Koper

 

          Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Symbool : Cu (kation)

 

 

OXIDANT

 

Belangrijk mineraal in de enzymatische Vrije Radikalen-bestrijding.

 

Koper is een essentieel micromineraal en wordt uit de voeding geabsorbeerd t.h.v. de darm, en komt uiteindelijk in de lever terecht. Normaal wordt hier een deel van het koper gelinkt aan een dragermolecule, het ceruloplasmine, welke wordt gestockeerd in de lever (vrij koper is een pro-oxidant en een sterk gift voor de mens). Dit complex is niet toxisch en laat het onschadelijk transport van koper toe in heel het organisme. Het overschot koper wordt via de gal uitgescheiden en uit het lichaam geëlimineerd via de feces. Bij storing van de galsecretie kan koperretentie optreden in de lever en leiden tot chronische leverziekten.

 

De lever van de pasgeborene bevat 10 x meer koper dan deze van een volwassene. Deze hoeveelheid is te beschouwen als een reserve, daar de moedermelk vrijwel geen Cu bevat. Kopertekort door te lage leverreserves, kan dus wel optreden bij prematuren.

 

Bij het ouder worden neemt de koperconcentratie af.

 

90% van het plasmakoper zit in ceruloplasmine, 40% van alle koper zit in de spieren.

 

De darmabsorptie van koper wordt geremd door een verhoogde aanwezigheid van zink.

 

 ---> Zink is dus een antagonist van koper.

 

Vrij koper is sterk oxidatief (pro-oxidans)! Koperoverbelasting van de weefsels (met vermindering van zink : zink/koper-ratio!) zou een etiologische factor zijn bij hart- en vaatziekten en arteriële hypertensie (koper is nochtans nodig voor de netwerkvorming van elastine, hetgeen essentieel is voor de vaatwand!). Een teveel aan koper werkt ook angiogenese (nieuwvorming van bloedvaten) in de hand, een proces dat een sleutelrol speelt bij ontstekingen en ontwikkeling van kanker.

 

Noot :

1. 1. • Bij de ziekte van Wilson (een genetische afwijking) is fixatie op de dragermolecule verstoord en accumuleert het koper in de lever waar het hepatitis veroorzaakt. Eenmaal dat de lever verzadigd is, komt het koper vrij in de bloedbaan, zonder het dragermolecule. Het koper zal zich hechten aan de cornea en in een centrale hersenregio, waardoor neurologische verschijnselen optreden (behandeling : Zn, koperchelatoren).

      • Ook bij patiënten met dementie van het type Alzheimer werd de vrij-koper concentratie in het bloed onderzocht en verhoogd gevonden Squitti R, Pasqualetti P, Dal Forno G, Moffa F, Cassetta E, Lupoi D, Vernieri F, Rossi L, Baldassini M. Excess of serum copper not related to ceruloplasmin in Alzheimer disease. Neurology ; 2005; 64; 1040-46. Vrij koper kan immers door de hersenbarrière en kan daar oxidatieve schade veroorzaken. Indien Alzheimer inderdaad gelinkt is aan een koperintoxicatie dan zouden zinksupplementen een veilige preventieve behandeling kunnen zijn...

      • Daarnaast zijn mineralen zoals koper en ijzer redoxactief : in ongebonden toestand kunnen zij de productie van vrije radicalen versterken. Ze versterken ook de productie van advanced glycation endproducts (AGE's), stoffen die ontstaan uit reacties tussen suiker en proteïnen. Men denkt dat ACE's de belangrijkste uitlokkende factor zijn van complicaties bij diabetes.

Overzicht inhoud :

Natuurlijke bronnen

 

Rol in het organisme

 

Tekorten

 

Toxiciteit

 

Opletten

 

Nutritionele behoeften

 

Praktisch

Inhoud :

Natuurlijke bronnen :              

 

• Noten, orgaanvlees (lever, ...), zeevruchten (oesters, schaaldieren, ...), sojalecithine, chocolade, ...

 

Rol in het organisme :               

 

Koper (Cu)

 

1. • helpt bij de vorming van bloed (hemoglobine en rode bloedlichaampjes) : koper is nodig voor de afgifte en de diffusie naar het plasma van ijzer, dat in het duodenumslijmvlies, het reticulo-endotheliale stelsel en de lever aanwezig is (cofactor bij het fixeren van Fe in hemoglobine, een proteïne) ; koper komt zo tussen bij een normaal ijzertransport in het lichaamToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims.

