Boulimie
Laatste bijwerking : 2021.11.19
Boulimie is een ernstige voedingsstoornis die praktisch uitsluitend bij vrouwen optreedt (9 gevallen op de 10).
Boulimie komt voor als een oncontroleerbare en gewelddadige eetbehoefte, vergezeld of niet door een hongergevoel. Deze eetbuien worden afgewisseld met perioden van matig eten. Een persoon die lijdt aan boulimie eet zonder plezier en verorbert niet noodzakelijk enkel geliefde eetwaren. Het gaat om eten, niet om het stillen van honger. Deze onweerstaanbare drang gaat samen met een schrik te verdikken ; deze personen trachten zich te ontdoen van het teveel aan opgenomen calorieën : uitlokken van braken, abusief gebruik van laxativa en van diuretica, intensieve fysieke activiteit, vasten of ernstige voedingsrestricties...
Zij behouden op deze wijze een bijna normaal lichaamsgewicht (soms zelfs iets hoger dan het normale), wat hen toelaat hun probleem gedurende jaren te verbergen.
In tegenstelling met anorexieve personen, zijn personen met boulimie bewust van hun probleem, doch daar zij steeds op zoek zijn naar bijval bij anderen, is het eerder de verlegenheid die hun verhindert hulp in te roepen voor de volwassen leeftijd. Zoals bij anorexie gaat ook boulimie samen met andere psychologische problemen. Boulimie komt 4 x meer frequent voor dan mentale anorexie.
In geval van boulimie dient voedsel niet om het hongergevoel te stillen maar om een gevoel van innerlijke leegte, van malaise te vullen. Boulimie leunt dicht bij aan verslavingsgedrag (alcoholisme, toxicomanie), als teken van hun gevoel van onbehagen. Meestal treden deze gedragingen op rond de adolescentie : ongeveer 2% van de adolescenten worden bedreigd door boulimie.
Overzicht inhoud :
Een maatschappelijk fenomeen ?
Inhoud :
Een maatschappelijk fenomeen ?
Vroeger, werden de maaltijden genomen in familie rond een tafel. Vandaag leeft ieder lid van de familie volgen zijn eigen ritme : ontbijt afhankelijk van het ontwaken, het middagmaal in de self-service, in de kantine of op restaurant ; en 's avonds, volgens het uur van thuiskomen en afhankelijk van de extra-professionele, sportieve en schoolactiviteiten!
Komt daarbij de opkomst van diepgevroren voedsel, van bordklare maaltijden (Micro-waves), de mogelijkheid thuis te laten leveren... welke allen bijdragen tot het verdwijnen van het samen nuttigen van de maaltijden.
Tenslotte worden die maaltijden dan nog meestal vergezeld door de stem van de TV presentator en niet door deze van de aanwezige disgenoten.
Alzo verliest de maaltijd een gedeelte van haar functie als verzamelingsmoment onder familieleden in een warme en gezellige sfeer.
Men vergeet hetgeen men eet en het plezier samen te zijn te waarderen. Het verorberen van voedsel verschaft helemaal geen voldoening meer, het dient enkel om de maag te vullen.
Deze ziekte stak pas echt de kop op rond de jaren '80, dus gelijklopend met de (r)evolutie in het voedingsgedrag binnen onze moderne samenleving.
Oorzaken
De oorzaken van boulimie zijn complex en veelzijdig en zijn ontstaan uit een combinatie van emotionele, gedrags, psychologische en sociale factoren. Deze factoren zijn waarschijnlijk (en paradoxaal) dezelfde als deze die aan de basis liggen van mentale anorexie en deze twee ziekten zijn ook dikwijls met elkaar verstrengeld. Eenzelfde patiënt kan lijden aan een combinatie van beide ziekten, of alternerend lijden aan of anorexie of boulimie.
Deze patiënten gebruiken dikwijls voedsel, en de controle erover, als een manier om emoties en gevoelens, die onbedwingbaar en niet te onderdrukken zijn, te compenseren : de excessieve consumptie van voedsel is gelinkt aan een gevoel van tekort, omgeven met angst, en ervaren door de zieke als een afwijking in het voedingsgedrag.
