Zoëlho, op naar een bewuste levensstijl.

Vitamine B12

 

          Laatste bijwerking : 2021.11.19

 

 

Cyanocobalamine.

 

 

 

Vitamine B12 wordt aangemaakt door bacteriën bij dieren.

 

Belangrijk vitamine in de preventie van pernicieuze anemie, voor het evenwicht van het zenuwstelsel en in de synthese van DNA.

 

Complexe grote molecule, moeilijk opneembaar uit de darm. Het binden van vit B12-molecule aan "intrinsiek factor" (een molecule aangemaakt door de maag) vergemakkelijkt haar opname aan het einde van de dunne darm.

 

Warmtestabiel (10 à 30% verlies bij koken van voedsel) ; gevoelig aan UV-licht, basen, sterke zuren en reductantia. Vrij stabiel in aanwezigheid van oxidantia en warmte.

 

(Natuurlijk) hydroxycobalamine is de meest actieve vorm van vitamine B12, (synthetisch) cyanocobalamine de meest gebruikte (maar moet in het organisme geactiveerd worden).

 

Hydroxycobalamine (en ook cyanocobalamine) kunnen in het organisme worden omgezet in methylcobalamine en adenosylcobalamine. Vitamine B12 is als "methylcobalamine" actief in het centraal zenuwstelsel (herstel neuronen en myeline-schede...) en als "adenosylcobalamine" actief in de meeste weefsels en het bloed. Veel mensen kunnen vit B12 niet methyleren wegens een tekort aan vit B9 en B6 (zie "Methylcyclus"). De directe toepassing van deze actieve vormen is dan geïndiceerd. Methylcobalamine kan echter niet naar adenosylcobalamine worden omgezet. Een tekort aan adenosylcobalamine verstoort het metabolisme van koolhydraten, vetten en aminozuren en dus ook de vorming van myeline.

 

Normaal stockeert de lever voldoende vit B12 voor de volgende 5 à 7 jaren. Verkeerde voeding en een vegetarisch dieet kunnen leiden tot een vit B12-tekort. Bij personen ouder dan 60 zou 1 op 4 lijden aan een tekort aan vitamine B12. Meestal door een tekort aan maagzuur...

 

En dat is niet min!

Overzicht inhoud :

Natuurlijke bronnen

 

Rol in het organisme

 

Tekorten

 

Opletten

 

Nutritionele behoeften

 

Praktisch

Inhoud :

Natuurlijke bronnen :              

 

 

Noot :

Relatief grote hoeveelheden worden ook gesynthetiseerd door bacteriën in de dikke darm (strikte vegetariërs lijden dan ook niet overduidelijk aan pernicieuze anemie, maar met de tijd treedt deze toch op ).

 

Rol in het organisme :              

 

Vitamine B12 :

 

    • speelt een vitale rol in de mitochondriale gezondheid, die betrokken is bij resistentie tegen oxidatieve stress in het algemeen en infecties in het bijzonder : met verhoogd risico op infecties met 2 mogelijk levensbedreigende bacteriën : Enterococcus faecalis en Pseudomonas aeruginosa

    • komt tussen in de productie van celenergie : aangewezen bij vermoeidheid van bejaarden bv.

    • maakt een normale immuunfunctie mogelijkToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims : een tekort aan vit B12 verlaagt de proliferatie van T-lymfocyten en het aantal CD8 T-lymfocyten, en verlaagt de cytolytische activiteit van NK-cellen (zie : "Immuunrespons")

    • ondersteunt het normale metabolisme van koolhydraten en vetten en helpt dus bij het behoud van normale energieniveau'sToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims (adenosylcobalamine)

    • is, met foliumzuur en ijzer, van cruciaal belang voor de aanmaak van rode bloedcellenToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims (voorkomt bloedarmoede, antianemisch), die als dragers van zuurstof onmisbaar zijn bij de celenergieproductie (methylcobalamine)

    • draagt bij tot het goed functioneren van zenuwcellenToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims (betrokken bij de vorming van myeline-schede) en tot de mentale gezondheidToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims : het draagt bij tot mentale alertheid en welzijn (adenosylcobalamine)

    • verbetert de concentratie en het geheugen door stijging van het taurine-gehalte in de hersenen

    • is vitaal in de productie van melatonine : een tekort aan vit B12 kan dus leiden tot slaapstoornissen en vermoeidheidToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims

