Premenstrueel syndroom
Laatste bijwerking : 2021.11.19
Je moet een onderscheid maken tussen pijnlijke regels, premenstrueel syndroom (PMS) en dysforisch PMS (DPMS of PMDD als premenstrual dysphoric disorder). Pijnlijke regels slaan op pijnen die optreden tijdens de eerste dagen van de menstruatie, PMS op het geheel aan symptomen die in de periode van een à twee weken voor het begin van de regels optreden en DPMS op een erge vorm van PMS.
Het premenstrueel syndroom PMS staat voor een echte fysiologische ziekte (?!). Het staat voor een heel frequente functionele aandoening, gevormd door een geheel van goedaardige verschijnselen, met typisch cyclisch optreden gedurende de dagen die de regels voorafgaan en die verdwijnen bij het optreden of gedurende de menstruatieperiode. Bij het ontstaan ervan zijn verscheidene hormonen betrokken : oestrogenen, progesteron en Prolactine.
70% van de vrouwen hebben last van vervelende verschijnselen juist voor de regels. Veel vrouwen ervaren lichte symptomen die met de menstruaties samengaan (lichte krampen...), zonder dat deze hun normale activiteit verstoren.
Men spreekt van een premenstrueel syndroom wanneer de storingen optreden gedurende meerdere opeenvolgende cycli en wanneer hun intensiteit echt storend werkt. Enkel bij 3 à 5% van de vrouwen met ongemakken wordt PMS als diagnose gesteld.
Overzicht inhoud :
Inhoud :
Oorsprong :
Solitaire dieren, zoals katten, kamelen en konijnen, hebben nog steeds de hulp van een mannetje nodig om te ovuleren, wat betekent dat een rijp eitje enkel loskomt uit de eileider als er seks plaatsvindt. Volgens de onderzoekers gebeurt er dan een gelijkaardige reactie zoals bij de menselijke climax omdat het hormoon Prolactine geproduceerd wordt zodat het vrouwtje kan ovuleren.
Bij vrouwen komt tijdens een orgasme nog steeds het hormoon prolactine vrij, ook al hebben ze op dat moment geen eisprong. Dat is een bewijs dat het vrouwelijke orgasme en de productie van het hormoon wellicht een evolutionair overblijfsel zijn van de vroegere reproductieve functie van het orgasme. Een orgasme heeft dan, zoals tepels bij mannen, geen enkele functie meer behalve seksuele opwinding 
.
Uit antropologisch onderzoek weten we dat vrouwen lang geleden zowat 10 keer in hun leven ovuleerden/baarden. Gedurende een periode van duizenden jaren evolueerden de prehistorisch vrouwen op een manier dat ze in staat waren om spontaan te ovuleren, namelijk één keer per maand. In het westen komt dat overeen met 400 keer in hun leven. Nu menstrueren vrouwen vanaf hun 12de en baren ze hun eerste kind doorgaans na hun dertigste. In de periode ervoor en tussenin worden ze bestookt met oestrogeen en progesteron in allerlei chemische stoffen (ER- endocriene disruptors, fyto-oestrogenen, de pil...). Deze activeren de overeenkomstige hormoonreceptoren waarop het lichaam reageert met vroegere puberteit, meer menstruaties, libidoverstoring en grotere borsten. Zwangerschap zet die flux stop. Als de vrouw de borst geeft of zwanger is (wat in de pre-industriële tijd een groot deel van haar leven uitmaakte) beschermen haar borstcellen haar meestal tegen kanker.
De menstruatiecyclus wordt gestuurd door een wisselwerking tussen hersenen, eierstokken en 4 essentiële hormonen : FSH en LH (zie : "Proteïnehormonen") gevormd in de hersenen, samen met oestrogeen en progesteron gevormd door de eierstokken. Het niveau van deze 4 hormonen fluctueert constant tijdens de menstruatiecyclus. Gedurende de dagen die de menstruatie voorafgaan is er meer oestrogeen dan progesteron.
|
Premenstrueel syndroom |
|
|
|
FSH : ↑ |
|
LH : normaal |
|
|
|
Oestrogenen : ↑ |
|
* E1 (oestron) : normaal |
|
* E2 (oestradiol) : E1 ◄ E2 |
|
|
|
Progesteron : ↓ |
|
|
Vrouwen met PMS vertonen een hoge gevoeligheid voor de biochemische fluctuaties rond de menstruele cyclus. Zoals gedurende de menopauze kunnen emotionele of psychosociale factoren de intensiteit van de klachten versterken.
