Selenium

 

          Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Symbool : Se

 

 

Belangrijk mineraal in de bescherming tegen oxidatie door vrije radicalen.

 

Selenium is een essentieel micromineraal.

 

Planten veranderen de anorganische seleniumzouten uit de bodem in organische seleniumverbindingen welke door het organisme veel beter worden geabsorbeerd (in het bloed en de weefsels).

 

Het organisme kan alleen organisch selenium stockeren, voor later gebruik. Het overschot van anorganische selenium wordt systematisch geëlimineerd via de urine.

 

De actie van selenium wordt vervolledigd door de aanwezigheid van zink, beschermer van het immuunsysteem.

Overzicht inhoud :

Natuurlijke bronnen

 

Rol in het organisme

 

Tekorten

 

Toxiciteit

 

Opletten

 

Nutritionele behoeften

 

Praktisch

Inhoud :

Natuurlijke bronnen :              

 

Selenium in de voeding komt voor in heel kleine hoeveelheden :

 

1. • granen, zaden, noten (Brazil), bananen...

   • orgaanvlees, gevogelte, vis (sardienen, mosselen, garnalen, zalm, tonijn...), eigeel

   • groenten

 

De voeding kan soms een voldoende aanvoer voor het organisme van selenium niet meer garanderen (de Europese bodem is te arm aan selenium door het effect van de zure regens en door intensieve teelt).

 

Een eenzijdige niet gevarieerde voeding verergert alleen nog dit tekort (bejaarden, adolescenten...).

 

---> de opname van selenium wordt bevordert door de aanwezigheid van vitamine C (zoals de Fe-absorptie).

 

Rol in het organisme :              

 

Uit een ondergrond rijk aan selenium nemen planten selenium op en maken selenomethionine aan, dat dezelfde structuur bezit als methionine maar waarbij het zwavelatoom werd vervangen door selenium. Bij de mens kan selenomethionine de plaats innemen van methionine bij de eiwitsynthese overeenkomstig hun respectievelijk aanbod in de voeding. Ofwel wordt het afgebroken door de lever tot selenocysteïne, en vervolgens geëlimineerd als serine en selenide.

 

Selenium :

 

1. • speelt, samen met zink, een rol in tal van biochemische processen als cofactor bij enzymen, zoals het glutathionperoxydase, sleutelenzym in de immuunverdediging (nodig voor de reductie van peroxiden), bij ontgifting en inflammatie ;

 

---> ongecontroleerde peroxidatie van lipiden veroorzaakt de vorming van vrije radicalen die in cardiovasculaire ziekten, vervroegde veroudering (cataract) en in sommige gevallen van kanker (prostaat, huid ?) een rol zouden kunnen spelen.

 

1. • is noodzakelijk voor de mechanismen die de celmembraan beschermen tegen oxidatieve afbraak : het is een krachtige antioxidantToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims;

 

1. • zou tussen komen bij de synthese van Ubiquinon (Q10), de omzetting van het schildklierhormoon T4 in T3Toegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims, de synthese van immuuncompetente cellen (T-helper cellen) en in het metabolisme van arachidonzuur (AA), dus bij de synthese van pro-inflammatoire prostaglandines en leukotriënen (immuniteit)Toegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims;

 

1. • heeft een grote affiniteit voor zware metalen zoals kwik, dat in tandheelkundig amalgaam wordt gebruikt ; het beschikbare selenium gaat dus met het kwik uit tandvullingen complexen aan waardoor nog minder selenium beschikbaar is voor de synthese van bv de enzymen nodig voor de ontgifting van het organisme ;

 

1. • zou een beschermende rol uitoefenen op de voortplantingscapaciteit : het speelt een rol in het normale testosteronmetabolisme en in de testesmorfologie, wat de aanwezigheid van verschillende selenoproteïnen in de gonaden verklaart ; selenium draagt bij tot een normale spermatogeneseToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims.