    • neemt deel een tal van enzymatische reacties, waaronder ontgiftingsreacties

    • treedt op als co-enzym met foliumzuur om het toxische homocysteïne om te zetten in methionineToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims (zie "Methylcyclus") wat goed is voor de hartfunctie

    • is onmisbaar bij de synthese van nucleïnezuur (DNA, RNA) en proteïnen en speelt zo een rol in het celdelingsprocesToegelaten claim (EFSA, European Food Safety Authority) - Zie : Lijst toegelaten claims : stimuleert de eetlust, bevordert de groei

    • is nauw gekoppeld aan de foliumzuur-afhankelijke reacties (intrinsiek factor)

    • ontgiften van cyanide (CN) en benzopyrenen (BBQ) : vitamine B12 is een goede chelator

    • is in staat NO (stikstofoxide) te neutraliseren door het ONOO- (stikstofperoxide) te binden (dit geoxideerd NO is een sterke vrije radicaal die verder wordt omgezet in pro-oxidatieve moleculen NO2 en N2O3)

    • vitamine B12, plaatselijk aangebracht, is ook nuttig gebleken bij de behandeling van radiodermitis, d.w.z. huid die beschadigd is door radiotherapie bij de behandeling van kanker

    • ...

 

Bij lage B12-spiegels in het bloed kunnen dus een of meerdere van deze functies verstoord zijn.

 

Tekorten :              

 

De lever bouwt een reserve op van vitamine B12 voldoende voor de behoeften van het organisme gedurende een zestal jaren. Een tekort aan B12 zit men dan ook vooral bij bejaarden, bij gevallen van hypochloorhydrie (zie : "Maag- en darmstoornissen"), door sommige geneesmiddelen (PPI's, metformine...) en bij malabsorptie (vegetariërs, malabsorptieziekten...). Het eten van voldoende vit B12-rijk voedsel is dus niet voldoende...

 

Een tekort aan B12 verhoogt ontstekingen en oxidatieve stress door een verhoging van homocysteïne.

 

Een B12-tekort wordt ook in verband gebracht met vele andere lichamelijke, neurologische en psychologische symptomen, waaronder migraine, bepaalde ademhalingsstoornissen, depressie, geheugenverlies en nonalcoholische steatohepatitis (NASH).

 

Normale waarden totaal vitamine B12 : 300 - 835 pg/ml (best tussen 800 - 1000) (pg/ml = ng/l).

 

Vitamine B12 komt in 2 vormen voor in het bloed: gebonden op transcobalamine (TC) of op haptocorrine (holohaptocorrine). De vorm gebonden op TC (holotranscobalamine: Holo-TC) is de metabool actieve vorm van vitamine  B12. Deze Holo-TC maakt echter maar 20% uit van de totale hoeveelheid vitamine B12, de resterende 80% komt voor als holohaptocorrine. Alhoewel testen bestaan die beide vormen kunnen onderscheiden, wordt kostensparend het totaal vitamine B12 bepaald. De accuraatheid van deze laatste test wordt echter in vraag gesteld want 22 tot 35% zou vals negatieve resultaten opleveren .

 

Oorzaken : avitaminose door :

 

    • malnutritie : bij een eiwitrijk dieet is er meer metabool vit B12 nodig ; ook met plantaardige eiwitten (bij vegetarisch dieet ) : de steeds populairder wordende veganistische diëten resulteren in een verhoogd risico op een vitamine B12-tekort, maar dit kan ook het geval zijn bij sommige vegetarische diëten. Dit is vooral belangrijk voor zwangere vrouwen of vrouwen die zwanger willen worden, maar ook voor ouderen en mensen met een verminderde maagzuurgraad.

 

 

    • absorptiestoornis : te weinig secretie van de intrinsieke factor door de maagwandcellen (pernicieuze anemie, gastrectomie...) : wordt vooral gezien bij ouderen en bij hypothyroïdie (hypothyroïdie beïnvloedt de afscheiding van maagsap en van de intrinsieke factor (vit B12)). Mensen die geen of onvoldoende intrinsieke factor aanmaken (ouderen), raken relatief snel vitamine B12-deficiënt, aangezien de herabsorptie van B12 via de enterohepatische cyclus bij hen niet of onvoldoende plaats vindt. Door de slechte opname van vit B12 kan pernicieuze anemie (bloedarmoede) ontstaan).

