Vitamine E (tocoferolen)

 

 

          Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Vitamine E is een complex van 2 reeksen van verbindingen : 4 tocoferolen en 4 tocotriënolen.

 

 

Alfa tocoferol  Gamma tocoferol

 

 

Heel belangrijke vetoplosbare vitamine, als antioxidant, in de bescherming van vetzuren en van vitamine A en tegen de vorming van nitrosaminen, alsook in de vorming van rode bloedcellen.

 

Zeer lipofiel vitamine. Warmtelabiel in aanwezigheid van lucht en zuurstof (50% verlies bij koken van voedsel). Gevoelig aan licht, warmte, oxidantia en basen ; vrij stabiel in aanwezigheid van reductoren en zuren. De esters, acetaat en succinaat, zijn stabieler. Het succinaat is zelfs vast bij kamertemperatuur zodat het gemakkelijk in multivitamine-tabletten kan verwerkt worden.

 

In het lichaam komt door Hydrolyse van de vit E-esters het vit E in zuivere vorm te voorschijn. Galzouten splitsen het dan verder in kleine druppeltjes zodat ze in de dunne darm kunnen opgenomen worden. De aanwezigheid van vetzuren bevordert de opname van vitamine E. Teveel cholesterol of triglyceriden in het bloed kan de afgifte van vitamine E aan de weefsels verhinderen .

 

Vitamine E is een complex van 2 reeksen van verbindingen : 4 tocoferolen en 4 tocotriënolen, waarvan de tocoferolen de belangrijkste zijn. Binnen elke reeks zijn er vier verbindingen ( α, β, γ, δ) die van elkaar verschillen door het aantal en de plaats van de methylgroepen op de chromanolring (CEC, 1993). De meest actieve verbinding is het natuurlijke isomeer "RRR-α-tocoferol". Het vormt de basis voor de referentie-eenheid :

 

het α-tocoferolequivalent (αTE) = 1 mg d-α-tocoferol (natuurlijk vitamine E)

 

Steeds meer wordt het belang van de andere tocoferolen/tocotriënolen voor de gezondheid aangetoond. Vooral van gamma-tocotriënol dat een belangrijke rol zou spelen in de preventie én de behandeling van kanker (terwijl (het meestal synthetische) α-tocoferol deze positieve effecten niet vertoont). Gamma-tocotriënol zou ook anti-inflammatoire eigenschappen vertonen, waardoor het een gunstig effect heeft op hart- en vaatziekten, PMS, kanker, hoofdpijn, reumatoïde artritis... Synthetisch vit E in hoge dosissen zou echter prostaatkanker kunnen veroorzaken...

 

Alfa-tocoferol werd het eerst ontdekt, is het best opneembaar en het meest actief in ons lichaam. Lange tijd werd alfa-tocoferol aanzien als de belangrijkste en bepalende component van de vit E-familie en gebruikt als maatstaf. De andere componenten werden ten onrechte als onbelangrijk beschouwd. Doch studies toonden andere nuances aan.

 

Suppletie met uitsluitend alfa-tocoferol verlaagt de concentratie van gamma-tocoferol. Het is daarom beter een vitamine E-complex (tocoferolen + tocotriënolen) met voldoende gamma-tocoferol (> 200mg) aan te raden. De biologische beschikbaarheid van natuurlijk vit E is 2 x hoger dan de biobeschikbaarheid van synthetisch vit E.

Overzicht inhoud :

Natuurlijke bronnen

 

Rol in het organisme

 

Tekorten

 

Toxiciteit

 

Opletten

 

Nutritionele behoeften

 

Praktisch

Inhoud :

Natuurlijke bronnen :             

 

Komt voor in plantaardige oliën (olijf, maïs, soja, kokos, aardnoten), graankiemen (zaad), eieren, melk, boter, bladgroente (sla, spinazie, kool, prei)...

 

1. • natuurlijk vit E bestaat uit d-alfa-tocoferol en de andere stereo-isomeren (tocoferolen en triënolen) : dit complex is belangrijk voor de werking van vitamine E (bij synthetisch bereid vit E wordt steeds een mengsel bekomen van "d" en "l" alfa-tocoferol, waarvan de l-vorm niet werkzaam is).

 

1. • natuurlijk vitamine E wordt vernietigd bij het koken ...; geraffineerde voeding is arm aan vit E.

 

Rol in het organisme :             

 

Vitamine E : is geen functionele component van enzymreacties maar vervult ontelbare fysiologische en biochemische functies, waaronder de voornaamste zijn :

 

1. • is de eerste vetoplosbare cellulaire anti-oxidantToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims. Zij beschermt de lipoproteïnen in het plasma en helpt bij het onderhouden van het evenwicht tussen de prostaglandines.

