Verkoudheid
Laatste bijwerking : 2021.11.19
Een groot aantal mensen krijgt elk jaar een verkoudheid (common cold, acute coryza, acute virale nasopharyngitis of acute rhinitis). Bij kinderen wordt deze frequentie geschat op 7 à 10 infecties. Buiten het rhinovirus zijn meer dan 200 andere virussen betrokken bij het uitlokken van een verkoudheid.
Met de leeftijd bouwt het organisme weerstand op tegen een steeds stijgend aantal soorten en wordt dus minder en minder blootgesteld.
Maar misschien is er helemaal geen virus bij betrokken, maar eerder een schimmel (Alternaria, Cladosporium, Aspergillus, Stemphylium, Penicillinum, Botrytis...)! Microscopisch kleine schimmels (3 tot 10nm) penetreren gemakkelijk de luchtwegen en veroorzaken daar irritaties tot zelfs allergische reacties. Zeker in de winter wanneer je ramen en deuren toe houdt, goed verwarmt en weinig verlucht...
Zo klaag je het ganse jaar want in de zomer zijn het pollen, in de winter schimmels...
Kortom bij kinderen of volwassenen kan, bij een luchtwegenallergie of rhinitis met klare neusloop, of astma die het hele jaar door regelmatig optreden en weinig of niet reageren op een behandeling, een mogelijke schimmelallergie niet worden uitgesloten.
Overzicht inhoud :
Inhoud :
Overdracht :
Verkoudheidsvirussen verspreiden zich in slijmdruppeltjes door de lucht, maar erg besmettelijk zijn ze niet. Deze overgang vergt immers een nauw persoonlijk contact. Een indirecte schijnt logischer : eerst een contact met een besmet oppervlak en daarna met de ogen, de neus of de mond.
Vooral op niet-poreuze oppervlakken kunnen deze virussen tot 48 uren overleven (deurklink, courante gebruiksvoorwerpen...). De eerste preventieve maatregel duidt dan ook in de richting van meer hygiëne : regelmatig de handen wassen en het reinigen van meubels en voorwerpen.
Een verkoudheid, in tegenstelling tot griep, komt gedurende het ganse jaar voor. Wel werd een verband gevonden tussen de absolute vochtigheidsgraad van de lucht en de overlevingskansen van griep- of rhinovirussen. Hoe minder water in de lucht (bij koud weer in de winter bv.), hoe langer het virus kan overleven wat de verspreidingsgraad verhoogt. Met de relatieve vochtigheidsgraad (die temperatuurafhankelijk is) werd geen verband gezien.
Noot : studies hebben aangetoond dat bepaalde types van voedselassociaties de oorzaak kunnen zijn van belangrijke en steeds terugkerende aandoeningen in de NKO-sfeer (otitis, rhinitis, bronchitis, angina...). Zie : "Voedselassociaties".
Symptomen :
De incubatietijd van het virus bedraagt ongeveer 2 dagen.
De meeste verkoudheidsvirussen veroorzaken geen symptomen, omdat het immuunsysteem hen de pas afsnijdt.
Neusloop (rhinorree) is een van de meest kenmerkende symptomen. Andere symptomen die kunnen optreden zijn :
-
-
verstopte neus (door opzwellen van de slijmvliezen)
-
keelpijn
-
herhaald niezen
-
hoofdpijn
-
rillingen
-
koorts (vooral bij kinderen)
-
De symptomen van verkoudheid zijn minder erg dan deze die optreden bij griep, maar zijn toch onaangenaam.
Normaal verdwijnt een verkoudheid spontaan na 1 à 2 weken. Een langer duur kan wijzen op een bacteriële infectie. Is dit het geval, dan is een medische consultatie aangewezen.
Gaat de koorts terug de hoogte in dan kan dit wijzen op een bijkomende infectie, vooral bij kinderen. Een etterige neusloop, oorpijn en gezwollen trommelvlies en een verslechtering van de algemene toestand zijn voortekenen en bron van complicaties : sinusitis, etterende otitis, bronchopulmonaire aandoeningen...