De fysiopathologie blijft mysterieus alhoewel de volgende hypotheses naar voor worden geschoven :
-
-
progesteron, geproduceerd uit cholesterol door het geel lichaam (corpus luteum) gedurende de tweede fase van de menstruele cyclus, werkt bij de vrouw als een natuurlijke antagonist van aldosteron, wat zich uit in een verhoogde urinaire uitscheiding van natrium en chloor ; een onevenwicht in de verhouding progesteron/aldosteron kan dus aan de basis liggen van PMS ;
-
-
dus zonder pilgebruik : door onvoldoende activiteit van het geel lichaam met een tekort aan progesteron.
-
-
-
-
maar ook hormonale anticonceptie heeft aanzienlijke effecten op het vrouwelijk immuunsysteem : vrouwen die gecombineerde hormonale anticonceptiva gebruiken hebben geen ovulatie (althans het grootste deel van de tijd), wat het corpus luteum en de productie van endogeen progesteron onderdrukt ;
-
-
met pilgebruik : het ontbreken van de fysiologische menstruatiecyclus met een oestrogeenfase gevolgd door de luteale fase, zou kunnen verklaren waarom vrouwen die hormonale anticonceptiva gebruiken, hogere dragerpercentages hebben van Staphylococcus aureus. Meer intuïtief zou je kunnen stellen: een fysiologische menstruatiecyclus hebben is beschermend, maar vrouwen die hormonale anticonceptiva gebruiken, hebben dit niet
.
-
-
-
-
een verhoogde oestrogeenactiviteit, veroorzaakt door het tekort aan progesteron of door overmatige stimulatie van de oestrogeenreceptoren (bv. door xeno-oestrogenen afkomstig uit het milieu) : deze oestrogenen stimuleren de synthese van bepaalde proteïnen in de lever, zoals het angiotensinogeen, dat onder invloed van renine wordt omgezet in angiotensine, wat op zijn beurt leidt tot een verhoogde productie van aldosteron door de bijnierschors ;
-
-
-
afwijkingen in het metabolisme van prostaglandines : een relatief tekort aan progesteron kan de synthese en de metabolisatie van prostaglandines verstoren wat kan leiden tot het ontstaan van ontstekingshaarden (met verhoogde CRP-waarden?
)
-
-
-
de rol van Prolactine (PRL) is niet erg duidelijk (haar gehalte zou hoger liggen bij vrouwen met PMS) : dit hormoon zou een aldosteron-like werking bezitten ;
-
---> volgens recente studies blijkt dat de ovulatie eerder optreedt als "inluidende" factor, zonder zelf de oorzaak van PMS te vormen.
Er zou wel een ritmisch verband zijn tussen prolactine (hypofyse) en dopamine (hypothalamus) :
Normaal is de prolactineproductie het hoogst 's nachts en zakt die overdag ten voordele van dopamineproductie. Het is echter pas na 3.5 uren melatonine-aanmaak dat het organisme start (gedurende 6 uren) met de prolactineproductie.
Tijdig en lang genoeg slapen (6 à 8 uren) in een donkere plaats zijn daarom 3 voorwaarden waaraan voldaan moet zijn, vooraleer het organisme in staat is om voldoende dopamine aan te maken. Werd aan die 3 voorwaarden niet voldaan, dan houdt de prolactineproductie overdag langer aan, wat op termijn leidt tot o.a. vergrote en pijnlijke borsten.