 

1. • zou ook de fagocytose en de humorale immuniteit versterken (bij bejaarden, door het versterken van de functiegraad van T cellen), de effecten van stress op de immuniteitsreactie milderen.

 

1. • werkt voornamelijk als cellulaire anti-oxidant, beschermt de cellen tegen een peroxidatieve beschadiging. Zie ook "Oxidatieve stress".

 

1. • speelt een rol in de stabilisatie van de membraanlipiden door inhibitie van de vorming van toxische lipoperoxiden.

 

1. • werkt in biochemisch opzicht samen met selenium.

 

1. • beschermt Vit A tegen afbraak door oxidatie en verbetert de opname ervan.

 

1. • heeft ook antihemolytische en anti-agregerende eigenschappen.

 

1. • verhoogt in hoge dosis het HDL-cholesterol matig en verlaagt het LDL-cholesterol matig.

 

1. • kan, in combinatie met vitamine C, de ontwikkeling van cataract duidelijk vertragen.

 

1. • zou de kankerincidentie met > dan 30% verlagen bij mannen die prostaatkanker ontwikkelen. Anderzijds zou een overmaat synthetisch vit E prostaatkanker bevorderen...

 

1. • treedt op als cofactor in het RNA/DNA metabolisme.

 

1. • werkt in op de hypofyse door de productie van hormonen door de adenohypofyse te stimuleren

 

• helpt je lichaam vitamine K te gebruiken (wat belangrijk is voor de gezondheid van het hart)

 

• remt ook direct de activiteit van het aromatase-enzym dat de mannelijke hormonen zoals testosteron en DHEA, omzet in oestrogenen. Sterker nog, het dient als een oestrogeenantagonist, wat betekent dat het zich bindt aan de oestrogeenreceptor om te voorkomen dat het zich bindt aan oestrogeen. Dit verlaagt de schade door overtollig oestrogeen drastisch (vit E zoals tamoxifen in de behandeling van oestrogeenreceptor-positieve borstkanker).

• ...

Tekorten :             

 

Uiterst zeldzaam bij de mens, vooral bij prematuren en kinderen.

 

Opgelet : vitamine E wordt vernietigd door anorganisch ijzer (Fe²⁺).

 

Avitaminose door :

 

1. • gebrekkige aanvoer : onevenwichtige voeding, ondervoeding...ZELDEN

   • gebrekkige synthese : prematuriteit

   • gebrekkige absorptie : biliaire en pancreasinsufficiëntie, chronische cholestase

   • vit E verliezen bij opslag- en verwerkingstechnieken in de voedingssector

 

 

Symptomen :

 

1. • hemolytische anemie (vaak samen met oedeem), neurodegeneratief syndroom (polyneuropathie, aantasting van het centraal zenuwstelsel, retinopathie...)

 

Toxiciteit :             

 

Als vetoplosbaar vitamine kan vit E in het organisme worden opgeslagen, en aanleiding geven tot :

 

1. • hoofdpijn (zelden), vermoeidheid, nausea, spierzwakte, diarree, buikpijn...

   • creatinurie

   • antivitamine K-effect met remming van de plaatjesaggregatie, met hemorragieën als gevolg

   • hypothyroïdie

   • met zeer hoge dosissen : bevorderen van peroxidenvorming (dus omgekeerd aan de antioxidantwerking bij normale dosissen).

 

Opletten :             

 

Bij patiënten met :

 

1. • anticoagulerende behandeling : verhoogd risico op bloedingen (werkt het effect van vit K tegen)

   • anemie (bloedarmoede) door ijzertekort

   • hyperthyroïdisme (een te actieve schildklier)

 

Zwangerschap/Borstvoeding :

 

1. • geen problemen werden vastgesteld met normale dosissen gedurende de zwangerschap en de lactatieperiode

 

Mogelijke interacties met :

 

Medicamenten :

1. • anticonvulsiva (fenobarbital, fenytoïne, carbamazepine...) : kunnen het metabolisme van vitamine E versnellen en dus hun serumspiegels verlagen

   • anticoagulantia : hoge doses vit E kunnen het anticoagulant effect versterken

   • digitalis : haar behoefte van verlagen

   • insuline : haar behoeften kunnen dalen door het vitamine E

   • paraffine-olie : kan de intestinale absorptie van vit E verminderen ; het beperkt ook de opname van de andere vetoplosbare vitaminen A en D