 

    • ziekten van het ileum (ziekte van Crohn, Zollinger Ellison...) : door een congenitaal tekort aan de intrinsieke factor (in de maag, nodig voor de absorptie van vit B12) door aandoeningen thv haar receptoren gelokaliseerd in het terminale ileum

 

    • behandelingen : zeker opletten wanneer samen met veganistische diëten

      • met colchicine of PAS (para-aminosalicylzuur)

      • met antiacida, met farmaca tegen maagzweren (protonpompinhibitoren of PPI)

      • met metformine (antidiabetesmiddel) : zou interfereren met de absorptie van vit B12

      • ...

 

    • maaginfectie door Heliobactor pyroli

 

 

    • hoge nood aan vit B12 om het teveel aan stikstof te neutraliseren (bij hitte of bij overmatige blootstelling aan de zon)

     

    • ...

 

 

Symptomen :

 

Niet alle klachten hoeven voor te komen, en ook hoeven de klachten niet voortdurend aanwezig te zijn. De meeste klachten kunnen variëren in ernst en kunnen al optreden ver voordat er anemie (bloedarmoede) ontstaat. Bij ruim één derde van de patiënten ontstaat zelfs helemaal geen anemie. Met name de neurologische en psychische klachten komen vaak al voor bij laagnormale waarden van vit B12.

 

    • daling van de weefselconcentraties van vitamines B

    • maakt gevoeliger voor prikkels en stress

    • glossitis, gladde pijnlijke tong

    • onaangename lichaamsgeur (kan ook optreden door Mg-tekort), stijve rug...

    • spiermassaverlies, spierpijnen, ontstekingsverschijnselen, moeilijkheden bij het lopen, slepende tred...

    • heuppijn, vooral in zijdelinkse ligpositie

    • neurologische symptomen : bleekheid, paresthesie, vermoeidheid, concentratiemoeilijkheden, geheugenstoornissen, astenie, prikkelbaarheid, depressie, suf worden, geestelijke achteruitgang, tremor, hoofdpijn...

    • menstruatiestoornissen, leukopenie, trombopenie, pernicieuze anemie, macrocytaire anemie...

    • tintelingen thv de handen en benen, traag evoluerende neuropathie (medullaire degeneratie)...

    • vermoeidheid, duidelijk energietekort, slaapstoornissen (verband met CVS : Chronisch vermoeidheidssyndroom ?)

    • geestelijke achteruitgang, vergeetachtigheid... (vooral bij ouderen)

 

 

Een vit B12-deficiëntie is sluipend en het kan jaren duren voordat de symptomen en klachten zich ontwikkelen en voordat ze ernstig worden. Vaak wordt een vroege diagnose gemist door de vaagheid van een aantal symptomen, en omdat veel symptomen overeenkomen met andere aandoeningen. Bij onverklaarbare neurologische klachten, glossitis, concentratieproblemen of psychische problemen zou daarom altijd de vit B12 serumwaarde getest moeten worden.

 

Een chronisch vit B12-tekort leidt op termijn tot een specifieke vorm van bloedarmoede, pernicieuze anemie geheten. Ook kan schade aan het zenuwstelsel optreden. Daarnaast treedt het tekort vaak op in combinatie met auto-immuunziektes en een verstoorde stofwisseling, zoals reuma, een schildklieraandoening (hypothyroïdie) of type 2 - diabetes.

 

Vit B12 ↓↓ ---> leptine ---> leptine-resistentie ---> insulineresistentie ---> type 2 - diabetes.

 

De meeste ouderlingen lijden aan seniele dementie, veroorzaakt door een tekort aan vit B12. Deze personen vertonen in het algemeen een probleem thv van de maag (tekort aan zuur), veroorzaakt door een chronisch tekort aan B-vitaminen, en van een enzym, de "intrinsiek factor" : zonder dit enzym kan het bloed het vit B12 niet opnemen uit de voeding. Dus wel voldoende aanvoer van vit B12, maar onvoldoende opname!

 

Er bestaan drie hoofdvormen (microcytaire, normocytaire en macrocytaire (pernicieuze) anemie, welke op grond van het mean corpuscular volume (MCV) worden vastgesteld. Een vit B12 tekort kan voorkomen zonder anemie en zonder verhoging van MCV. De schatting is, dat als hemoglobine, hematocriet en MCV normaal zijn, 30% van de mensen met een vitamine B12 tekort gemist wordt.

