig als cofactoren.

- GLA (minstens 1.5g/d), een omega6 vetzuur voorloper van prostaglandines PGE₁ (ontstekingswerend) : in lijnzaad (in poeder of gebroken zaden : opgelet voor oxidatie!), bernagie-olie, zwarte beszaad (Ribes nigrum, max. 4 tassen cassisthee per dag)...

- Vit D : chronische activatie van de Nuclear Factor Kappa B (NF-kappaB of NF-kB) werd gezien bij pro-inflammatoire ziekten zoals CVS (Chronisch Vermoeidheid Syndroom).

1. - de fixatie van de actieve vorm van vit D (1,25(OH)₂D₃) op zijn receptor (VDR) vormt een heteromeer (VDR-RXR) dat zo een receptor voor DNA wordt, met een genexpressie als gevolg van specifieke eiwitten. Dit levert een transcriptiefactor op die de activatie van NF-kB onderdrukt en de immuunrespons moduleert. Want een chronische activatie leidt tot de aanmaak van zeer toxische geactiveerde zuurstofpartikels (ROS) zoals OO^-, NO^- en ONOO^- (peroxynitriet).
  - een tekort aan vit D zorgt aldus voor een constante activatie van NF-kB, met sterk verhoogde oxidatieve stress, lagere ATP-reserves en chronische inflammatie.

- Bromelaïne (uit ananas, 125 à 450mg, 3 x/d) en andere enzymen : beïnvloeden van de prostaglandinecyclus.

- Quercetine (500mg/d, zie ook "Polyfenolen") : antioxidant, remt de productie van leukotriënen (als inhibitor van LOX), van TNF-alfa en van NO (stikstofmonoxide).

- Bioflavonoïden, fruit en groenten : antioxidant.

- Carotenoïden, rutine, rosmarijn, vit A, vit C, vit E : complex antioxidanten (vrije radicaal -pathologie).

- Fyto :
- - Wierookhars (Boswellia) : remt het 5-LOX-enzym waardoor geen leukotriënen worden gevormd, en dus ook minder ontsteking ; remt ook de expressie van NF-kB (Nuclear Factor-kappa B, een transcriptiefactor betrokken bij de negatieve retrocontrole van de apoptose)
  - Salie (Salix alba) : bevat salicine, een glycoside van salicylzuur met anti-inflammatoire, pijnstillende en koortswerende eigenschappen
  - Olmkruid/Moerasspirea (Spiraea ulmaria/Filipendula ulmaria) : bevat ook salicylaten (te mijden bij allergie aan salicylaten)
  - Madeliefje (Bellis perennis) : bevat plantaardige cortison-eigenschappen (actieve saponinen met steroïde structuur)
  - Nootmuskaat (Myristica fragrans) : bevat myristicine met ontstekingswerende eigenschappen : remt de vorming van PG2
  - Gugul (Guggul, Guggulu, Indische mirre, Mukul Pyrrh Tree, Commiphora mukul) : bevat steroïde commiphorazuren (guggulsteron) met cortisonwerking. Mirre werkt ook adstringerend zoals looistoffen en anti-exsudatief (het remt vochtophoping in de ontstekingshaard) ; Daarnaast zou Guggulsteron het LDL-cholesterol direct in het bloed aanpakken door in te werken op het enzym HMG-CoA-reductase, dat verantwoordelijk is voor de synthese van cholesterol in de lever.
  - Curcuma (Curcuma longa) : remt de productie van leukotriënen, neutraliseert NO (400mg, 3x/d), remt ook de expressie van NF-kB
  - Gember (Zingiber offic.) : remt de productie van prostaglandines et van leukotriënen Kiuchi F : Inhibition of prostaglandin and leukotriene biosynthesis by gingerols and diarylheptanoids. Chem Pharm Bull 1992, 40(2):387-391; je moet het echter weken innemen vooraleer een verbetering voelbaar wordt...
  - Aloe (Aloe vera)
  - Bilberry (Vaccinium myrtillus) : antioxidant
  - Duivelsklauw (Harpagophytum procumbens) : anti-inflammatoir effect ; in een studie gepubliceerd in 2003 blijkt een sterke pijn- en symptoomvermindering bij 75 patiënten behandeld met Duivelsklauw. De pijn vermindert met 25 à 45%, terwijl de mobiliteit even sterk verbetert Wegener T : Treatment of patients with arthrosis of hip or knee with an aqueous extract of Devil's Claw (Harpagophytum procumbens DC.). Phytother Res 2003, 17(10):1165-1172.
  - Moederkruid of Feverfew (Tanacetum parthenium) : 25mg, 2 x/d
  - Groene thee (Camellia sinensis)
  - Hop (Humulus pupulus), Rozemarijn (Rosmarinus) : vertonen een selectieve modulerende werking op de activiteit van de kinasen, interessant bij de behandeling van reumapijnen ; de RIAA (Rho Iso Alpha Acids) en de THIAA (TetraHydro Iso Alpha Acids), uit hop zouden de expressie van induceerbare COX2-enzymen en de aanmaak van PGE₂ remmen (best in synergie met Se, Zn en vitamine D)
  - Zoethout (Glycyrrhiza glabra) : heeft cortisol-achtige activiteit
  - Mariadistel (Silybum marianum)
  - Picorrhiza (Picorrhiza kurroa)
  - Resveratrol
  - Glidkruid (Scutellaria baicalensis)
  - TRAUMEEL® is een natuurlijk product, dat 14 werkzame fytostoffen bevat, de ontsteking regelt, de natuurlijke genezing van de ontsteking bevordert en zo het herstel verbetert. Topisch gebruik van Traumeel® gel/crème kan worden gecombineerd met een ultrasone therapie, met name bij de behandeling van een enkelverstuiking.

