Calorie-restrictie (vasten)

Laatste bijwerking : 2023-03-27

Kiezen om te vasten is eigen aan de mens. Nochtans is vasten bij dieren een veel voorkomend verschijnsel maar wordt er anders benoemd (bv. overwinteren) omdat dieren daar zelf niet vrij over beslissen. Vasten is voor hen een instinctieve fysiologische noodzakelijkheid.

Mensen worden niet (of minder) gestuurd door instincten maar leven in een sociale omgeving waarin voeding een belangrijk deel vanuit maakt. Dagelijks overmatig eten geeft echter veel afval. Hierdoor wordt ons lichaam eerder aangespoord om afvalstoffen te elimineren dan zich bezig te houden met zijn eigen gezondheidsfysiologie.

In de strijd tegen de veroudering (= de geleidelijke verzwakking van het organisme door een accumulatie van moleculaire en cellulaire schade) is onomstotelijk bewezen dat de consumptie van een laagcalorische maar evenwichtige voeding hier in slaagt.

Bij dieren werd vastgesteld dat een aangepast dieet niet alleen hun levensduur verlengt maar ook hun gezondheidstoestand op peil houdt & .

Anderzijds is calorie-restrictie een van de grootste oorzaken van tekorten aan micro-nutriënten. Niet alleen door het slanke mode-model maar vooral door het feit dat wij dramatisch minder bewegen wat ons er toe dwingt de calorie-aanvoer drastisch te bepreken (min 30% in een eeuw) en dus ook de aanvoer van micro-nutriënten.

Tenslotte zijn niet alle calorieën gelijk, de caloriebron is belangrijker : bij de vertering van koolhydraten zijn insuline en leptine betrokken, bij de vertering van vetten en eiwitten komt insuline minder tussen. Koolhydraten onderling zijn ook verschillend : zo zijn fructose en glucose wel isocalorisch maar niet isometabolisch. Hun effect op het metabolisme verschilt. We worden dus dik door het overmatig eten van de verkeerde caloriesoort!

Het feit dat magerzucht als esthetisch model, in een maatschappij die door overvloed wordt gekenmerkt, wordt voorop geplaatst, is heel merkwaardig. Vanuit deze paradox moeten we de historische achtergronden proberen te ontrafelen...

Maar, er is ook een maar : vetten (als triglyceriden), koolhydraten en eiwitten worden opgeslagen in adipocyten, de vetcellen. Bij vermageren wordt de inhoud van een gedeelte van deze adipocyten geledigd (de vetcel zelf blijft bestaan). Vetcellen bevatten echter niet enkel vet, maar ook kleine concentraties stoffen die zich makkelijk aan vet binden. Deze lipofiele verbindingen, zoals POP (Persistent organic polluants zoals dioxines), PCB's, BPA ... zijn niet altijd even onschuldig (endocriene disruptors)... We weten dat wanneer iemand drastisch vermagert deze stoffen in het bloed terecht komen. De bloedwaarden kunnen in sommige gevallen zelfs verdubbelen. Dat brengt het risico met zich mee dat de POP's zich verspreiden over andere organen zoals de lever en de hersenen, of verder accumuleren in het overgebleven vet.

Overzicht inhoud :

Historische achtergronden van calorie-restrictie

Werkingsschema

Effecten van beperkte calorie-inname

Toestanden van glucose-schaarste

Vasten

Vrijwillig vasten versus ziekelijke ondervoeding

Praktisch

Inhoud :

Historische achtergronden van calorie-restrictie :

Natuurlijk voorzien van 2x meer vetmassa dan mannen vanaf de adolescentie, ontwikkelt een vrouwenlichaam zich in de eerste plaats in het vooruitzicht van kinderen te baren (een te restrictief regime kan hierdoor bij hen leiden tot het stoppen van hun menstruatiecyclus). Het streven naar een slank lichaam gaat dan ook in tegen het beeld van de vrouw als moeder zorgend voor het nageslacht.

1. Het Paleodieet bestond vooral (meer dan 1kg per dag) uit groenten (planten), fruit, bessen, bloemen, paddenstoelen, oliehoudende vruchten, knollen (maar geen aardappel) met soms wat vlees, vis, weekdieren en insecten, en helemaal zonder granen, peulvruchten, melkproducten, suiker en additieven. Eten was niet gemakkelijk te vinden. Vooral 's morgens werd gejaagd, dikwijls na lang nachtelijk vasten.

Meer nog, van het begin heeft de mens perioden gekend van honger en van overvloed. Daarom zijn we geconditioneerd om voedsel op te slaan ingeval van overvloed, en deze reserves te gebruiken ingeval van tekorten.