Differentiële diagnose van griep en verkoudheid :
|
Tekenen en symptomen
|
Griep
|
Verkoudheid
|
|
Begin |
plots |
progressief |
|
Koorts |
matig tot hoog (> 39°C), algemeen gedurende 3 à 4 dagen |
zelden |
|
Spierpijnen |
gewoonlijk, dikwijls erg pijnlijke |
lichte |
|
Hoest |
droge hoest, kan verergeren |
kuchen |
|
Hoofdpijn |
duidelijke |
zelden |
|
Vermoeidheid, zwakte |
kan 2 à 3 weken duren |
weinig |
|
Extreme uitputting |
vroege, duidelijke |
nooit |
|
Druk op de borst |
in het algemeen |
licht tot matig |
|
Neusverstopping |
soms |
in het algemeen |
|
Niezen |
soms |
gewoonlijk |
|
Oorpijn |
bij kinderen |
bij kinderen |
|
Keelpijn |
soms |
in het algemeen |
Bij kinderen kan een verkoudheid gepaard gaan met oorpijn. Als de neussecreties slecht geëvacueerd worden dan kan een deel ervan in de buis van Eustachius terechtkomen en daar achter het trommelvlies blijven zitten. Tubaire catarre is bij kinderen vaak het gevolg van een neusverkoudheid. Dat opgelet, dit kan leiden tot een middenoorontsteking (otitis) en die is veel minder onschuldig dan een banale snotvalling.
Verschil tussen bacteriële en virale infectie :
-
-
Virale : ze tast in het lichaam verschillende delen of systemen tegelijkertijd aan. Zo kan een loopneus samen gaan met ademhalingsproblemen, hoest , keel- of hoofdpijn... met bijkomende symptomen als algemene moeheid, futloosheid, asthenie.
-
Bacteriële : de klassieke symptomen van een bacteriële infectie zijn lokaal : roodheid, warmte, zwelling en pijn op de plaats van de infectie. Bij keelpijn of oorpijn die veroorzaakt wordt door een bacterie, is er vaak alleen pijn aan één kant van de keel.
-
Bevorderende factoren :
Het beschuldigen van een externe schuldige is meestal misplaatst. De microben zijn daar immers altijd, maar waarom laten wij toe dat, op bepaalde momenten, zij ons toch schade berokkenen?
Vitamine D-tekort zou alleszins mede bepalen of iemand een "kou opraapt" of niet 
. Zijn ook gelinkt een levensstijl gekenmerkt door : voeding rijk aan suiker en fructose, tekort aan slaap, te weinig contact met de buitenwereld, onvoldoende beweging, slecht stressbeheer, relatieproblemen...
Rhinofaryngitis is wel onvermijdbaar bij kinderen. De pasgeborene wordt nog de eerste 6 maanden beschermd door de immunoglobulinen van de moeder. De meeste infecties treden op tussen 6 en 18 maand en duren tot ongeveer hun 5de levensjaar, wat overeenkomt met de tijd nodig om een voldoende brede immuniteit op te bouwen tegen meer dan 200 verschillende virussen.
-
-
kinderkribben bevorderen de virale verspreiding
-
een tekort aan serumijzer (zelfs zonder bloedarmoede) is een bevorderende factor
-
gastro-oesofagale reflux speelt een niet te onderschatten rol
-
belastende omgeving : roken, stof, allergenen, huismijt, verven, chloordampen door gebruik van producten zoals Javel...
-
Natte haren, een koude wind, een onbeschermde hals en keel... tot nu toe is er geen wetenschappelijk onderzoek dat heeft aangetoond dat een van die elementen nog maar mee de oorzaak is van het krijgen van een verkoudheid. Al houdt iedereen dat zelf best in het oog...
Dat noemt men "actieve preventie"!
Praktisch :
Preventie :
De eerste maatregel betreft de hygiëne : regelmatig de handen wassen en reinigen van meubels en gemeenschappelijke gebruiksvoorwerpen.
Naast de hygiëne-maatregelen is bewegen een goede manier om het immuunsysteem te versterken, alsook een evenwichtige en gezonde voeding, rijk aan vit A, C en E, maar ook aan ijzer en zink. Eventueel preventief voedingssupplementen op basis van : apolactoferrine, Maitake (D-fractie), vit D, look ...
Daarbij verhoogt regelmatig en voldoende slapen de weerstand van het immuunsysteem. Daarentegen zijn vermoeidheid, slaaptekort, stress, het inademen van stof en de milieuvervuiling, airco, blootstelling aan koude, roken, infecties en ziekten allemaal toestanden die deze weerstand gaan verminderen.
Een positieve psychologische instelling versterkt de werking van het immuunsysteem (hogere vrijstelling van het cytokine IL-6).
De behandeling :
-
-
veel drinken : water, fruitsap, warm citroenwater of warme thee met honinghelpt bij het vrijmaken van de neus en behoedt tegen uitdroging.
-
-
opgelet : thee met honing is niet geschikt voor kinderen jonger dan 1 jaar : daar honing geen intense hittebehandeling ondergaat, ook niet in de thee, kunnen sporen Clostridium botulinum intact blijven. Bij het uitgroeien kunnen die levensgevaarlijke toxinen vormen.