   • sucralfaat, isoniazide (anti-tuberculose) : kunnen de intestinale absorptie van vit E verminderen Prof. Gilles Freyer, CHU de Lyon (France)

   • orale contraceptiva : kunnen de serumspiegels van vit E verlagen

   • radiotherapie : vitamine E-supplementen kunnen de impact van bestraling verlagen

   • cisplatine, gentamycine : vitamine E beschermt tegen gehoorbeschadiging veroorzaakt door deze stoffen (NMCDatabase)

   • paclitaxel : vitamine E beschermt tegen paclitaxel geïnduceerde perifere neuropathie (NMCDatabase)

 

Nutriënten :

1. • koper : hoge dosissen koper kunnen de behoeften aan vit E verhogen

   • ijzer : hoge dosissen ijzer kunnen de behoeften aan vit E verhogen

   • MOVZ : bij een hoge aanvoer van MOVZ, zijn de behoeften aan vit E verhoogt

   • vitamine A : vit E beschermt vit A tegen bepaalde tekenen van toxiciteit

   • vitamine C : vit C beschermt het vit E en vice versa

   • vitamine K : hoge doses vit E (1200mg/dag) verhogen de behoeften aan vit K bij patiënten onder anticoagulantia

   • zink : een zink-deficit kan de serumspiegels van vit E verlagen

   • • chloor in stadswater vernietigt de vitamine E

 

Te verwachten neveneffecten :

 

1. • vitamine E is relatief niet toxisch.

   • hoge doses (> 1000mg per dag gedurende een lange periode) veroorzaakten de volgende neveneffecten : verhoogd risico op bloedingen bij patiënten met vit K tekort, alteratie van de endocriene functie (thyroïde, adrenale...) ; zelden : diarree, draaiingen, vermoeidheid, zwakheid, gynecomastie, hoofdpijn, nausea...

 

Nutritionele behoeften :             

 

Dagelijkse behoeften :

 

1. • Volw.: 12 - 25mg dl-alfa-tocoferolacetaat ; bij bejaarden, zwangerschap, lactatie : 40 - 50mg/dag (ADH = 16-20mg).

 

1. • Zuigeling : 3 - 5mg/dag.

 

Bij een hogere aanvoer van onverzadigde vetzuren (linolzuur) via de voeding, neemt de behoefte aan vitamine E toe.

 

Noot :

1. 1. • de vroeger gebruikte Internationale Eenheid (IE) = 1 mg dl-α-tocoferolacetaat = 0.67 αTE (of 1 αTE = 1.49 IE).

      • synthetisch vit E bevat het racemisch mengsel van "d" en "l" alfa-tocoferol : waarin slechts voor 50% de actieve d-alfa tocoferol aanwezig is. Synthetisch vit E zou prostaatkanker veroorzaken...

 

 

Vit E - α-tocoferol (α-TE) :

 

Leeftijd	ADH* (mg)	ODD (IE)
0 - 6 maanden	4
7 - 11 maanden	5
1 - 3 jaar	6
4 - 6 jaar	9
7 - 10 jaar	9
11 - 14 jaar M	13
V	11
15 - 18 jaar M	13
V	11
Volwassene M	13	100 - 800
V	11
+ 70 jaar       M	13
V	11
Zwangerschap	11
Borstvoeding	11
Andere :	-

 

 

ADH : Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (Bron : Voedingsaanbevelingen voor België (Hoge Gezondheidsraad)).

 

* : uitgedrukt in mg αTE (1 mg αTE = 1.49 IE).

 

ODD : Orthomoleculaire Dagelijkse Dosis.

 

Praktisch :             

Gebruikelijke dagdosis in voedingssupplementen : 10 - 1200 IE.

Toxische dagdosis : > 4.000 IE.

 

Rode palmolie is rijk aan vitamine E, aan enkelvoudige onverzadigde vetzuren en bevat een complex van carotenen tegen veroudering, tegen aanvallen van vrije radicalen en tegen welvaartziekten ;

1. • rode palmolie kan gebruikt worden in de keuken (ook voor braden),

   • rode palmolie bevat 10x meer caroteen dan wortelen en 30x maar dan tomaten,

   • rode palmolie is het rijkst aan tocotriënolen, een vorm van vitamine E welke opgeslagen wordt in de huid voor haar te beschermen tegen veroudering en tegen schade door de zon.