De boulimie-crisissen (compulsieve voedingsbehoeften) verhullen een immens gevoel van ontreddering. Er bestaat bij boulimie een affectieve leegte die zijn oorsprong vindt in de kinderjaren. Deze oorsprong kan verschillen :
-
-
Onaangepastheid in de relaties tussen de moeder en haar kind
-
De origine van boulimie situeert zich in de relatie met de ouders gedurende de eerste kinderjaren. Als de moeder voedsel geeft als antwoord op de signalen van een eetbehoefte, dan ervaart het kind het hongergevoel anders dan andere behoeften of emoties (dorst, woede, liefde). Indien echter de reactie van de moeder onaangepast is, door het systematisch aanbieden van voedsel bij elke vraag van haar kind, dan zal deze laatste geen onderscheid meer kunnen maken tussen honger en zijn andere behoeften.
Deze chaos in de voedingsgewoonten, met confusie tussen voedsel en liefde, ligt aan de oorsprong van de reflex die later opduikt onder vorm van voedingscompulsies, de boulimie crisissen.
-
-
Affectieve verwaarlozing van het kind
-
Onderzoek naar oorzaken waarom boulimie optreedt stoten ook op het besef van verwaarlozing welke de persoon met boulimie ervoer in de prille kinderjaren. Het gaat ofwel over een reële verwaarlozing : plaatsing bij een pleegmoeder, scheiding, ziekte van de ouders..., ofwel over een ingebeelde verwaarlozing : de indruk niet geliefd te zijn of minder dan anderen, de indruk zijn plaats niet te hebben binnen de familie...
Dit in de steek laten, als objectief of subjectief gegeven, veroorzaakt een regressieve reactie, onder andere op het vlak van de voeding : het kind zal zich "troosten" met snoepgoed, met lekkernij...
Deze mechanismen met hun oorsprong in de kinderjaren treden terug op het voorplan tijdens de adolescentie en op volwassen leeftijd, afhankelijk van de gebeurtenissen die het gevoel van verwaarlozing of van afwijzing terug nieuw leven in blazen : het verlaten van het ouderlijk huis, een echtscheiding, het verlies van een naaste... (zie ook : "Obesitas, de psychologische bijdrage").
Daarnaast
-
-
Is het metabolisme in de hypothalamus van de neurotransmitters dopamine, serotonine en noradrenaline nauw betrokken bij het eetgedrag. Anorexie- en boulimiepatiënten hebben dikwijls abnormale waarden van deze neurotransmitters, genetisch bepaald of veroorzaakt door voedingstekorten (bv. vitamine B1, zink), neurotoxines (zware metalen) en andere vormen van hersenbeschadiging.
-
Hoge waarden van serotonine leiden tot uithongering en lage waarden tot overeten en obesitas. Serotonine zorgt voor een weldadig verzadigd gevoel. Het eten van enkelvoudige suikers verhoogt niet alleen het serotoninegehalte, maar maakt ook zenuwachtig. Om dit onaangenaam gevoel kwijt te krijgen gaat men vasten.
Dopamine is betrokken bij het beloningsgedrag : een verhoogde dopamineactiviteit tast de waarde van de beloningen aan of maakt het moeilijk om een goed gevoel te associëren met dingen die de meeste mensen als belonend ervaren, zoals lekker eten.
-
-
Zowel bij anorexia als bij boulimie ziet men symptomen als hoofdpijn, angst en depressie.
-
Maar,
-
-
-
allergie kan tot mentale en gedragsproblemen leiden (cfr. ADHD). Allergie zou dus de onderliggende factor kunnen vormen voor verslaving aan één of meerdere voedingsmiddelen die bij onthouding symptomen als hoofdpijn, angst en depressie veroorzaken.