 

 

Een tekort aan vitamine B12 veroorzaakt een metabole kettingreactie :

 

    • bij tekort aan vit B12 in de voeding :

 

---> stijging van het methyltetrahydrofolaat (Me-THF uit de foliumzuurcyclus) omdat THF de meest overvloedige vorm is en het best door de celmembraan gaat,

---> hierdoor deficiëntie van de andere THF-vormen en van foliumzuur,

---> vertraging van omzetting van homocysteïne naar methionine (methylcyclus),

---> hyperhomocysteïnemie met verhoogd risico op cardiovasculaire aandoeningen.

 

    • is ook de aanvoer vitamine B6 en B9 onvoldoende :

 

---> tekort aan methionine en SAM productie (methylcyclus),

---> tekorten aan : creatine, carnitine, choline, melatonine, adrenaline, noradrenaline, betaïne...,

---> leidt tot neurologische ziekteverschijnselen.

 

 

 

    • bij tekort aan vit B12 in de voeding :

 

---> tekort aan adenosylcobalamine dat nodig is als cofactor van het methylmalonyl-CoA-mutase,

---> hierdoor loopt de hemoglobine synthese slecht (en stijgt de concentratie aan methylmalonzuur (MMA) in het bloed)

---> ontstaan van hematologische ziekten,

---> pernicieuze anemie, ondervoedingsanemie (onvoldoende aanvoer van B12, intrinsiek factor en/of Fe),

 

---> tekort aan  methylcobalamine, cofactor van het methioninesynthetase,

---> verstoring van de omzetting van homocysteïne naar methionine,

---> onvoldoende aanmaak van SAM,

---> lokt neurologische symptomen uit (tintelingen) : ziekte van Addison-Biermer

 

 

Indien de bloedwaarden homocysteïne en MMA duidelijk “normaal” zijn, is de kans op een vitamine B12 deficiëntie klein (maar niet geheel uitgesloten). Indien MMA verhoogd is, is dit een duidelijke indicatie dat er sprake is van een vitamine B12 deficiëntie, en dienen de antistoffen en gastrine bepaald te worden. Indien alleen homocysteïne verhoogd is, dienen ook folium en vitamine B6 getest te worden, en dient een combinatietherapie te worden overwogen.

 

Dus niet alleen supplementen met vit B12 , maar ook met SAM en foliumzuur (allen methyldonors en cruciaal voor een goede hersenwerking) kunnen nuttig zijn bij patiënten met neurologische of andere psychische problemen (o.a. depressie)!

 

Opletten :             

 

Bij patiënten met :

 

    • pernicieuze anemie : deze eerst behandelen vooraleer vit B12 toe te dienen. Vitamine B12 kan immers een pernicieuze anemie maskeren.

 

Zwangerschap/Borstvoeding :

 

    • geen problemen werden vastgesteld met normale dosissen ; veganisten tijdens de zwangerschap of borstvoeding krijgen vit B12 supplementen voor de preventie van beroerte, anemie of tekenen van fysische of mentale achterstand bij de foetus of de zuigeling.

    • problemen werden vastgesteld bij pas bevallen moeders met hoge folaat- (> 59 nmol/L) en hoge vit B12-waarden (> 600 micromol/L) : in vergelijking met moeders met normale niveau's B9 en B12 vertonen zij een 17.6x hoger risico op een kind met autisme . Het betreft echter een observationele studie zodat er geen oorzakelijk verband met het effect kan bewezen worden.

 

Mogelijke interacties met :

 

Medicamenten :

    • alcohol : overmatig gebruik kan de darmabsorptie van vit B12 verminderen

    • aminoglycosiden, aminosalicylaten,  ... : kunnen de darmabsorptie van vit B12 verminderen

    • colestyramine : kan de darmabsorptie van vit B12 verminderen

    • colchicine : kan de darmabsorptie van vit B12 verminderen

    • histamine H2 receptorantagonisten : kunnen de darmabsorptie van vit B12 verminderen

    • metformine : kan de darmabsorptie van vit B12 verminderen (maar dit effect kan vermeden worden door de gelijktijdige inname van melk of calciumcarbonaat)

    • methyldopa : kan de darmabsorptie van vit B12 verminderen

    • orale contraceptiva : kunnen de serumspiegels van vitamine B12 doen dalen

    • kalium (in preparaten met vertraagde vrijstelling) : hun langdurig gebruik kan de serumspiegels van vitamine B12 doen dalen