(omdat we nu constant eten, spreken we onze vetreserves niet meer aan : zij blijven gestockeerd, verharden en worden ranzig. Zij slaan neer op de vaatwand, atrofiëren spieren, vertragen het metabolisme en zorgen op termijn voor ziekten zoals hart- en vaatlijden, zenuwziekten en kanker...).

2. Vasten is een van de meest verspreidde helende tradities in geschiedenis van de mens :

Hippocrates (460-370 vC) : "To eat when you are sick, is to feed your illness"

Plutarch (45-120 nC) : "Instead of using medicine, better fast today"

Paracelcus (1493-1541) : "Fasten is the greatest remedy : the physician within"

Benjamin Franklin (1706-1790) : "The best of all medicines is resting and fasting"

...

3. Tot en met de Renaissance was dik zijn beschouwd als een voordeel : dik zijn (= met voorraad voor moeilijkere tijden om te overleven) werd toen aanzien als een blijk van een sociaal privilege. Vanaf de 20ste eeuw echter, met de industrialisatie en de technologische vooruitgang, verdwenen de tekorten en ruimden plaats voor overconsumptie. Nu voeding bereikbaar werd voor iedereen, verloor de buikomtrek aan waarde. Van nu af wordt slank zijn de esthetische norm, een dik vet lichaam wordt aanzien als "vulgair". Dik zijn staat dan voor zich "laten gaan" of zich "verwaarlozen". Slankheid wordt het symbool van elegantie, van controle, van dynamisme... Vrouwen worden actieve figuren, eerder productief dan reproductief.

De druk op mannen is stukken minder : mannen worden gemakkelijk verschoond indien ze zich niet aan hun dieet houden.

4. Naast het zich ontzeggen van voedsel, bestaat ook het vasten, het zich onthouden van voedsel. Vasten reinigt en verheft. De meeste culturen schijnen vasten te integreren als een manier om zich los te maken van het aardse, als een manier om meer mens te zijn. Zowel in de islam als in de joodse en christelijke godsdienst gaat het zich vrijwillig onthouden van voedsel gepaard met positieve acties zoals het delen, het helpen van minder begoeden... Maar calorie-restrictie ging daar samen met een periode van rust en bezinning. terwijl wij ons calorieverbruik beperken en ons tegelijkertijd storten op werk, sport en familie ... Dat werkt niet, want dat creert stress waarvoor je energie nodig hebt.

5. Tenslotte bestaan bij monotheïtische godsdiensten ook verbodsbepalingen op gebied van eten : de vastenregels opvolgen is tonen dat je naar het woord van God luistert. De vasten bij christenen, tegenwoordig minder gekend dan de Ramadam, staat voor het vasten gedurende een periode van zes en een halve week, welke eindigt op Paaszondag. In tegenstelling tot de Ramadam, wordt gevast gedurende de ganse periode van de Vasten, buiten op zondag, terwijl tijdens de Ramadam paradoxaal genoeg meer wordt gegeten, ten gevolge van de feestelijke rites elke avond na zonsondergang.

Waarom duurt de Vasten zes en een halve week of 46 dagen? Omdat, in voorbereiding op het Paasfeest (feest van de verrijzenis van Jezus), christenen de 40 dagen die Jezus in de woestijn doorbracht zonder drinken of eten (dag en nacht) herdenken. Maar omdat er niet wordt gevast op zondag, moet van de 46 dagen zes dagen worden afgetrokken met als resultaat 40 dagen...

De Ramadan is een maand van inkeer, die werd ingevoerd om de maand waarin de Koran werd geopenbaard te herdenken. De ramadan is de negende maand van de islamitische maandkalender (12 maanden van 29 of 30 dagen) en begint bij een wassende nieuwe maan en eindigt bij een volgende nieuwe maan, de feestdag Aïd al-Fitr. Het begin van de ramadanmaand verschuift elk jaar met 11 dagen omdat de maankalender 11 tot 12 dagen minder telt dan de zonnekalender. De ramadan heeft dus niet steeds in hetzelfde seizoen plaats maar verschuift elk jaar. In de zomer zijn de dagen langer en dus ook de vastendagen, wat het risico op dehydratie verhoogt. Want gedurende de ramadan mag elke geslachtsrijpe muzelman niet eten noch drinken of seksuele relaties onderhouden van bij zonsopgang tot zonsondergang.

6. Pas in de 19de eeuw gingen Amerikaanse artsen zich voor de eerste maal interesseren aan de therapeutische voordelen van vasten, buiten elke religieuze context om.