-
-
-
-
-
hypoglykemie is een gevolg van zowel te weinig als teveel eten, vooral van geraffineerde koolhydraten (snelle suikers). Hypoglykemie geeft een reeks symptomen waaronder angst, depressie en gedragsstoornissen. Het zou een onderliggende oorzaak zijn van heel wat psychiatrische ziekten en verslavingen.
-
-
-
-
-
een candida albicans-infectie geeft dezelfde psychische en mentale problemen.
-
-
Deze 3 fenomenen gaan in de praktijk dikwijls hand in hand. De gist Candida albicans voedt zich vooral met suikers en kan dus bij suikerverslaving goed gedijen. Bij de behandeling van Candida albicans-infectie moeten zowel allergieën als hypoglykemie aangepakt worden.
Gevolgen
Fysische verschijnselen :
-
-
onverklaarbare lichamelijke vermoeidheid tengevolge van het verlies aan kalium door het herhaald braken
-
pijn thv de maag- en de slokdarm tengevolge van het braken
-
inflammatie of perforatie van de slokdarm door het braken
-
zwelling van het gelaat en van de parotide klieren (speekselklieren)
-
oedemen thv de onderste ledematen
-
tekenen van ontbering : droge huid, brekende nagels, verslechtering van de tanden en het mondslijmvlies...
-
in zeldzame gevallen, maagruptuur welke kan optreden bij een boulimie crisis
-
Psychologische symptomen en gevolgen :
-
-
een gevoel van smart en een immens gevoel van zich slecht in zijn vel voelen want de persoon met boulimie is bewust van het pathologisch karakter van zijn voedingsgedrag
-
een verlies van eigenwaarde, een diep gevoel van minderwaardigheid welke de persoon met boulimie ervaart tegenover zichzelf : een ontwaarding zowel op fysisch gebied (zichzelf lelijk vinden) als op intellectueel gebied (zichzelf dom vinden)
-
een gevoel van wanhoop, van eenzaamheid...
-
een gevoel van schaamte, van schuld en van een diepe afkeer welke kan leiden tot depressie
-
frequente humeurveranderingen
-
een chaotisch seksueel gedrag, zelfs te omschrijven als "boulimiek"
-
een complete mislukking op sentimenteel vlak, de onmogelijkheid stabiele affectieve relaties aan te gaan
-
een onvermogen zich te installeren in een stabiele professionele situatie
-
een terugtrekken en een vermijden van extra-professionele activiteiten
-
een sociaal isolement en in zichzelf teruggetrokken zijn : daar in geval van boulimie de persoon zich niet zomaar kan terug trekken om te braken, is het voor zo'n persoon moeilijk een uitnodiging voor een etentje bij vrienden of op restaurant te aanvaarden
-
een verstoring van het lichaamsbeeld : het lichaam wordt beschouwd als een recipiënt die gevuld moet worden, volgepropt tijdens de crisissen, en vervolgens geledigd door vrijwillig braken
-
constante en obsessionele bekommernis voor het lichaam, haar slankheid en haar voorkomen
-
Verschillende boulimie-types
Het klassieke type met een bijna normaal lichaamsgewicht :
-
-
bij dit klassiek type, wordt boulimie steeds gevolgd door braken : de snelle en massieve inname van voedingsmiddelen veroorzaakt een schuldgevoel welke de persoon met boulimie tracht te milderen door het vrijwillig uitbraken...
-
Het gemengde type anorexie - boulimie :
-
-
hier raakt de boulimie aan de ontwikkeling van bepaalde gevallen van anorexie. Ondanks de herinname van voedsel gaat de anorexieve persoon immers permanent zijn lichaamsgewicht controleren, zonder dat dit haar belet terug te eten, ondersteund door het regelmatig braken.
-
Het obese type :
-
-
boulimie met obesitas komt voor bij personen met boulimie crisissen maar die niet kunnen braken. De evolutie van de ziekte krijgt hierdoor een cyclisch karakter : periodes van vasten met vermagering en normaal lichaamsgewicht gedurende maanden of jaren, gevolgd door periodes met boulimie gepaard gaande met een soms massieve gewichtstoename.