De aanhoudende prolactine-aanmaak overdag wordt in verband gebracht met auto-immuniteit. Niet alleen heeft prolactine een immunostimulerend effect, het interfereert ook met de selectie en de werking van B-lymfocyten die instaan voor de humorale immuniteit. Hyperprolactinemie wordt daarom meer en meer in verband gebracht met auto-immuunziekten (lupus, RA, MS, schildklieraandoeningen...).
Prolactine (PRL) heeft ook effecten op het suiker- en vetmetabolisme. Bij chronische hoge prolactine-spiegels overdag, dan krijgt het organisme een signaal dat het onvoldoende lichaamsvet bezit en komt er meer vraag naar suikers. Leptine peilt of ons lichaam voldoende lichaamsvet bezit. Hyperprolactinemie veroorzaakt zo leptine-resistentie die uiteindelijk kan leiden tot diabetes, obesitas en het metaboolsyndroom.
Exorfines (eiwitten uit de voeding (zoals glutenexorfine, sojamorfine...) met hetzelfde effect als de eigen endorfines) beïnvloeden het centraal zenuwstelsel via verhoging van het prolactine-hormoon buiten de hersenen. Zij zijn toxisch voor de hersenen en kunnen zenuwcellen beschadigen.
Anderzijds kan een teveel aan exorfines DPP-4-deficientie veroorzaken. Dit enzym zorgt normaal voor de afbraak van GLP-1 (incretine, zie "Darmhormonen"); GLP-1 zorgt voor een insuline-toename en een glucagon-afname, waardoor de glykemie daalt. Bij DPP-4-deficiëntie :
-
-
-
-
neemt GLP-1 toe : GLP-1 activeert het CRH stresshormoon
-
worden exorfinen niet meer afgebroken : hierdoor ontstaat endorfine-resistentie
-
komt meer insuline vrij wat leidt tot insuline-resistentie
-
endorfine-resistentie kan leiden tot verlaagde immuniteit, depressie, ontstekingen, pijnlijke en gezwollen borsten...
-
-
-
Prolactine ↑ > dopamine ↓ > leptine-resistentie ↑, insuline-resistentie ↑ > endorfine-resistentie ↑
Noot :
Het behandelen van stress-stoornissen begint steeds met het herstel van de endorfine-functie. De activiteit van het DPP-4 enzym :
-
-
-
-
wordt geremd/ondermijnd door : sommige geneesmiddelen zoals antibiotica, smaakversterkers, zware metalen, organofosfaten (pesticiden...), fosforzuur (cola), bepaalde bacteriële eiwitten... maar ook door lekkende darm, slechte ontgifting, tekort aan vezels, omega3-vetzuren...
-
wordt ondersteund/versterkt door : olijfolie, vit A, galactose, mannose, glucosamine, probiotica zoals Lactobacillus rhamnosus), glutamine, NAC en zink : voor hun gunstig effect op het darmslijmvlies
-
-
-
-
-
een verstoring van de activiteit en van het gehalte serotonine werd in verband gebracht met het optreden van PMS ;
-
---> alhoewel geen enkele andere oorzaak zo duidelijk gelinkt lijkt aan PMS als serotonine, wordt verder gezocht naar andere mogelijke factoren (GABA ?) ;
-
-
problemen met de schildklierfunctie : late eerste regels, pijnlijke hevige menstruatie...
-
-
-
periodes van hypoglykemie : deze kunnen aanleiding geven tot de vrijstelling van adrenaline en hierdoor tot een onder-verbruik van progesteron :
-
Wanneer insuline ↑ dan ---> cortisol ↑, oestrogeen ↑ en testosteron ↑ terwijl progesteron ↓ (cortisol wordt aangemaakt uit progesteron) : hoge insulineniveau's overstijgen de capaciteit van progesteron om het insulinegehalte te controleren. Daarnaast activeert cortisol adrenaline, wat aanleiding geeft tot meer stress (zie : "Steroïdhormonen"). De symptomen van PMS (zie verder) wijzen op oestrogeendominatie en progesterontekort.
Symptomen :
Meer dan 150 verschillende symptomen werden aan het PMS toebedeeld. De diagnose PMS kan enkel aanvaard worden onder voorwaarde dat de symptomen alleen optreden gedurende de premenstruele periode.
