De natuurlijke levensstijl : waarom eten wij?

Laatste bijwerking : 2022.2.11

Met de jacht op vetten en suikers, de obsessie van het juiste dieet, de tirannie van het lijnen... is eten tegenwoordig een heel ingewikkelde zaak geworden, je zit steeds met het gevoel dat je nooit goed handelt, wat je ook doet.

Het eten zelf is al teveel : ofwel is het niet genoeg volgens de dieetregels, ofwel niet evenwichtig genoeg ; of nog, is het te industrieel, te vervuild, te bewerkt, niet zuiver genoeg, niet natuurlijk genoeg... Men plaatst de lat steeds hoger, men maakt eten steeds moeilijker. Zo erg wordt het dat je tracht al dat ingewikkelde te mijden : je slikt dan snel gelijk wat door, om maar niet te moeten beseffen dat je schuldig bent.

Nochtans zinvol diëten is je gedrag veranderen. Het creëert gezonde voedingsgewoonten op lange termijn.

Overzicht inhoud :

Waarom eten wij?

Hoe gaan we dat regelen?

Het geheim

Praktisch

Inhoud :

Waarom eten wij ?

In de eerste plaats om aan onze energiebehoeften te voorzien. Naargelang de activiteit (hersen-, spier-, inspanning...) en de temperatuur (koude of hitte) zal de honger en de verzadiging anders worden ervaren.

Bepaalde van onze smaken zijn specifiek, volgens onze behoeften : wij hebben soms honger naar proteïnen, of trek naar zink of vitamine B2. Zonder iets te kennen van dieetleer, zonder te weten waarom, hunkeren wij naar een of ander voedingsmiddel dat we kennen van vroeger, wij voelen dat dat het voedsel is dat we nodig hebben, hier en nu. En wanneer wij het dan opeten, voelen wij ons bevredigd.

Zo goed mogelijk het organisme voeden is verre van de enige functie van de voedingsakte. Rond deze voedingsakte ontwikkelen wij onze eerste gevoelsrelaties. Zo leren wij dat samen eten onmisbaar is voor de vorming van sociale banden. Later eten wij met anderen uit vriendschap, uit liefde, om zaken te doen. Wij hebben om ons goed te voelen nood aan dit delen, en dus ook aan voldoende tijd hiervoor, aan het eten in een aangenaam kader.

Maar dat is niet alles : voeden is ook "zijn" : de voeding karakteriseert ons als muzelman, jood of boeddhist, of als Belg of Duitser, als vegetariër of als vleeseter. Bewust van ons "zijn" kunnen wij ook reizen in ons bord, op ontdekkingstocht naar het heerlijke Italië, het zachte Frankrijk, het eeuwige China.

En tenslotte, wanneer alles tegen valt, wanneer stress ons leven bepaalt, zoeken wij troost in voedsel waarvan wij als kind hielden, toen ons psychologisch leven nog eenvoudig was en vrij van stress : voedingsmiddelen rijk aan vet en suiker, dat willen wij (een onweerstaanbare goesting naar broccoli is eerder zeldzaam). Hoe kan dat slecht zijn als het zo'n deugd doet?

Zou goesting overeenkomen met een echte eetbehoefte?

Het antwoord is neen. Chocolade bv. bevat inderdaad wat magnesium : maar indien het organisme echt een ernstig tekort had aan dit element, dan zou het ons dwingen enorme salades te verorberen die veel meer magnesium bevatten dan de kleine hoeveelheid in chocolade!

Maar, als onze trek naar chocolade het voor ons onmogelijk maakt terug te keren naar een normaal lichaamsgewicht, dan worden deze lekkere dingen ook een bron van stress waardoor wij in een vicieuze cirkel terecht komen.

Hypothese :

Hoe vaker en consequenter een moeder haar kind voedsel aanbiedt wanneer het emotioneel geprikkeld is maar geen honger heeft, des te eerder het later de neiging zal hebben de negatieve emoties te compenseren door te eten...

Hoe gaan wij dat regelen ?

Wij hebben dus energiebehoeften, wij hebben nood aan nutriënten, wij hebben honger naar onszelf, naar de anderen, en wij hebben soms de drang ons voedingsgedrag te gebruiken in onze strijd tegen stress, tegen negatieve gedachten, en tegen onze emoties.