7. Toch werd het vasten als therapeutisch middel stilaan verlaten en werd het in de moderne geneeskunde beschouwd als een verdachte praktijk uitgevoerd door verlichte geesten en charlatans. Alleen in de USSR werkten wetenschappers ermee voort : een tekort aan middelen (het gezondheidssysteem is er gratis) en aan competentie verplichtten de onderzoekers te zoeken naar meer werkzame én goedkopere oplossingen.

8. Met de Perestroïka verdween hun gratis gezondheidssysteem. Behandelingen werden betalend, hospitalen moesten rendabel zijn, en dat kon met de verkoop van geneesmiddelen.

9. Ondanks de terughoudendheid van de medische wereld zal de verandering moeten komen van de basis, van patiënten die de laatste bevindingen in de geneeskunde (vooral indien natuurlijk) zullen eisen.

10. Vet is eten dat wordt opgeslagen, als reserve voor later gebruik. Als geld dat je plaatst op een lange termijn-rekening in de bank of in een bankkluis. Voor onmiddellijk gebruik of op korte termijn wordt eten opgeslagen als glycogeen. Als geld op een zichtrekening. Heb je geld nodig dan haal het uit de muur van die zichtrekening. Tot het geld op de zichtrekening op is. Heb je honger dan kan je beroep doen op je glycogeenreserve. Tot die bijna op is.

Dan steekt de honger op en wil je eten, ook al heb je nog voldoende reserve als vet.

Hoe kan je het gemakkelijkst aan dat vet?

Door te vasten!

Werkingsschema :

Cellen gebruiken glucose uit de voeding voor de productie van ATP :

Voedsel

---> koolhydraten

---> glycolyse ---> citroenzuurcyclus ---> respiratieketen ---> elektronen-overdracht (oxidatieve fosforylatie) ---> ATP

Of vereenvoudigd :

Glucose + O₂ (longen) ---> AcCoA ---> ATP + CO₂ (---> longen) + H₂O

---> vetten

---> hydrolyse ---> vetzuren ---> vetzuur-CoA

(hydrolyse van een acyl-groep (C2.. - C3) ---> acetyl-groep (C2))

verder naar de vorming van energie (zie : "Vetmetabolisme") :

Vetzuur-CoA

---> carnitine shuttle ---> mitochondria ---> bèta-oxidatie ---> acetyl-CoA (C2)

Acetyl-CoA

---> malonyl-CoA (+ biotine) ---> vetzuur-CoA ---> VZ

---> citraat ---> Citroenzuurcyclus (Krebs) ---> energie (ATP)

---> acetoacetyl-CoA ---> cholesterol ---> steroïdsynthese, galzouten, vitamine D, CoQ10

---> ketonlichamen (vasten, diabetes)

Of vereenvoudigd :

Vetzuren + O₂ (longen) ---> AcCoA ---> ATP + CO₂ (---> longen) + H₂O

De wet van behoud van massa telt hier ook : massa wordt omgezet naar CO₂ (---> uitademen) + H₂O (urine, zweet, en opnieuw via de ademhaling) : als je 10 kilo vetmassa verliest, dan verlaat zo'n 8.4 kilo massa het lichaam via de longen als CO2 en 1.6 kilo als water. Het grootste deel van het gewicht dat we verliezen ademen we uit.

Het doorsluizen in de mitochondria van elektronen van de ene naar de andere component eindigt met de overdracht op zuurstof, waarbij protonen (H⁺) stromen door het ATP-synthase enzymcomplex. Hierbij wordt ADP omgezet in het energierijke ATP.

Daarnaast ontstaan eveneens agressieve vrije radicalen. Zij beschadigen de cellen, versnellen hierdoor het verouderingsproces (zie ook "Celcyclus") en dragen bij tot ouderdomsziekten als kanker.

Bij calorie-beperking (intermitterende/tijdelijke beperking met 500-800 kcal per dag):

- daalt de hoeveelheid glucose die de cellen binnendringt en valt de ATP productie evenredig terug.

1. - hierdoor worden minder vrije radicalen aangemaakt, met minder schade als gevolg.
  - door de daling van de glucose-spiegel : verlaagde kans op het ontwikkelen van diabetes en verhoogde kans (10 à 20%) op het terugdringen van recent gediagnosticeerde type 2-diabetes BCFI, transparantiefiche 01/2008 .

De voorraad ATP moet wel in de minimale behoefte van de cel kunnen blijven voorzien!