 

 

Vit E suppletie, liefst 's morgens voor zijn stimulerende werking op het organisme :

 

Kies voor het volledige vitamine E complex met alle tocoferolen en tocotriënolen ; het permanent gebruik van de meest gebruikte vorm, d-alfa-tocoferol, kan op lange termijn de andere componenten in het organisme uitputten (alleen alfa-tocoferol toedienen verlaagt de bloedspiegels van gamma-tocoferol). Combineer vitamine E complex met Q10 : samen zorgen beiden voor meer energie, maar voorkomen ook lipidperoxidatie en vorming van vrije radicalen..

 

Vitamine E complex :

 

1. 1. • verhoogt het uithoudingsvermogen van het hart

      • verbetert de lichamelijke conditie

      • treedt op als antioxidant tegen vrije radicalen : in de dermocosmetiek, tegen het verouderen van de huid

      • bevordert de celademhaling

      • beïnvloedt het voortplantingssysteem zeer gunstig : voorkomt abortus, minder abnormale prematuren, verhoogt de melkvoorraad van zogende moeders, minder opvliegingen tijdens de menopauze...

      • voorkomt beenkrampen, verrekte spieren...

      • helpt bij littekens, brandwonden, ouderdomsvlekken en tandvleesontsteking door instrijken met vit E crème

      • als vaatverwijdende stof en anticoagulans bij spataderen en aderverkalking

      • stimuleert de schildklierwerking

 

 

En verder ook :

 

1. • samen met vitamine A, C en selenium, tegen het verouderingsproces van cellen

   • mogelijke antitumorale werking (waarschijnlijk door het verhinderen van de vorming van de carcinogene nitrosaminen) : beschermend effect bij longkanker treedt vooral op bij niet rokers of bij lichte rokers

   • mogelijk vermindering door vitamine E van de toxiciteit van een aantal kankertherapieën

   • beschermend effect (?) op het optreden van cardiovasculaire aandoeningen

 

 

Dosis : oraal als alfa-tocoferolacetaat (te mijden : vit E complex met minstens 200mg gamma-tocoferol is te verkiezen)

 

1. • Volw.: 300mg/dag oraal

   • Baby : 100mg/dag oraal

 

De gelijktijdige inname van vit C ondersteunt en versterkt de werking van vit E.

 

 

Opgelet :

 

1. • na toediening van het wateroplosbaar derivaat van vitamine E (tocoferol polyetyleenglycol succinaat) werd na eenmalige toediening (2.6IE/kg) een significante verhoging van de biologische beschikbaarheid van ciclosporine waargenomen (dit effect wordt mogelijk veroorzaakt door remming van Glycoproteïne-P in de darm)

 

1. • de orale inname van vit E kan het coagulatie-defect verergeren bij vitamine K deficiëntie

 

1. • vermijd de gelijktijdige inname van vit E en minerale oliën, bepaalde anticholesterolmedicatie zoals cholestyramine, colestipol, clofibraat... maar ook met isoniazide, met anticonvulsiva en met alcohol

 

1. • het chloor aanwezig in het drinkwater vernietigt het vitamine E

 

1. • meervoudige onverzadigde vetzuren (PUFA) vereisen meer vitamine E. Een verhoogde aanwezigheid van PUFA vereisen hogere concentraties antioxidanten, om de bescherming tegen vrije radicalen te verzekeren

 

1. • bepaalde supplementen bevatten reeds een natuurlijke emulgator, zodat het vitamine E zonder galzouten kan worden opgenomen

 

1. • oestrogenen (pil) belemmeren de intestinale absorptie van vitamine E

 

1. • opletten met vit E supplementen bij een hyperthyroïdie, diabetes, reumatische hartaandoeningen, hoge bloeddruk : starten met een lage dosis en vervolgens stapsgewijze verhogen

 

Opgelet : sommige voedingssupplementen gaan niet samen met antikankermiddelen, of juist wel :  voor preparaten op basis van vitamine E, zie "Stichting tegen kanker".

 

 

Omrekeningsfactoren :

 

1 IE d-alfa-tocoferol =

 

0.74 mg d - alfa-tocoferol acetaat

0.83 mg d - alfa-tocoferol waterstof succinaat

0.67 mg d - alfa-tocoferol

1.00 mg d,l - alfa-tocoferol acetaat

1.12 mg d,l - alfa-tocoferol waterstof succinaat

1.91 mg d,l - alfa-tocoferol

 

1 mg d-alfa-tocoferol =

 

1.35 IE d - alfa-tocoferol acetaat

1.20 IE d - alfa-tocoferol

1.00 IE d,l - alfa-tocoferol acetaat

0.89 IE d,l - alfa-tocoferol waterstof succinaat

1.10 IE d,l - alfa-tocoferol

 

 

 

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.