Het lymfesysteem

 

Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Het lymfesysteem is een circulatie-netwerk, welke parallel en complementair opereert met de bloedsomloop. Het komt overal voor in het organisme, maar niet in de hersenen.

 

Het lymfesysteem wordt dikwijls vergeten, alhoewel zijn rol in het organisme essentieel is.

 

Overzicht inhoud :

 

Het lymfesysteem

 

Rol in het organisme

 

Het glymfatisch stelsel : een geval apart

 

Praktisch

 

Inhoud :

Het systeem :           

 

Het systeem wordt gevormd door het lymfe, een lichaamsvocht zoals het bloedplasma, en door vaten die dienen voor zijn transport, de lymfevaten. Het systeem omvat ook een bepaald aantal betrokken organen zoals de milt, de thymusklier, de amandelen, de adenoïde vegetaties en de lymfeklieren. Ook het beenmerg maak deel uit van dit systeem, omdat daar "lymfocyten" (een type witte bloedcellen) worden geproduceerd.

 

Het lymfe is een soort doorzichtige vloeistof (1 tot 2L) ontstaan uit bloed, welke nutriënten, vetten, ijzer, glucose, elektrolyten, enzymen en hormonen bevat maar ook toxines, en grote proteïnemoleculen welke uit het organisme moeten geëvacueerd worden. Het lymfe vervoert inderdaad voedingsstoffen en water van de bloedvaten via het lymfesysteem naar de cellen. Omgekeerd speelt het ook de rol van schoonmaakdienst door het evacueren van 75% van het celafval. Het overschot van het interstitieel vocht wordt "lymfevocht" genoemd eenmaal dat het circuleert door de lymfevaten.

 

De lymfe-haarvaten verzamelen het (interstitieel) vocht en leiden het via grotere vaten naar de lymfeknopen (of lymfeklieren), welke zich hoofdzakelijk bevinden ter hoogte van het hoofd, de lies, de buik, de borst, de hals en de oksels.

 

De lymfeknopen of -klieren filteren het lymfevocht en verwijderen alzo bacteriën, virussen en andere vreemde stoffen. Zij maken ook "lymfocyten" aan. Het bekomen schoongemaakte lymfevocht kan dan terug naar de bloedcirculatie.

 

De milt, het beenmerg, de amandelen en de thymusklier verzekeren ook een filterfunctie et dienen als wachtkamer voor het stockeren van onze verdedigingscellen : de lymfocyten T en B, twee types leukocyten (witte bloedcellen).

 

Zie ook :  "De immuunrespons, het terrein".

 

De circulatie van het lymfevocht door de lymfevaten (1L per dag) wordt niet actief gestuurd door een motor zoals het hart in de bloedsomloop (5L bloed per minuut), maar door de bewegingen van het lichaam en de spieren (fysisch bewegen, buikademhalen...) en door een goede vochtbalans. IJs aanleggen thv lies en bilnaad (perineum) helpt vergrote of opgezette lymfeklieren ontzwellen. Het temperatuursverschil veroorzaakt plaatselijk een Gulf Stream-effect waardoor het lymfevocht met zijn toxines vanzelf naar het koude lichaamsgedeelte wordt aangetrokken en vandaar naar de darm (drainage).

 

Daarbij is het lymfesysteem een circulatie in één enkele richting : naar het hart : wat verschilt met de bloedsomloop gekenmerkt door een arteriële afflux en een veneuze reflux.

 

Vertrekkende vanuit de lymfecapillairen wordt het lymfevocht vervoerd via steeds groter wordende lymfevaten totdat het lymfevocht de aders van de bloedcirculatie bereikt via twee grote leidingen gelegen in de borstholte : de rechter lymfe-ader (die het lymfevocht krijgt afkomstig uit de rechter arm, de rechter zijde van het hoofd en de borststreek) en de thorax-ader (die veel groter is en het lymfevocht krijgt vanuit de rest van het organisme). Onderweg naar het hart passeert het lymfevocht de lymfeknopen die het reinigen.