Een overzicht van de meest voorkomende symptomen :
Fysische ongemakken :
-
-
pijnlijke en gespannen borsten (prolactine en aldosteron-invloed)
-
overvloedige regels : kan veroorzaakt zijn door progesterontekort (ovulatieprobleem), door hypothyroïdie (zie hoger) of door tekort aan bijnierhormonen (cortisol wordt aangemaakt uit progesteron), door tekort aan vit K1, overdreven gebruik van aspirine, behandeling met anticoagulantia...
-
waterretentie met gewichtstoename, zware benen (invloed van aldosteron)
-
pijn of spanning ter hoogte van de buik en onderbuik (verstoring evenwicht oestrogenen/progesteron)
-
gewrichts- en spierpijnen (invloed van aldosteron met verhoogd Mg verlies)
-
nierpijn
-
opzwellen, oedeem (invloed van aldosteron)
-
hypoglykemie (---> transpiratie, vermoeidheid, angst...) (invloed van aldosteron met verhoogd Mg verlies)
-
verteerproblemen (opgeblazen buik, nausea, braken, diarree, constipatie)
-
huidproblemen (acne, vette huid, opstoten van herpes...) (verstoring evenwicht oestrogenen/progesteron)
-
Psychologische/emotionele stoornissen :
-
-
zenuwachtig, veranderlijk humeur, irritatie
-
huilbuien, slecht in zijn vel, ongeduldig, weinig verdraagzaam
-
depressie, angst, agressief
-
tekort aan energie, vermoeid
-
verandering van eetlust (onweerstaanbare zin naar gezouten of gesuikerde tussendoortjes)
-
libido stoornissen
-
slaapstoornissen
-
Bepaalde ziektetoestanden kunnen in deze periode verergeren :
-
-
epilepsie
-
irritable bowl syndrome (IBS)
-
chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)
Risicofactoren :
Doen het prolactine-peil stijgen :
- teveel oestrogenen door de pil, koperspiraaltje : koper stimuleert de oestrogeenproductie en fibrocystische borsten zijn vaak het gevolg van oestrogeen-dominantie
- overdreven stress, zowel psychisch als fysisch : stress zorgt voor een verhoogde verhouding oestrogeen/progesteron
- dysmenorree (pijnlijke menstruaties)
- depressie, of depressieve aanleg, angstig type
- farmaka zoals antidepressiva
- goedaardige tumor op hypofyse-voorkwab (prolactinoom)
- traag werkende schildklier
- ...
Andere risicofactoren houden verband met de levensstijl. Hun aanwezigheid verhoogt het risico op PMS en/of verergert haar symptomen :
-
-
roken
-
zichtbaar blauw licht (HEV-licht) met een golflengte van 400 - 500 nm (schermen van computers, smartphones, tablets en HDTV): blootstelling laat in de avond aan deze hoog energetische straling kan nefaste gevolgen hebben voor de aanmaak van melatonine (waardoor we moeilijker kunnen inslapen), en dus ook op de productie van hormonen die 's nachts worden aangemaakt : groeihormoon, TSH (schildklier) en ... prolactine (verhoogde kans op hyperprolactinemie : uitleg zie hoger).
-
consumptie van alcohol, koffie, zout (vochtretentie!), chocolade...