-
-
-
-
meermaals per dag gorgelen met warm zout water
of met warm citroenwater met honing kan tijdelijk de keelpijn verzachten.
-
-
-
fysiologische oplossing (zoutwater) in neusspray ontstopt de neus, zonder de symptomen te verergeren. Neusirrigatie zou de door het infectieproces verstoorde functies van het neusslijmvlies verbeteren, door een kuiseffect, door eliminatie van ontstekingsfactoren en door het verbeteren van het mucociliaire schoonmaaksysteem (door een frequentieverhoging van de trilhaarbewegingen).
-
-
-
inhalaties met gewoon water met eucalyptusvlugolie kunnen helpen ; het gebruik van kamille of menthol is af te raden daar deze de slijmvliezen kunnen irriteren.
-
-
-
klevende neusbrugstrips verbeteren de luchtdoorstroming in de neus.
-
-
-
kippensoep (zelfgemaakte of in blik) behandelt niet de verkoudheid zelf maar verlicht de symptomen van verkoudheid en griep door bepaalde afweercellen (neutrofielen) te immobiliseren (gezien in vitro), wat de inflammatiereactie onderdrukt
. Kippensoep versnelt bovendien tijdelijk de slijmbeweging zodat de neus gemakkelijker ontstopt... (recept). Bij het bouillontrekken van kip zou een stof vrij komen die verwant is aan acetylcysteïne dat slijmen doet vervloeien. Kippensoep bevat ook carnosine dat het immuunsysteem ondersteunt...
-
Misosoep is de vegetarische variant (1 soeplepel misodeeg in een kommetje warm water bij de eerste tekenen van verkoudheid).
-
-
de lucht bevochtigen is voor de virusmultiplicatie ongunstig en verhindert het uitdrogen van de slijmvliezen.
-
-
opgelet : een luchtbevochtiger kan ook stofdeeltjes, schimmels en bacteriën verspreiden. Dagelijks het water verversen en het apparaat minstens om de 3 dagen reinigen is dan ook een must.
-
-
-
-
hoge dosissen vit C (tot 5g/d) kunnen de symptomen in het begin verlichten ; lagere doses kunnen de duur enigszins reduceren.
-
-
opgelet : vit C > 2g/d kan nausea en diarree veroorzaken.
-
-
-
-
magnesiumsupplementen (Mg) zullen ook bijdragen tot het versterken van de immuniteit. Mg-tekort treedt frequent op, vooral bij ouderen. Kies voor organische Mg-zouten zoals citraat, glycerofosfaat... Alhoewel goed opgenomen is het anorganisch magnesiumchloride niet aan te bevelen omdat onze voeding reeds voor voldoende chlooraanvoer zorgt (keukenzout).
-
-
-
zink : speelt een belangrijke rol in de immuunrespons, vooral in de eerste 24 uren die volgen op het verschijnen van de eerste symptomen
.
-
-
-
probiotica : alle slijmvliezen, en vooral deze in de neus, zijn gelinkt aan de staat van de darmen ; bij steeds terugkerende verkoudheden kan een probiotische behandeling nuttig zijn. Studies met L. acidophilus en B. lactis Bi-07 gaven verbluffende resultaten : in vergelijking met een placebogroep hadden kleuters van 3 tot 5 jaar 72.7% minder last van koorts, 62.1% minder last van hoestbuien en 58.8% minder last van een lopende neus
. Rijstwater kan ook al helpen.
-
-
-
een negatief psychologisch gedrag werkt nadelig in op de immuun bescherming.
-
-
-
bij hoest en loopneuzen : verse ajuin in 4 snijden, op een bordje op de grond naast of onder het bedje.
-
-
-
fyto :
-
-
Allium sativum / ajuin : het allicine in look en ajuin versterkt de werking van witte bloedcellen en doodt rhinovirussen.
-
Echinacea angustifolia (Echinacea/Zonnehoed) : bezit een immuunstimulerende werking door activatie van de fagocytose en van de leukocyten, en door een verhoging van de bronchiale activiteit
. -
Euphrasia stricta (Stijve ogentroost) : samentrekkende, ontstekingswerende en ontsmettende werking op de slijmvliezen van NKO-sfeer.
-
Pelargonium sidoides (Kaapgeranium), die in bepaalde streken van Zuid-Afrika voorkomt. Uit de wortels wordt het "umckaloabo" ("ernstige hoest" in het zoeloe) vervaardigd. Deze stof bedekt de slijmvliezen met een schermende film die verhindert dat virussen en bacteriën er zich aan hechten (wat ook het werkingsprincipe is van Tamiflu°). Het oefent een sterk modulerende invloed uit op de immuunrespons
: -
-
het middel doet de macrofagen meer interferon produceren waardoor de NK-cellen geïnfecteerde cellen gemakkelijker herkennen en vernietigen.