- Zn, Mn, Se... :

1. - zink

1. 1. - Zn stimuleert de groei van T-lymfocyten : Zn-deficiëntie kan leiden tot een daling van de functie van het immuunstelsel (IS) en tot een verhoogde gevoeligheid voor infecties.
    - Zn herstelt de thymus : het speelt een essentiële rol bij de groei en het herstel van de thymus...
    - Zn verhoogt de capaciteit van macrofagen
    - - Melatonine verhoogt de beschikbaarheid van Zn.

1. - selenium (200mcg selenomethionine/d) : een van de sterkste antioxidanten!
  - mangaan : bezit een anti-allergisch effect...

Zichzelf aarden : zou de ontbrekende schakel zijn

* De theorie van het aarden is dat de aarde een overdaad aan elektronen bevat. Aarding (het lopen op blote voeten in contact met de grond) laat de transfer toe van vrije negatieve elektronen van de aarde naar ons lichaam tot het bereiken van hetzelfde energieniveau (elektrisch potentiaal) als de aarde (0 volt). Alleen leven we nu niet meer "op" de grond, maar "boven" de grond, gescheiden van de aarde door houten vloeren, rubber schoenzolen of een dikke laag lucht (appartement).

Stress verstoort ook je slaap. Aarden zou maken dat je meteen dieper slaapt.
Aarden zou helpen bij : ontstekingen, pijn, stress, slapeloosheid, hoofdpijn, bloedklontervorming..., zou je schildklier beter doen werken , zou het bloedsuikergehalte verlagen..., zou het immuunsysteem verbeteren, het energieniveau herstellen en het herstel na letsel versnellen .

Schadelijke vrije radicalen komen een elektron tekort en kunnen zo schade aanrichten aan gezonde cellen. Door de elektronen van de aarde te gebruiken zou je zo een deel ervan onschadelijk kunnen maken.