-
een tekort aan sommige vitaminen en bepaalde mineralen waaronder :
-
-
Mg : een tekort veroorzaakt :
-
-
een vermindere desactivering van oestrogenen in de lever (glucuronconjugatie zie : "Ontgifting") ;
-
een verminderde conversie van DGLA naar _span style=_font-size: 11pt; color: #000000; font-weight: normal;">PGE</span>1, wat de gevoeligheid van de perifere oestrogeenreceptoren verhoogt ;
-
een verlaagde fosforylatie van de vitaminen van de B-groep in actieve vitaminen B, wat de synthese van PGE1 negatief beïnvloedt ;
-
een verminderde glucosetolerantie, de oorzaak van suikerverslaving door hypoglykemie met verhoogd verlies van magnesium ;
-
een verhoging van de productie van aldosteron, wat leidt tot water- en natriumretentie en tot een verhoogd verlies van magnesium via de nieren ;
-
een verlaging van de dopamine-spiegels in de hersenen, wat de bloedspiegel van Prolactine verhoogd en hierdoor pijn in de borsten ;
-
daarnaast Mg oefent ook een relaxerende invloed uit ;
-
-
ijzer : volgens een studie zou 22mg ijzer per dag via de voeding of door suppletie het risico op PMS dalen met 33% doen dalen
-
vitamine B6 : een tekort vermindert de leverklaring van de oestrogenen en leidt tot verhoogde oestrogeenspiegels. Oestrogenen veroorzaken op hun beurt een tekort aan Mg en vitamine B6, wat bij ontoereikende aanvoer via de voeding, een vicieuze cirkel doet ontstaan...; vitamine B6 zou ook de beschikbaarheid van neurotransmitters dopamine, serotonine en GABA verbeteren.
-
-
Vrouwen van 30/40 jaar zijn gevoeliger aan het PMS.
Praktisch :
De voeding moet in eerste instantie zorgen voor een evenwicht tussen de energie-behoeften en de voedselopname.
-
-
Vetmassa : onvoldoende vetmassa kan de menstruele cyclus verstoren ; buiten de ovaria maakt ook het vetweefsel oestrogenen aan.
-
-
-
Onweerstaanbare drang naar suikers : een duidelijke nood naar koolhydraten welke specifiek optreedt gedurende de premenstruele periode is niet de oorzaak van PMS maar een natuurlijke remedie : gluciden, en dan liefst trage gluciden (zetmeelhoudende : zie "Glycemische index"), worden geacht de productie te stimuleren van serotonine, de neurotransmitter van het humeur... : een dieet rijk aan zetmeelhoudende voedingsstoffen kan wonderen doen!
-
-
dit dieet verhindert ook het optreden van glykemieschommelingen, en normaliseert het gehalte van progesteron, waardoor de symptomen worden verzacht.
-
-
-
-
Calcium : een dagelijkse verhoogde aanvoer van calcium kan helpen bij het voorkomen of het verzachten van de stemmingsschommelingen die meestal met PMS gepaard gaan. De associatie met vitamine D werkt synergetisch.
-
-
-
Magnesium : speelt een rol in de functie van het parathormoon en in de hormoonproductie.
-
-
-
Hoge dosissen vit B6 (> 100mg/dag) oefenen een antagonistische werking uit op de oestrogeenreceptoren (zie hoger). Vit B6 treed immers ook op als co-enzym in de biosynthese van dopamine en serotonine.
-
-
-
De associatie Mg + vit B6 is belangrijk voor het metabolisme van de prostaglandines : voldoende aanvoer ervan bevoordelen de route LA ---> DGLA ---> PGE1 met anti-inflammatoire eigenschappen (zie : "PG-TX-LT-profiel"). Het metabolisme van de prostaglandines beïnvloedt ook sterk gedrag en humeur (tot depressie).
-
-
-
Mangaan : bij een Mn tekort verhoogt de menstruele flux ; op hun beurt dragen deze verhoogde bloedingen bij tot een bijkomend verlies aan ijzer, koper, zink en... mangaan.
-
-
-
Teunisbloemolie, rijk aan GLA : bij vrouwen met PMS schijnt de omvorming van vetzuren in GLA verstoord door een dysfunctie van het enzym delta-6-desaturase. Hierdoor ontstaat een tekort aan het prostaglandine PGE1, onmisbaar voor de regulatie en het evenwicht bij de vrouw.
-
-
-
Fyto :
-
-
Soja (Glycine max), Salie (Salvia officinalis): hun oestrogeenactiviteit helpt bij onvoldoende menstruatie (hypo- of amenoree) en bij premenstruele pijnen.