 

De toediening van ketonen stimuleert de groei van lymfevaten en heeft positieve effecten op aandoeningen van het lymfesysteem. Zo kan deze alternatieve energiebron ingezet worden in de strijd tegen lymfoedeem. De molecule acetyl-CoA essentieel is voor de regeling en groei van lymfevaten. De aanmaak van acetyl-CoA hangt normaliter af van de aanwezigheid van stoffen zoals glucose, vetzuren en acetaat. De wetenschappers ontdekten echter dat de beschikbaarheid van acetyl-CoA eveneens toenam indien er ketonen werden voorzien .

 

Rol in het organisme :           

 

Het lymfesysteem speelt een belangrijke rol in

 

1. • de immuunverdediging :

 

1. 1. • het lymfe-netwerk vervoert de verdedigingscellen naar de plaats van een microbiële invasie : hiervoor bezit het systeem twee types witte bloedcellen : lymfocyten en fagocyten.

 

1. 1. 1. • het zijn de lymfocyten die de vreemde cellen en stoffen, bacteriën, virussen en kankercellen  ontdekken.

         • de fagocyten helpen bij de bestrijding van de infectie door stimulatie van het immuunsysteem en door ingestie van de vreemde stoffen, van beschadigde cellen en van oude bloedbestanddelen (zie ook : "Celveroudering, afvalbeheer").

 

1. • de ontgifting : bij het verwijderen van afvalstoffen

 

1. 1. • het lymfesysteem brengt naar de bloedcirculatie die proteïnen uit het interstitieel vocht die door hun grootte niet door de wanden van de bloedhaarvaten kunnen.

      • het verzekert het transport naar de lever van vetten die uit de voeding werden opgenomen thv de dunne darm.

 

1. • de voeding van de cellen : transport van nutriënten, ijzer, elektrolyten, ...

 

Een goede lymfedoorstroming is een cruciale factor voor de goede verdeling van de vetten (vetzuren) aan (spier)cellen (aanmaak energie door mitochondria) en weefsels (membraan, reserve...). De lipoproteïnen (vetten verpakt in eiwitdeeltjes) worden vanuit de dunne darm afgegeven aan de lymfevaten en de lymfevaten vervoeren deze uiteindelijk naar het bloed (zie : "Exogeen en endogeen transport"). Beweging, lymfedrainage en een goede vochtbalans hebben stuk voor stuk een positieve invloed op het voortbewegen van de lymfe. Op deze manier verloopt de opname van essentiële vetten uit de voeding efficiënter.

 

1. • het evenwicht van het interstitieel vocht : elke dag gaan ongeveer 8 liter water uit de aders, wassen de cellen en worden uiteindelijk voor 90% door de aders gereabsorbeerd en voor 10% door de lymfevaten.

 

1. 1. • dit dagelijks wasgebeuren veronderstelt een perfect evenwicht : een hormonaal onevenwicht of een inflammatie-reactie maken de haarvaten teveel doorlaatbaar : afvalstoffen geraken dan in het lymfesysteem, gaan er accumuleren en verstoren de normale drainage.

 

1. 1. • bij veneuze insufficiëntie neemt het lymfesysteem de evacuatie van het water op zich die zich opstapelt in de aders ; dit leidt al snel tot een verzadiging van het systeem gekenmerkt door een accumulatie en stagnatie van water : men spreekt dan van waterretentie, van oedeemvorming.

 

Het glymfatisch stelsel, een geval apart :           

 

Hersencellen verbruiken 20 à 25% van de hoeveelheid energie die het organisme als geheel nodig heeft. Bij die energieconsumptie ontstaan grote hoeveelheden afvalstoffen (meestal gehele eiwitten, eiwitresten van signaalstoffen en andere biologische afbraakproducten). Onze hersenen moeten elke dag 7 gram versleten eiwitten afvoeren en vervangen door nieuwe eiwitten.