Deze vrije elektronen zijn zo sterke antioxidantia die ontstekingstoestanden helpen verzachten (de onderliggende oorzaak van de meeste chronische ziekten), en het hartritme en de bloeddruk doen dalen . Zij zorgen voor een betere doorbloeding van de huid en weefsels door de bloedviscositeit te verlagen (bloedverdunnend en anti-klontervorming, door de elektrische lading (zeta potentiaal) van de rode bloedcellen te verbeteren). Een slechte bloedstroming door de weefsels brengt onvoldoende zuurstof aan waardoor een verschuiving optreedt van aerobe naar anaerobe glycolyse, met verzuring (ontsteking!) als gevolg. Een tekort aan elektronen maakt dat het organisme een ontstekingstoestand niet krachtig kan bestrijden (Electron Deficiency Syndrome) .

Door bv. een boom te omarmen of met je voeten op het strand of op vochtig gras te lopen (= aarden) zou je elektronen toevoegen aan je lichaam, wat zou leiden tot een betere doorbloeding en minder ontstekingen.

De aarde als natuurlijk antidoot .

* Door alle elektrische en elektronische apparatuur (TV, PC, Radio, DECT telefoon, WiFi, GSM, microgolf...) rondom je raak je ook onder spanning (EMS : ElektroMagnetische Spanning).

Hierdoor treedt stress op in je organen en je hart : overprikkeling hart (hartritme-stoornissen) of overprikkeling (bij)nieren wat weer verzuring door urinezuur oplevert (gewrichten) of nog erger, verhoogde bloeddruk of meer stresshormonen die o.a. je immuunsysteem verzwakken en je buikvet stimuleren .

Dat kan je gemakkelijk testen : heb je een goede multimeter zet hem dan op wisselspanning (AC) en kijk wat je ziet als je de rode pen op je lichaam zet en de zwarte pen op een aardpunt (geaard stopcontact, waterleiding). Hoe groter je beeldscherm of TV hoe meer spanning je zal meten. Die kan niet meer weg omdat jezelf niet meer verbonden bent met de aarde.

Een vermindering van de EMS belasting, door het verwijderen van stralingsbronnen en het aanbrengen van geleidende isolatie, kan de klachten doen verminderen of verdwijnen. Men blijft wel extra gevoelig en de klachten komen terug bij herhaalde belasting. Men spreekt dan van elektrosensitiviteit (elektrogevoeligheid) of elektrohypersensitiviteit (EHS). De blootstellingsduur waarna klachten optreden kan individueel zeer verschillend zijn.

De ratten die in het groot Amerikaans onderzoeksprogramma NTP (National Toxicology Program) blootgesteld werden aan GSM-straling (tussen 900 en 1900 MHz), bleken hogere ratio's te hebben van twee specifieke types kankers van het zenuwstelsel : glioma's (tumoren van de gliacellen in de hersenen) en maligne schwannoma van het hart (een zeer zeldzame tumor van de Schwanncellen). Bij de niet-blootgestelde ratten kwamen deze tumoren geheel niet voor . De studie vond ook dat hoe intensiever de straling was waaraan de ratten werden blootgesteld, hoe hoger de kans op tumoren.

GSM straling is onzeker wat het doet, maar een lokale hyperthermie is zeker te vrezen: 43°C is een serieus risico (zoals een zware koorts) . Microgolven zoals GSM-straling (2.4-2.5 GHz : de indringdiepte is ca 2cm) maken het binnenin warm, de isolatie van haar en huid beschermen tegen de zon, maar niet van binnenuit. Het zweten en een briesje wind helpen natuurlijk ook. GSM bellen zou dus gevaarlijker zijn bij lang bellen in de zon, zonder wind, bij hoge zomertemperaturen, hoge luchtvochtigheidsgraad, slechte doorbloeding en ver van de mast (hoger vermogen nodig)…

Zie ook : EMS en gezondheid, Mobiele telefoon en gezondheid (FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu).

Zie ook : Frankrijk verbiedt de verkoop van iPhone 12 (09 2023) omdat de toestellen teveel EMS (straling die het toestel uitstoot wanneer het in de hand of broekzak wordt gehouden) zouden uitzenden (SAR-waarde 5.54 watt/kg, terwijl Europa max 4 watt/kg toelaat), met een niet verwaarloosbare opwarming van de weefsels tot gevolg . Ondertussen zorgde Apple voor een correctie via een update .