 

1. • komt tussen bij de vermindering van het cholesterolgehalte in het bloed : Cu zou een rol spelen in de regeling van de bloedsuiker ;

 

1. • bevordert de aanmaak van bindweefsel en beenweefselToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims (synthese van de proteïnen elastine en collageen : zie ook "Proteoglycanen") : deze verbetert dankzij het koper dat zich in het bindweefsel bevindt ; koper is belangrijk voor de activiteit van het lysyloxidase (kraakbeen).

 

---> te veel koper bij kinderen = te snelle groei (zie ook "Molybdeen").

 

1. • is een cofactor van verschillende metalloproteïnen (---> regulering van de intestinale absorptie) ;

 

1. • komt tussen in tal van biochemische reacties als cofactor van enzymen, waaronder :

 

1. 1. • het Cytochroom C oxidase (dat van belang is in de ademhalingsketen in de mitochondria) (---> energieproductieToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims)

      • het superoxide dismutase (SOD, in erytrocyten) (---> VR-pathologie)Toegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims

      • het ascorbic acid oxidase (---> immuniteit)Toegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims

      • het ceruloplasmine : als dragermolecule van koper en als katalysator van de oxidatie van ferro (Fe²⁺) in ferri-ijzer (Fe³⁺) (---> zie verder : synthese van hemoglobine en vernietiging van de circulerende catecholaminen)

      • het cerebrale dopamine beta hydroxylase bij dopamine ---> noradrenaline (---> synthese van neurotransmitters)Toegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims

      • het 5'-desiodinase bij de transformatie van T4 --> T3 (---> optimalisering van de thyroïdfunctie)

      • histaminase bij de afbraak van histamine (---> in de allergische reactie)

      • lysyloxidase bij de synthese van collageenToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims (---> zie hoger)

      • tyrosinase, nodig voor de synthese van melanine (pigmentatie) uit tyrosine

 

1. • kopersuppletie is aangewezen bij anemie en toestanden van zware vermoeidheid : zijn ijzeroxidatieve activiteit verbetert de koppeling van ijzer aan het transferrine et de opname van ijzer voor de synthese van hemoglobine. Een tekort aan koper kan dus anemie veroorzaken.

 

1. • draagt bij tot een normale pigmentatie van het haarToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims en huidToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims, en is ook betrokken bij sommige vormen van abnormale haaruitval.

 

1. • draagt bij tot het smaak-gevoel.

 

Cu wordt meestal als oligo-element voorgeschreven voor zijn anti-inflammatoire en anti-infectie eigenschappen.

 

1. • Cu wordt in de rode bloedcellen gebonden door het SOD (superoxide dismutase), dat bescherming biedt tegen het superoxiyde radicaal (vrije radicalen); hierdoor vertoont koper interessante anti-inflammatoire eigenschappen en neemt het deel aan de verdediging van het lichaam tegen infecties. Cu heeft een bacteriostatisch effect, hoofdzakelijk op de kiemen van de KNO-sfeer. Het is een katalysator van vitamine C.

   • hoge Cu-spiegels in het bloed bevestigen meestal hoge hsCRP-waarden (zie "Inflammatiereactie").

 

Opgelet : Cu onderdrukt de Fe-opname in de aerobe spieren (en inhibeert aldus het aeroob systeem) : Fe/Cu moet ongeveer = 1.

 

Tekorten :              

Oorzaken :

 

1. • ondervoeding

   • prematuren

   • bloedarmoede bij kinderen (microcytaire anemie)

   • Menkes syndroom (koper-malabsorptie)

   • te eenzijdige geraffineerde voeding

   • aanhoudende diarree

   • gebruik van excessieve hoeveelheden Zn, Cd, F en Mo...

   • fytine rijke voeding (grijs brood, ...) : complexeert het koper uit de voeding

   • coeliakie

 

Een tekort komt echter zelden voor.

Symptomen :

Baby's :

1. 1. • slecht gedijen van de baby

      • vale huid

      • diarree

      • depigmentatie van huid en haar

      • broze vaten (duidelijk uitgezette bloedvaatjes onder de huid)

 

Volwassenen

1. 1. • bloedarmoede

      • vochtretentie (oedeem)

      • irritaties

      • broze breekbare botten

      • depigmentatie van de huid

      • slechte haarstructuur

      • verlies van tastzin

      • daling van het IL-2, belangrijk voor de cel-immuniteit

      • ...

 

Toxiciteit :              

Kopervergiftiging wordt veroorzaakt door een verhoogde concentratie van vrij koper in het bloed.

 

Onder vrij koper verstaat men de fractie koper in het bloed die niet gebonden is aan het koperbindende eiwit ceruloplasmine. Vrij bloedkoper is schadelijk, terwijl het aan ceruloplasmine gebonden bloedkoper niet schadelijk is. Vrij koper in bloed kan de bloed-hersen-barriere passeren en is daardoor potentieel schadelijk voor hersencellen. In de hersenen komen eiwitten voor, zoals metallothioneine en ceruloplasmine die vrij koper onschadelijk maken door het metaalion aan het eiwit te binden.