 

Het brein en het ruggemerg beschikken, in tegenstelling tot de rest van het lichaam, niet over een stelsel van lymfevaten dat fungeert als een soort rioleringssysteem. In de hersenen bevindt zich een ander complex netwerk van kanaaltjes dat dient om afvalstoffen af te voeren, het glymfatisch stelsel. Samen met de hersen-bloedbarrière, bepaalt dit systeem wat in en uit het orgaan geraakt. Het glymfatisch systeem bestaat uit stervormige glia-cellen, astrocyten genoemd, die een netwerk van waterkanaaltjes vormen rond de bloedvaten in de hersenen. De zogenaamde eindvoetjes van de astrocyten omgeven de bloedvaten en vormen zo de periarteriële/periveneuze ruimte.

 

Inkomend hersenvocht beladen met voedingsstoffen zoals glucose, cholesterol, aminozuren, essentiële vetzuren, vetoplosbare vitaminen (A, D, E, K) en wateroplosbare (C, B1, B12), stroomt vanuit de subarachnoïdale ruimte tussen de schedel en de hersenen door de periarteriële ruimte rondom een slagader, waarbij de vloeistof wordt voorgestuwd door de pulserende beweging van het bloed. De vloeistof komt terecht in minuscule kanaaltjes die van de holte naar de cellen lopen.  Vervolgens beweegt dit vocht zich door middel van convectie door het hersenweefsel, terwijl het het hersenweefsel "kuist" en zich mengt met het interstitiëel vocht.

 

Na opname van afvalstoffen uit het hersenweefsel komt het hersenvocht in de periveneuze ruimte rondom een netwerk van aderen die bloed uit de hersenen afvoeren. In de holte langs steeds grotere bloedvaten komen de afvalstoffen uiteindelijk in de bloedbaan terecht, om tenslotte te eindigen in de nieren of de lever.

 

Die opruimoperatie vindt vooral plaats tijdens de slaap. Vermoedelijk gaat de glymfatische vloeistof tijdens de slaap sneller stromen doordat de ruimte tussen de cellen groter wordt, zodat de vloeistof gemakkelijker zijn weg kan vinden door het hersenweefsel. Noradrenaline zou het volume van de interstitiële ruimte regelen, en daarmee ook de stroomsnelheid van de glymfatische vloeistof. Minder noradrenaline tijdens de slaap zorgt dan voor die stroomversnelling.

 

Misschien zou een verstoring van dit proces opeenhopingen van eiwitresten in en rondom hersencellen kunnen leiden tot cognitieve problemen die we zien bij neurodegeneratieve aandoeningen. Slaapproblemen van dementerenden zouden dan niet een neveneffect zijn maar bijdragen tot het ziekteproces waarbij eiwitresten zich opstapelen in de hersenen.

 

Praktisch :           

 

Verkies :

 

1. • rode vruchten zoals cassis et blauwe bosbessen, rijk aan vitamine P die de doorlaadbaarheid van de haarvaten gaat verlagen.

   • citrusvruchten bevatten citroflavonoïden, waaronder diosmine, een actieve stof in de behandeling van waterretentie.

   • vitamine E en selenium oefenen een beschermend effect uit op de veneuze aderwand : o.a. in avocado's, in noten, amandelen en in koude zeevis.

   • ondersteuning van de spieren die zorgen voor een natuurlijke veneuze weefseldruk (contentie): natuurlijke proteïnen (in vlees, vis, eieren, ...).

   • bewegen : ter versterking van de veneuze weefseldruk en van de lymfecirculatie.

 

Doch :

 

1. • vermijd te gezouten en te gesuikerde voedingsmiddelen die optreden als sponzen, die water gaan aantrekken en vasthouden.

   • vermijd het ter plaatse trippelen en te lange episodes van rechtstaan.

   • vermijd te warme baden en de blootstelling aan een warmtebron.

   • vermijd te nijpende kleding en bijhorigheden.

 

Fyto :

 

1. • Kamille, Arnica, Groene thee....: ontzwellende planten.

   • Berk : ter verbetering van de lymfecirculatie.

   • Zwarte radijs (Raphanus) : voor een betere eliminatie van afvalstoffen door een verbeterde lever- en galblaaswerking.

   • Hondsgras : voor een betere verwijdering van afvalstoffen via de nieren.

 

 

 

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.