- na enkele uren vasten veroorzaakt de relatief lage glykemie een vermindering van de insuline-secretie en een verhoogde vrijstelling van glucagon, waardoor de glycogenolyse van het leverglycogeen wordt geactiveerd.

Opgelet : het spierglycogeen kan niet ter beschikking van het organisme komen omdat spieren geen glucose-6-fosfatase bezitten ; nochtans kunnen spieren, via de glycolyse, pyruvaat aanmaken en vervolgens melkzuur dat, via de bloedcirculatie, door de lever wordt opgenomen en verwerkt in de hepatische gluconeogenese (zie ook : "Cori-cyclus").

- deze glycogenolyse is reeds maximaal enkele uren na de laatste maaltijd en vertegenwoordigt op dat moment 75% van de glucidenaanvoer, de resterende 25% wordt geleverd door de gluconeogenese van glucosevormende aminozuren (o.a. alanine en glutamine) en vooral uit glycerol (triglyceriden > vetzuren + glycerol ).

Noot : Door te sporten moet je lichaam nog sneller overschakelen op vetverbranding. Het "Warrior dieet" van Ori Hofmekler is een intermitterend vastendieet arm aan suikers en rijk aan vetten, dat in sportmiddens wordt gebruikt (o.a. door het nationaal rugbyteam van Nieuw-Zeeland dat in 2015 de wereldbeker rugby won). Zie ook : "Ketogeen dieet".

zie ook "Counterweight plus", een vermageringsprogramma voor ernstige obese patiënten.

Bij vasten (0 kcal per dag) op zuiver water :

- wat gebeurt er :
  - na 6-24u vasten : treedt een daling op van de insulinespiegels, glycogeenafbraak zorgt voor voldoende glucose (beperkt)
  - na 24u tot 2 dagen vasten : gluconeogenese zorgt voor voldoende glucose (beperkt)
  - na 2-3 dagen vasten : lage insulinespiegels starten de lipolyse (zolang de voorraad strekt); uit triglyceriden
    - gaat glycerol naar de gluconeogenese
    - gaan vetzuren naar de ketogenese
  - na 5 dagen vasten : eiwitbeschermfase
    - verhoogde spiegels van het groeihormoon zorgen voor het behoud van spier- en magere massa (beenderen, organen, water...) via een normale turn-over
    - vetzuren en ketonlichamen zorgen voor het behoud van het basaal metabolisme
    - verhoogde adrenaline-niveau's verhinderen een verlaging van de metabole omzetsnelheid
- het organisme gaat dus alternatieve energiebronnen aanspreken zoals eiwitten en vetten :

1. - na 24 uren vasten is de hepatische glycogeen praktisch uitgeput

1. - na 48 uren vasten bereikt de gluconeogenese stilaan haar maximale capaciteit :
  - - door verhoging van de beschikbaarheid van de substraten : lactaat (die weldra tussenkomt voor 50% in de gluconeogenese), glycerol en aminozuren.
    - door een verhoogde synthese en/of activatie van de sleutelenzymen in de gluconeogenese.
    - door een verhoging van de renale gluconeogenese, welke de aminozuren gaat gebruiken die vrijkomen door proteolyse van de spieren (deze wordt bijna even intens als de gluconeogenese in de lever).

- door de voortdurende lage insulinemie wordt het AcCoA carboxylase praktisch niet meer geactiveerd : de stroom van circulerende vetzuren wordt maximaal en overtreft, na 2 à 3 dagen vasten, de productie van AcCoA haar omzettingscapaciteit thv de citroenzuurcyclus (Krebs) in de lever.

- het teveel AcCoA wordt dan gemetaboliseerd via de hepatische ketogenese in acetylazijnzuur welke als brandstof kan gebruikt worden door de meeste organen, met uitzondering van de rode bloedcellen en het bijniermerg (dat zijn eigen gluconeogenese gebruikt) ; na de aanmaak van de benodigde enzymen zullen ook de hersenen dit zuur voor 50% van haar energiebehoeften als brandstof gebruiken, de rest blijft geleverd door de verbranding van glucose. Om dit vol te houden moet het metabolisme dus naar omlaag. Deze "acidose-crisis" die ontstaat na 3 à 4 dagen vasten, gaat gepaard met symptomen zoals zwakte, nausea, migraine... wat het juist moeilijk maakt om het vasten vol te houden.

Maar deze overgangsfase is nodig om van een suikerverbrander om te schakelen naar een vetverbrander! (wel moet je hiervoor alle verdoken suikers leren herkennen!). Zie ook : "Ketogeen dieet".