Zie ons dus hier gevangen in de complexiteit van de wereld, en in onze eigen complexiteit.

Dikwijls bevredigen wij onze meest dringende behoeften eerst : wat bv. gebeurt als wij nood hebben aan rijke voedingsmiddelen als verdovingsmiddel. Het is niet dat ene moment van exces dat ons gewicht echt doet veranderen, maar eerder de steeds opeenvolgende en herhaalde momenten van overdaad. Deze strategie, die er op gericht is de emotionele homeostase te herstellen, verstoort andere evenwichten, waaronder het energetische. Te veel eten als reactie op stress leidt uiteindelijk tot gewichtstoename. Een groot probleem, door een verstoorde harmonie!

Hoe gaan wij dat regelen?

De verklaring zit vervat in het principe van zich plezieren en zich belonen. Voor het herstellen van de harmonie moet dus gezocht worden naar andere, én betere oplossingen om zielsvrede te vinden : de voedingsharmonie zal terug hersteld geraken door te werken aan ons zelf, aan onze emoties. Er dient dus wat gegraven te worden vooraleer wij onszelf zullen begrijpen!

Een voedingswijze die zichzelf en op eigen houtje harmonieus herstelt is een teken van een gezonde fysische en mentale ingesteldheid. Anderzijds moet een ontregelde voedingswijze vragen doen rijzen : wat is er mis met mij, in mijn leven? Wat kan ik doen om de harmonie te herstellen?

Het geheim

Wat op het ene moment kan overkomen als overdaad, is dat niet noodzakelijk in een andere situatie. Je mag genoeg eten. Je doet sommige maaltijden geen geweld aan, voorzover er maar wordt geluisterd naar wat het lichaam of de geest verlangt. Gespreid over de week of over de volgende veertien dagen, ontstaat immers, door een spel van compensaties, een nieuw evenwicht uit de som van de onevenwichten. De regeling van onze energiebehoeften neemt op een natuurlijke wijze de situatie over ... , door een volledig natuurlijke levensstijl!

Toch blijft het oppassen geblazen :

Opdat het organisme op een natuurlijke wijze zichzelf kan regelen, moet je open staan voor al zijn behoeften, en om dat te bereiken, moet worden voldaan aan een aantal voorwaarden : tijd, kalmte en enkele dieetbegrippen zijn een absolute noodzaak. Op een bepaald moment, moet je kunnen luisteren naar zijn noden, naar al zijn noden, om het spontaan herstel van de evenwichten toe te laten.

Luisteren naar je gevoelens en voedingsemoties kan niet zo maar rap rap gebeuren : het stillen van de honger en de bevrediging, die hiermee gepaard gaat, zijn enkel voelbaar als de voedingsvoorwaarden het toelaten. Vooraleer tot de voedingsakte over te gaan, stel dan eerst de vraag : is het uit goesting, of is het echt honger?

Is het honger, dan moet je eten! In het andere geval is het belangrijk te weten wat, nu op dit moment, de goesting stuurt. Ontspruit de goesting uit droefheid, stress, woede, euforie...? Of is het goesting om te troosten?

Deze vraagstelling helpt de echte behoefte te benoemen. Zij moet de kracht zijn achter de uiteindelijke beslissing, een strikt persoonlijke beslissing, dus zonder frustratie-gevoelens. Er is veel kans dat dit emotioneel graafwerk helpt binnen de perken van het redelijke te blijven.

Het opbouwen van enige voedingshandigheid bestaat uit het vergaren van voldoende evenwichtige dieetrichtlijnen, die toelaten in te spelen op de behoeften en hun bevrediging. Om zich zo te kunnen laten leiden door zijn voedingsgevoel, met kennis van de nodige hoeveelheden (zie ook : "De voedingspiramide").

Maar opgelet, al wat lekker is, is niet tegengesteld aan een evenwichtige voeding! Hiervoor moet je kunnen luisteren naar je eigen gevoelens, vooral naar je verzadigingsgevoel en het gevoel van sereniteit die het met zich mee brengt. Openstaan voor het ontdekken van smaken en hun verscheidenheid, om zich niet te beperken tot enkel zoete lekkernij. Want iets lekker vinden is niet verkeerd, in tegendeel het is een stimulans : een evenwichtige maaltijd nuttigen is even lekker én conform aan de voedingsregels. Maar je moet wel het onderscheid kunnen maken tussen goesting en verlekkerd zijn op, en op tijd kunnen stoppen.