 

Er zijn tot op heden twee neurodegeneratieve ziekten bekend waarbij verhoogde waarden van vrij koper in het bloed zijn beschreven: de ziekte van Wilson en de ziekte van Alzheimer.

 

Opletten :             

 

Bij patiënten met :

 

1. • de ziekte van Wilson (deficiëntie van het ceruloplasmine met opstapeling van koper in de lever en bloedbaan) : de storing kan verergeren.

   • lever- en/of galproblemen.

 

Zwangerschap/Borstvoeding :

 

1. • geen problemen werden vastgesteld met normale dosissen.

 

Mogelijke interacties met :

 

Medicamenten :

1. • penicillamine : vermindert de absorptie van koper en vice versa ; een interval van 2 uren respecteren.

 

Nutriënten :

1. • ijzer : hoge dosissen ijzer kunnen de koperstatus verlagen en vice versa ; een interval van 2 uren respecteren.

   • vit C : hoge dosissen vit C (> 1g/dag) kunnen de koperstatus verlagen en vice versa.

   • zink : hoge dosissen zink kunnen de koperabsorptie verlagen en vice versa ; een interval van 2 uren respecteren.

 

Te verwachten neveneffecten :

 

1. • geen met de in voedingssupplementen gebruikte dosissen.

 

Ziektebeelden bij tekorten :

 

1. • ferriprieve anemie (tgv ijzer- en kopertekort)

   • artritis

   • slechte huid

 

Nutritionele behoeften :             

 

Cu - Koper :

 

Leeftijd	ADH (mg)	ODD (mg)
0 - 6 maanden	0.4
7 - 12 maanden	0.4
1 - 3 jaar	0.7
4 - 8 jaar	1.0
9 - 13 jaar M	1.3
V	1.1
14 - 18 jaar   M	1.5
V	1.1
Volwassene M	1.7	3
V	1.2	2
+ 70 jaar       M	1.7
V	1.7
Zwangerschap	1.3
Borstvoeding	1.5
Andere :	-

 

 

ADH : Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (Bron : Voedingsaanbevelingen voor België (Hoge Gezondheidsraad))

 

ODD : Orthomoleculaire Dagelijkse Dosis

 

Koper komt voor in multivitamine en mineraal voedingssupplementen als een zout : koperaminochelaat (20mg/d), kopergluconaat (140mg/d) en kopersulfaat (254mg/d).

 

Praktisch :              

 

Gemiddelde dagdosis in voedingssupplementen : 2 à 4mg.

Toxische dagdosis : > 40mg.

 

Opgelet :

 

1. • Fructose remt de Cu-opname in de dunne darm (fruit, honing, fruitsap, ...).

 

1. • Zink treedt in competitie met koper voor de opname uit de dunne darm : veilige verhouding in preparaten = 10/1.

 

1. • Te veel vitamine C kan de absorptie van Cu verstoren : daarom de vit C suppletie verdelen in kleinere porties tijdens de dag.

 

1. • Vermijd overdreven gebruik van fytinerijke voeding : grijs brood, ...

 

1. • Zoals alle metalen en metalloïden moet koper punctueel worden toegediend (5 tot 15 dagen per maand) in fysiologische doses (max. 1 of 2mg), best langs sublinguale weg.

 

1. • Kopertekort vermindert de absorptie van cholesterol in de darm en leidt tot verhoogde cholesterol serumspiegels.

    

   • Het aminozuur histidine heeft een sterke capaciteit om koper te binden (chelatie met 2g, 2x/d) . Carnosine (want omgezet in histidine en alanine) kan hierook voor gebruikt worden.

 

Het gebruik van ketels in koper is niet meer aan te bevelen. Koper is willeswaar een heel goede warmtegeleider maar er gaan ook koperverbindingen over in het voedsel, die de optredende oxidatiereacties versnellen waardoor de versheid van het voedsel wordt beperkt. Ketels volledig in koper werden vervangen door ketels in inox of door modellen met koperbeslag langs buiten en inoxafwerking van binnen.

 

Koper gebruikt als oppervlakte-materiaal is redoxactief : koper heeft een vrij elektron in zijn buitenste schil (4s) dat gemakkelijk deelneemt aan redox-reacties (wat van koper ook een goede geleider maakt). Als gevolg hiervan wordt koper een "moleculaire zuurstofgranaat" (zilver en goud hebben niet dat vrije elektron, dus zijn ze minder reactief). Koperdraden worden nu ook verwerkt in mondmaskers om virussen te doden.

 

 

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.