    • protonpomp inhibitoren, alle farmaca die het maagzuur verlagen... : hun langdurig gebruik kan de serumspiegels van vitamine B12 doen dalen (verminderde absorptie van vit B12)

 

Nutriënten :

    • de andere vitaminen van de B groep : aangepaste dosissen van alle vitamines B zijn noodzakelijk voor een optimaal functioneren (een tekort of een teveel van één vitamine B kan anomalieën veroorzaken in het metabolisme van een ander vitamine B)

    • vitamine C : kan vitamine B12 vernietigen (een interval van 1 uur respecteren)

    • foliumzuur : het langdurig en continu gebruik van hoge dosissen kan de serumspiegels van vitamine B12 doen dalen

 

Te verwachten neveneffecten :

 

    • occasioneel : diarree, pruritis...

    • zeer hoge dosissen kunnen acne verergeren.

 

Nutritionele behoeften :             

 

Vit B12 - Cyanocobalamine :

 

Leeftijd

ADH (mcg)

ODD (mcg)

0 - 6 maanden

1.5

 

7 - 11 maanden

1.5

 

1 - 3 jaar

1.5

 

4 - 6 jaar

1.5

 

7 - 10 jaar

2.5

 

11 - 14 jaar

3.5

 

15 - 18 jaar   M

4.0

 

                      V

4.0

 

Volwassene M

4.0

10-2000

                      V

4.0

 

+ 70 jaar       M

4.5

 

                      V

4.5

 

Zwangerschap

4.5

 

Borstvoeding

5.0

 

Andere :

-

 

 

 

 

 

 

ADH : Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (Bron : Voedingsaanbevelingen voor België (Hoge Gezondheidsraad)).

 

ODD : Orthomoleculaire Dagelijkse Dosis.

 

Praktisch :             

 

Gebruikelijke dagdosis in voedingssupplementen : 1000 tot 10.000mcg hydroxycobalamine of cyanocobalamine.

Toxische dagdosis : ? (vit B12 is niet toxisch).

 

    • zwanger/zwangerwens : vooral aanbevolen voor en bij het begin van de zwangerschap (tot 8 weken na de conceptie)

    • bejaarden, patiënten onder anti-epileptica

    • slaappillen, alcohol en oestrogenen (de pil) verhogen de behoefte aan vit B12

    • patiënten behandeld met anti-folaten (anti-tumorale middelen)

    • vrouwen die lijden aan pernicieuze anemie of met een vitamine B12-tekort

    • patiënten die een intestinaal absorptieprobleem vertonen t.g.v. een aandoening van de dunne darm

    • ...

 

Orale dosissen van 1 of 5 mg/dag zijn courant. Hogere dosissen (15mg) kunnen maagstoornissen, slaapstoornissen, irritatie en hyperactiviteit veroorzaken.

 

Orale toediening van vit B12 is niet erg efficiënt : beter als injectie of sublinguaal (spray).

 

OPGELET :

 

    • Grotere dosissen foliumzuur kunnen een vit B12 tekort compenseren en maskeren een eventuele pernicieuze anemie, doch niet de neurologische schade veroorzaakt door het vit B12-tekort.

 

---> actueel vormt dit geen probleem meer daar een vit B12-tekort gemakkelijk getest kan worden.

 

    • Hydroxycobalamine en cyanocobalamine kunnen in het organisme gesplitst worden in methylcobalamine en in adenosylcobalamine. Met supplementen die alleen methylcobalamine bevatten kan het organisme geen adenosylcobalamine aanmaken. Een tekort aan adenosylcobalamine verstoort het metabolisme van koolhydraten, vetten en aminozuren en dus met de vorming van myeline.

 

 

 

 

 

 

 ZOELHO (c) 2006 - 2024, Paul Van Herzele PharmD        Laatste versie : 08-okt-24                     

DisclaimerDisclaimer

 

De lezer dient steeds in acht te houden dat de beschreven curatieve eigenschappen in geen enkel geval het medisch advies vervangen, welke steeds onmisbaar is bij het stellen van een diagnose en bij bepaling van de ernst van de aandoening. Wel wordt de gebruiker gestimuleerd beslissingen met betrekking tot zijn gezondheid te nemen, op basis van eigen research, steeds in samenspraak met een professionele gezondheidswerker.

 

In alle gevallen valt het gebruik van dit programma enkel onder de controle, het beheer, de risico's en de verantwoordelijkheden van de gebruiker.