-
Kuisboom (Vitex agnus castus) : vooral gebruik van het gedroogd fruit/bes en van gestandardiseerde extracten onder vloeibare vorm met een vaste dosis aan casticine (0.6 tot 1%) en agnuside (van 0.5 tot 6%)
-
Vrouwenmantel (Alchemilla vulgaris) : de bloemhoofdjes zijn rijk aan tannine (6 tot 8%) en bevatten ook 2% flavonoïden, essentiële olie en salicylzuur. In gynaecologie wordt de kuisboom gebruikt als emmenagoog (wekt de menstruatie op).
-
Venkel (Foeniculum vulgaris) : helpt je hormonen in balans brengen.
-
Gember (Zingiber officinalis) : gember verbetert de bloedstroom en vermindert ontstekingen in de spieren, waaronder die van de baarmoeder
.
-
-
-
-
Tryptofaan : als voorloper van serotonine.
-
Daarnaast kan :
-
-
Hormoonyoga : specifieke yoga-oefeiningen hebben een gunstig effect op (pre)menopauzeklachten, PMS, verminderde vruchtbaarheid, onregelmatige cyclus, libido, trage schildklier, cysten, enz. Omdat de set àlle hormonale klieren beïnvloedt. Hormoonyoga is dus voor vrouwen van alle leeftijden. De set bestaat uit een aantal vaste houdingen samen met dynamische ademhalings- en visualisatietechnieken. Hij herstelt de hormoonbalans in je lichaam en houdt de hormoonproductie op peil (Dinah Rodrigues-methode).
-
Bewegen, zelfs bij pijn, helpt : snelwandelen laat toe de circulatie in de onderbuik te activeren en de pijn te verminderen. Daarnaast zou duurlopen in de periode voor de menstruatie de PMS-klachten gevoelig verminderen. Het organisme stelt vooral tijdens het tempolopen een verhoogde vrijstelling van endorfines die de gevoeligheid voor stress en pijn verminderen.
-
Zie ook : "Start to run" voor de absolute beginners.
-
-
Pijn : een warm bad of een warm waterzak op de buik helpt de pijn verminderen door een relaxerend en ontstekingswerend effect.
-
-
-
Stressbeheer :
-
-
relaxatie (yoga, qi gong, tai chi, meditatie...) of een wandeling doet de pijn verzachten door stressbeheersing : de stresshormonen adrenaline en cortisol, zijn immers sterk gelinkt aan de productie van prostaglandines, aan de basis van een inflammatie-reactie.
-
-
-
-
Rookstop.
-
Hormonale en andere oplossingen :
-
-
Fysiologisch bekeken wordt menstruatie veroorzaakt door een natuurlijke verstoring van de endometriumcellen die de wand van de uterus bedekken. Deze cellen waren voorbereid op het nestelen van een bevruchte eicel. Wanneer geen bevruchting optreedt worden zij afgestoten zodat het endometrium zich terug kan herstellen. Wil men hun vorming vermijden volstaat het de ovulatie te blokkeren zodat het endometrium niet verdikt. Geen "menstruatie"-bloeding treedt op door de pillen van 2 pilblaadjes zonder wachtperiode er tussen door te nemen. Andere oplossingen zijn mogelijk. Vraag raad aan je gynaecoloog.
-
Noot :
-
Geen "menstruatie"-bloeding treedt op door de pillen van 2 pilblaadjes zonder wachtperiode er tussen : menstruaties bij dit type contraceptie vloeien niet voort uit de natuurlijke cyclus, maar wel door hormonale depricatie. Ze bieden geen enkel voordeel voor de gezondheid...
-
-
-
Overdreven menstruatiebloedingen kunnen wijzen op onderliggende bloedstollingsproblemen.
-
71% van de menstruerende vrouwen nemen de pil, meestal omdat zij geen andere alternatieven kennen (hormonale pleister, spiraaltje, vaginale ring, implant...). Maar 50% van de gynaecologen en 25% van de huisartsen spreken met hun patiënten over mogelijke alternatieve contraceptiemethodes...
-
Meer weten? zie : mijnvoorbehoedsmiddel.be.