Meer intense velden of stromen worden therapeutisch gebruikt (EPTE (Echogeleide Percutane Therapeutische Electrolyse) bij spier en peesklachten).

In de inductiekookplaat produceren spoelen een magneetveld met een frequentie ergens tussen de 25 en 100 kiloHertz. Hierdoor wordt er een elektrische wervelstroom opgewekt in de magnetiseerbare bodem van de pan op de kookplaat. De weerstand van dit materiaal zet de energie vervolgens om in warmte. Er zou ook sprake zijn van een lekveld. Uit een Zwitsers rapport blijkt dat er onvoldoende studies zijn naar de veiligheid op de lange termijn bij de frequenties die gebruikt worden bij inductie . De sterkte van het magneetveld, komt in sommige situaties boven de veilige grenswaarden uit, wat een risico kan inhouden voor i.h.b. kinderen, zwangere vrouwen en professionele koks . En wat als men een ring draagt, een uurwerk met metalen band, een ijzeren voorwerp in de hand?

Beeld je in dat je een hartaanval hebt, een pacemaker krijgt, en dan plots je keuken moet laten ombouwen? Hetzelfde voor een zwangerschap…

Men heeft duidelijk behoefte aan een meettoestel als men een inductiekookplaat gebruikt! Wie heeft dat? Meten is weten.

Zie ook : ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection)

Noot :

Alle elektromagnetische straling draagt een vorm van energie in zich, zelfs als het niet waarschijnlijk is dat het kanker veroorzaakt. Lichtstraling van een gewone lamp is niet schadelijk voor onze huid. Ultraviolette straling heeft nog steeds genoeg energie om huidkanker te veroorzaken als je er lang aan wordt blootgesteld. Hoe hoger de frequentie, hoe meer energie er vrijkomt. Boven een bepaalde drempel, rond de duizend miljard hertz of 1000 terahertz, is de energie hoog genoeg om elektronen uit atomen te slaan. Dan spreken we van ioniserende straling. Het kan de chemische samenstelling van stoffen veranderen en, in levende wezens, cellen aantasten en kanker veroorzaken.

EMS zou ook de calciumkanaaltjes openhouden zodat calcium te gemakkelijk de cellen in kan met risico op kramp, duizeligheid, verhoogde bloeddruk en op een verstoring van de Ca/Mg-balans als gevolg. Net als kalium zullen magnesiumsupplementen helpen om deze balans terug in evenwicht te brengen waardoor ook de bloeddruk terug verlaagt (je kan dat natuurlijk ook met Ca-antagonisten, een klasse van antihypertensiva...).

Magnesium zou helpen de spanning in je spieren te "ontspannen". Mensen die veel met bovenvermelde apparatuur werken (IT, secretaressen...) zouden meer nood aan hebben magnesiumsupplementen.

Littekenvorming vermijden (bindweefsel) door :

- stimuleren van de synthese van collageen :
- - een voldoende aanvoer van vit C, ijzer en zuurstof is onmisbaar voor de productie van collageen
  - betrokken cofactoren : Vit B3, Vit B6, Zn, Si, Cu, Mn, lysine en zelfs insuline, dat belangrijk is bij de activatie van het glycosyltransferase (verzorgt de fixatie van suikermoleculen op de eiwitketens (glycosylatie) van het pro-collageen : zie ook "Glycoproteïnen")
- verbeteren van de bindweefselvorming :
- - glucosamine sulfaat : helpt het bindweefsel met water verzadigen waardoor het transport van nutriënten wordt vergemakkelijkt
  - omega3 en 6 vetzuren, vit E : verbeteren de doorlaadbaarheid van de membranen en de lokale bloedcirculatie
- optimaliseren van het genezingsproces :
- - vit C en E