-
Noot :
-
-
-
Boulimie vs een "voorbijgaande trek in eten" : alhoewel deze ontzettende zin naar eten niet noodzakelijk het gevolg is van een hongergevoel, wordt hier het voedsel uit gekozen, wat dus steeds een gevoel van plezier geeft. Indien dit weinig frequent optreedt en een gevoel van welbehagen verschaft na een stressvolle dag, is dit niet erg. Treedt daarentegen een oncontroleerbare neiging op te knabbelen bij de minste ergernis, dan wijst dit zeker niet naar boulimie ; voor zover het een compensatie-reactie betreft die een gevoel van droefheid kan maskeren en die dus psychologische hulp behoeft om de oorzaak ervan te begrijpen.
-
Boulimie vs polyfagie : polyfagie komt overeen met een onstilbare honger, met een overdreven behoefte aan eten, tengevolge van een fysiologische verhoging van de eetbehoefte, door een abnormaal belangrijk calorieverlies : een intens en onderhouden spiergebruik, diabetes mellitus (type 2)...
-
-
Boulimie bij het kind
-
-
Bij het kind karakteriseert boulimie zich niet door een consumptie in een korte periode van een grote hoeveelheid voedsel maar door het constant knabbelen : het kind neemt het voedsel op in kleine hoeveelheden gedurende een nogal lange periode.
-
-
-
Dit gedrag laat aan het kind toe te strijden tegen de verveling, de eenzaamheid te maskeren : het kind vult een affectieve leegte met de inname van voedsel.
-
-
-
Een kind met boulimie is een kind geconfronteerd met een gebrek in de relatie met zijn omgeving. Het betreft kinderen die te lang aan hun lot werden overgelaten vooraleer zij er rijp voor waren ; de laattijdige thuiskomst van de ouders maakt dat het kind veel alleen is en wacht : een leegte welke het kind gaat opvullen door televisie te kijken en door te knabbelen.
-
-
-
Om dit gedrag te vermijden, is het dus cruciaal aan kinderen diverse activiteiten voor te stellen en te zorgen voor voldoende momenten van onderlinge communicatie met gevoelens en woorden. Praten verhindert zo vraatzucht.
-
Praktisch
Alhoewel boulimie een voedingsstoornis is, is boulimie ook een ziekte van het woord.
Boulimie is inderdaad gelinkt aan een stoornis in de communicatie of aan een gebrek aan communicatie : mensen met boulimie slagen er enkel in hun slecht gevoel en hun eenzaamheid te verwoorden door boulimie-crisissen. Deze personen zijn zich meestal bewust van het pathologisch karakter van hun voedingsgedrag en lijden onder de moeilijkheid er over te praten.
Deze malaise leidt hen dikwijls naar een arts voor hulp. Deze vraag naar verzorging komt spijtig genoeg nogal laat : meestal verscheidene jaren na het optreden van de eerste symptomen.
Nochtans is deze vraag naar hulp een eerste stap naar genezing : deze stap laat toe uit het isolement te treden en eindelijk zijn gevoelens te verwoorden.
Weten dat boulimie een ziekte is, maakt dat men zich minder schuldig vindt. Alhoewel het belangrijk is uit te zoeken waarom, heeft de persoon met boulimie eerder nood aan concrete hulp om uit haar drangsituatie te geraken. Praatgroepen (Anonieme Overeters) om zich te bevrijden van het dwangmatig eetgedrag (naar analogie met AA) helpen zijn problemen te verwoorden en te delen.
Om boulimie te overwinnen is medische en psychologische hulp noodzakelijk! Enkel psychotherapie is niet voldoende : ook het voedingsgedrag moet bijgestuurd worden door een heropvoeding van de voedingswijze met behulp van een kwalitatief en kwantitatief evenwichtig dieet. Zo zijn dieet- en voedingsaanbevelingen nodig om een minder chaotische voedingswijze in te voeren.