 

1. • verbetert de fagocyt-activiteit van witte bloedcellen (belangrijk bij inflammatie-reacties) ;

 

1. • speelt waarschijnlijk een rol bij de ontwikkeling van maculadegeneratie, en in de preventie van cataract ;

    

   • vertoont een insuline-like effect (insulinomimetium) en kan dus helpen bij hyperglykemie ;

 

1. • in de preventie van kanker : verscheidene observatiestudies tonen een verband tussen enerzijds de incidentie van tumoren en anderzijds het seleniumgehalte in het bloed, seleniumsuppletie en het plaatselijk voorkomen van selenium in grond. Andere onderzoeken spreken dit dan weer tegen.

 

1. 1. • in verband met de preventie tegen prostaatkanker, werd een positieve invloed gezien met selenium (SUVIMAX-studie) maar niet met selenomethionine (200mcg/d, SELECT-studie). Met seleniumglycinaat (200mcg/d) werden wel positieve resultaten gezien : verhoogde plasma-activiteit van het glutathion peroxidase en van de erythrocyten, samen met significant verlaagde PSA-waarden tov placebo  Zhang W et al. Nutrition Research 2011 ; 31 (2) :165-168.

      • selenium biedt mogelijk ook bescherming tegen gevorderde prostaatkanker .

      • opgelet : zoals met vit E wordt met een "overmatige" Se-suppletie eerder een toename van de mortaliteit vastgesteld bij mannen met niet-gemetastaseerde prostaatkanker... Een teveel aan antioxidanten doet dan meer kwaad dan goed !

 

1. • beschermt het organisme tegen virusmutaties ;

 

1. • een dagelijkse inname van 200 à 300mcg van seleniumgist zou bij bejaarden het gehalte LDL- en totaal cholesterol doen dalen en het gehalte HDL-cholesterol doen stijgen Prof. Margaret P. Rayman, University of Surrey, UK, Taking daily selenium supplements for at least six months may significantly reduce cholesterol levels in elderly men and women, Nutrition Society 2010 . Te hoge inname van selenium zou echter juist het LDL-cholesterol doen stijgen ;

 

1. • draagt bij tot de instandhouding van normaal haarToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims en nagelsToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims.

 

Tekorten :              

Oorzaken :

 

1. • te lage plantaardige concentratie (de absorptie van selenium uit de grond verloopt minder vlot door overdreven bemesting met chemische meststoffen) ;

   • verandering in het bereiden van brood ;

   • verhoging van het verbruik van Europees graan, minder rijk dan het Amerikaans ;

   • ...

 

Risicogroepen :

 

1. • personen met eenzijdige voeding (t.g.v. allergie, voedingsintolerantie, slechte voedingsgewoonten vooral bij de bejaarde en de adolescent...) ;

   • personen gevoed met enkel sondevoeding ;

   • personen met een chronisch malabsorptieprobleem voor selenium ;

   • zwangere vrouwen, bij borstvoeding ;

   • chronisch zieken (verzwakte afweer) ;

   • rokers ;

   • sportmensen van hoog niveau ;

 

Symptomen :

 

1. • seleniumtekort veroorzaakt een verzwakte weerstand (door vermindering van de activiteit van T-lymfocyten en de productie van antilichamen) en een verzwakte weerstand tegen oxidatieve stress ;

   • een tekort kan ook schildklierproblemen veroorzaken : selenium is noodzakelijk voor de activatie van de schildklierhormonen ;

   • een matig tekort kan leiden tot skeletspiermyopathie ;

   • een ernstig tekort kan cardiomyopathie veroorzaken (ziekte van Keshan, beschreven in China) ;

   • link met stemmingsstoornissen en depressieve perioden ?

   • verhoogd optreden van kanker ;

   • vruchtbaarheidsproblemen ;

 

Toxiciteit :              

Oorzaken :

 

1. • te hoge inname (de organische selenium wordt beter opgenomen door het organisme) ;

   • ...