Door deze regulatie te bevorderen, bereikt je terug je referentie-gewicht : dit gewicht mag afwijken van het door de mode wereld vooropgesteld ideaal, maar dit gewicht, zal tenminste je eigen gewicht zijn, een genetisch bepaald fysiologisch gewicht, dat je moet aanvaarden. Het heeft immers geen zin energie te verspillen voor het bereiken van een silhouet dat genetisch helemaal niet zou passen (zie ook : Dieetontsporing").

Praktisch :

"Zeg me wat je eet, ik zeg je wie je bent" (citaat van de gastronoom Jean Anthelme Brillat-Savarin in "Meditations de Gastronomie Transcendante").

Tegenover de "ongeruste" eter, adept van een doordachte voedingswijze (gezond voedsel, anti-verouderen....) of de "geruste" eter die gelijk wat inslikt, let de "gelukkige" eter eerder op zichzelf, afgeschermd van elke externe beïnvloeding. Hij houdt eraan zijn smaak te ontwikkelen en geniet van het leven.

Omdat smaak iets levend is : smaak wordt geboren, groeit, goed of slecht, maar kan ook sterven, door onvoldoende te eten!

1. - de smaakervaringen als kind zijn praktisch steeds gelinkt aan emoties, aan gevoelservaringen... Zij worden voor altijd bewaard in het onderbewustzijn.
  - kinderen hebben een aangeboren voorkeur voor zoete smaken, pas later voor gezouten gerechten ; een bittere smaak wordt echter algemeen niet geapprecieerd (natuurlijk verdedigingsmechanisme).
  - de meeste industrieel bereide voedingsproducten, waar kinderen zo dol op zijn, hebben geen smaak : zo reduceert men de diversiteit aan smaken.
  - door alle voedsel zo maar in te slikken, vergeet je eigenlijk te letten op de smaak. Zijn tijd nemen om te eten helpt ook om maar te eten tot je verzadigd bent : niet meer, niet minder. Ook de goesting moet warm gemaakt worden.
  - smaak is persoonlijk : sommige mensen suikeren graag hun koffie om er evenveel van te kunnen genieten als zij die geen suiker toevoegen : want eten en plezier gaan samen.
  - een goede beschrijving van een voedingsmiddel helpt onthouden : de smaak, de kleur, de naam, de staat, de smaken, de textuur, de gevoelens die het opwekt, de herinnering waar het naar verwijst. Kunnen praten over een geliefd gerecht, maakt het nog smakelijker.

Smaak, wat een verschil :

1. - drinken in een kristallen glas of in een plastiek beker.
  - eten met lawaai of in stilte.
  - gezellig samen eten met twee, of naast elkaar voor TV.
  - ...

Smaak, dat moet groeien :

1. - een mooie tafel dekken.
  - de seizoenen respecteren bij de keuze van groenten en fruit.
  - zelf regelmatig een maaltijd klaarmaken, en laat de kinderen meehelpen.
  - een onbekende smaak durven uittesten.

Smaak dient ook voor :

1. - het herkennen van wat we eten.
  - het bepalen wat eetbaar is en wat niet (zeep met abrikozengeur...).
  - het behoeden voor verdorven voedsel (bitter of zuur : zure melk...).
  - het beschermen tegen voor het organisme gevaarlijke toxinen (zeer bitter).
  - ...

Maar de "gelukkige" eter moet wel vastberaden zijn en zijn problemen aanpakken met overtuiging en moed. Hij alleen kan zijn leven in handen nemen. Als voeding een toevluchtsoord wordt, moet hij sterk genoeg zijn om mentaal te overheersen, om de situatie te analyseren.

Met twee of meer personen wordt het gemakkelijker : je kan elkaar helpen, motiveren, stimuleren. Ligt het probleem op het nutritionele vlak, dan kan de hulp van een voedingsdeskundige nodig zijn : hij/zij zal begeleiden en helpen, rekening houdend met levensstijl en voedingsgewoonten. Zijn/haar rol is juist helpen de theorie om te zetten in de praktijk (dat is steeds het moeilijkste) en de patiënt te steunen.