-
het middel moduleert de productie van het secretoir IgA in het speeksel (stijging), alsook van de cytokines IL-15 en IL-6 (daling) in het neusslijmvlies.
-
-
-
(het umckaloabo wordt door het Zwitsers labo Schwabepharma uit Küssnacht gecommercialiseerd).
-
-
-
Eucalyptus globulus (Eucalyptus) : infectiewerend (antiviraal en antibacterieel) en ontsmettend, expectoratiebevorderend et ontstekingswerend (niet bij kinderen < 10j.).
-
Mentha piperita (Munt) : pijnstillend en verdovend, ontzwelt de slijmvliezen en stilt de hoest (inhalatie niet bij kinderen).
-
Gember : doet de koorts dalen, verzacht keelpijn en bevordert de evacuatie van slijm uit borst
-
Laurus cassia (Kaneel) : antiseptische werking, in afkooksel, samen met kruidnagel bij geïrriteerde keel.
-
Panax Ginseng (Ginseng) : als vloeibaar of droog extract, tegen de vermoeidheid.
-
Propolis : bezit antibacteriële, antivirale en immuunstimulerende eigenschappen (ook als neusspray).
-
Drosera rotundifolia (Drosera) : tegen hoesten met veel slijmen.
-
Uiensiroop met honing en rietsuiker : tegen hoest/als expectorans
-
Zingiber officinalis (Gember) : warme thee van gember (en wat citroensap) helpt tegen keelpijn, verstopte neus en koude rillingen.
-
Capsicum annuum (Hete peper) : capsaïcinoïden (capsaïcine...) verwerkt in neusspray : reeds toegelaten door Europa, maar nog enkel voor gebruik in ziekenhuismidden
. Capsium bevordert de productie van witte bloedcellen. De pikante smaak doet zweten en versterkt alzo het immuunsysteem. -
Andrographis paniculata (Kalmegh) : bewees vooral haar nut in de behandeling van infecties van de bovenste luchtwegen (alsook bij Colitis ulcerosa en bij reumatische aandoeningen). De plant zou de duur en de intensiteit van de symptomen gepaard gaande met infecties zoals verkoudheid, griep, keelontsteking... matig milderen.
-
Paddenstoelen (Shiitakes, Eikhaas, shaga...) zouden ook de productie van witte bloedcellen verhogen.
-
-
-
-
antibiotica : zijn nutteloos of niet nodig bij goedaardige aandoeningen zoals griep, sinusitis, diarree, verkoudheid, acute bronchitis, keel- en oorontsteking. Soms kan het gebruik van pijnstillers en/of antikoortsmiddelen aangewezen zijn. Antibiotica zijn enkel geïndiceerd bij "ernstige" infecties door bacteriën (longontsteking, bacteriële hersenvliesontsteking). Gewone bacteriële infecties genezen spontaan. Virale infecties worden niet met antibiotica verholpen.
-
Noot :
-
-
indien ook heesheid of schimmelinfectie van mond of keel optreedt dient de voeding aangepast te worden : geen gistende producten gebruiken en zeker suiker vermijden (dus geen keeltabletten met suiker!).
-
-
-
hoest kan "droog" of "vet" zijn :
-
-
droge hoest wijst meestal op een gewone irritatie van de luchtwegen. Alleen zal hoest deze irritatie versterken. Om de vicieuze cirkel te doorbreken kan een hoeststillend middel nodig zijn, alhoewel het inslikken van wat fris water voldoende kan zijn om de irritatie ook te temperen!
-
bij vette hoest ligt de situatie anders : bij deze "productieve" hoestvorm vormt de overmatige secretie van slijm de oorzaak van de stremming in de luchtwegen. Het ophalen van fluimen vormt haar voornaamste kenmerk. In tegenstelling tot een droge hoest, zou het verkeerd zijn een vette hoest te willen stillen. Zij voorkomt niet alleen een mechanische obstructie van de luchtwegen maar helpt ook microben verwijderen (slijm vormt de eerste verdedigingslijn van het organisme en bewijst dat ons immuunsysteem werkt).
-
-
indien overmatige slijmvorming optreedt : opteer voor tijmthee als natuurlijke slijmverdunner, eventueel met wat honing. Verder ook : Salie (Salvcia officinalis), Grindelia, Vlierbloesem (Sambucus nigra), Stalkaarsbloem (Verbascum tapsus)...
-
-
-