 

Symptomen :

 

1. • typische knoflookgeur van de adem ;

   • ernstige intoxicaties kunnen leiden tot dermatitis, nageldystrofie, haaruitval, neurologische stoornissen zoals paresthesie, verlamming waaronder hemiplegie...;

 

Het risico op accumulatie van selenium in het organisme is zwak aangezien, boven een verzadigingsgrens, het selenium niet meer in proteïnen wordt ingebouwd.

 

Opletten :             

 

Bij patiënten met :

 

1. • ?

 

Zwangerschap/Borstvoeding :

 

1. • geen problemen werden vastgesteld met normale dosissen.

 

Mogelijke interacties met :

 

1. • MAOI : selenium bevattende gist is te mijden.

   • clozapine : zou de seleniumspiegels verlagen (---> vandaar de cardiale neveneffecten van clozapine).

   • radiotherapie : selenium-supplementen kunnen de impact van bestraling verlagen Prof. Gilles Freyer, CHU de Lyon (France).

 

Te verwachten neveneffecten :

 

1. • er bestaat een smalle veiligheidsgrens voor selenium.

   • gemelde neveneffecten : haarverlies, nagelveranderingen, huidletsels, nausea, diarree, prikkelbaarheid, metaalsmaak, lookgeur, vermoeidheid, perifere neuropathie...

 

Ziektebeelden bij tekorten :

 

1. • leverdegeneratie

   • spierdegeneratie

   • hartafwijkingen

   • versnelde veroudering

 

Nutritionele behoeften :             

 

Se - Selenium :

 

Leeftijd	ADH (mcg)	ODD (mcg)
0 - 3 maanden	-
4 - 6 maanden	-
7 - 12 maanden	15
1 - 3 jaar	15
4 - 6 jaar	20
7 - 10 jaar	30
11 - 14 jaar   M	50
V	50
15 - 18 jaar   M	65
V	65
Volwassene M	70	100-400
V	70
+ 70 jaar       M	70
V	70
Zwangerschap	70
Borstvoeding	85
Andere :	-

 

 

ADH : Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (Bron : Voedingsaanbevelingen voor België (Hoge Gezondheidsraad))

 

ODD : Orthomoleculaire Dagelijkse Dosis

 

Praktisch :              

 

Gemiddelde dagdosis in voedingssupplementen : 50 - 200mcg.

Toxische dagdosis : > 400mcg.

 

Volgens hun vorm vertonen de seleniumverbindingen verschillende functies :

 

1. • de organische vorm, bekomen met gisten, bevat selenium gelinkt aan aminozuren : seleniumglycinaat, selenocysteïne en selenomethionine, en wordt ingebouwd in proteïnen ; hun biologische beschikbaarheid is maar matig.

 

1. • de anorganische vormen (natriumzouten...) kunnen optreden als ontgiftingsstof voor zware metalen (Hg...) en komen tussen in de reductie van geoxideerde vetzuren ter hoogte van de celmembraan ;

 

Een serumconcentratie van 100mcg selenium wordt nodig geacht voor het garanderen van een optimale activiteit van het glutathion peroxidase. Het Europees gemiddelde werd echter duidelijk lager ingeschat dan de normale waarde. Voorzichtigheid is geboden met hogere dosissen vooral bij hyperglykemie en insulineresistentie. Uit de SELECT-studie blijkt dat een dosis van 200mcg selenium gelinkt was aan een verhoogd risico op diabetes (alhoewel statistisch niet significant).

 

Suppletie kan nodig zijn bij risicopersonen zoals :

 

1. • rokers,

   • stevige drinkers,

   • bejaarden,

   • personen die in vervuilde streken wonen,

   • elke persoon met slechte voedingsgewoonten of die een dieet volgt.

 

Bij de keuze van het voedingssupplement dient gelet te worden op de biobeschikbaarheid van het gebruikte selenium.

 

 

 

 

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.