- Na 3 tot 4 vastendagen treedt een euforische en rustigere fase op (acidose-crisis). Dit zorgt voor een sterk positief mentaal effect. Aangeraden wordt deze vastenperiode te combineren met een dagelijkse fysische activiteit in open lucht, en steeds onder medisch toezicht bij minder sterke personen. Wat telt is elimineren (detox).

Een beetje honger maakt ons sterk, zowel onze spieren als onze hersenen werken beter. Een wild dier is op zijn sterkst als het honger heeft en een prooi moet vangen. Dit geldt ook voor ons: als we eten moeten zoeken, werkt alles optimaal.

- vasten lokt bij de persoon een stressreactie uit. Deze stress zorgt voor een hormonale reactie die herstelmechanismen in het organisme activeert. Door te vasten dalen de spiegels van insuline, IGF-I en leptine, van inflammatoire cytokines zoals TNF, IL-1 en IL-6, en stijgen de spiegels van ketonen (vetverbranding) en van een aantal hormonen zoals adiponectine, ghreline (zie "Darmhormonen"), van adrenaline en BDNF (Brain Derived Neurotrophic Factor, een groeifactor voor de hersenen). We krijgen meer energie. Daarnaast maken vooral ketonen je lichaam gevoeliger voor allerlei hormonen, waaronder insuline, en helpen zo een eventuele insulineresistentie bestrijden (insulinegevoeligheid stijgt).

---> Calorie-restrictie alleen laat niet toe te switchen van suiker- naar vetverbranding. Vasten wel!

- vasten is zeker de meest natuurlijke manier om gewicht te verliezen, tegen een te hoge bloeddruk, om minder hypoglycemische medicatie te slikken (bij type 2 - diabetici) en minder ontstekingswerende middelen en pijnstillers (bij patiënten met reuma, allergieën, astma...) .
- vasten is volledig onschadelijk voor personen met een nog goede fysische conditie, en 2 à 3 x per jaar 1 week vasten met enkel water zou kanker voorkomen... (Zie : "Warburg-theorie").
- vasten heeft waarschijnlijk een verjongingseffect .

Gevolgen :

Bij calorie-restrictie :

- daalt het risico op leeftijdsgebonden aandoeningen zoals hoge bloeddruk en triglyceride-gehalte : dus minder cardiovasculaire aandoeningen.

- verlaagt de vrijstelling het groeifactoren (HGF) betrokken bij kanker en diabetes.

- verlaagt het LDL-cholesterolgehalte in het bloed.

- vermindert de serumwaarden van ontstekingsfactoren.

Bij vasten (zie ook verder) :

- het uitgebreid verbruik van de eiwitreserves veroorzaakt een negatieve stikstofbalans, onverenigbaar met het behoud van het leven. De proteolyse zal dus progressief worden vertraagd door afremmende mechanismen waardoor het basaal metabolisme wordt verlaagd.

- uiteindelijk gaat het organisme overschakelen op een overlevingsstrategie, zoals bij voedselschaarste : er wordt niet langer geïnvesteerd in groei en reproductie maar meer gewerkt in de richting van herstel en voortbestaan van het organisme. Het zal daarvoor in de cellen de synthese van beschermende enzymen activeren en zo de cel dwingen meer te besteden aan de reparatie van het erfelijk materiaal. Het enzym SIRT1 speelt hierbij een sleutelrol. De polyfenolen resveratrol en EGCG (Groene thee) blijken dit enzym te activeren. Gelijkaardige resultaten werden bekomen met cardiotraining bij ratten Rejuvenation Res. 2008 Feb;11(1):139-50 .
- bij de vetverbranding komen de vetoplosbare gifstoffen vrij (bv. xeno-oestrogenen). Correcte ontgiftingmechanismen zijn hier primordiaal en moeten ondersteund worden.
- bij de eiwitvertering komt ammoniak vrij. De lever zet ammoniak om in ureum, dat via de urine het lichaam verlaat. Tijdens het vasten wordt het leverenzym glutaminesynthetase geactiveerd. Het geproduceerde glutamine verbetert de omzetting van ammoniak naar ureum.
- tijdens het vasten neemt de activiteit van bepaalde antioxidant enzymcomplexen toe (SOD, catalase, glutathionperoxidase). Uit de resultaten van de CALERIE-studie (Comprehensive Assessment of Long-term Effects of Reducing Intake of Energy) bleek dat vooral de glutathionperoxidase activiteit toenam .
- vasten zou ook de autofagie in het liposoom stimuleren. Autofagie heeft een positief effect op de celveroudering. Vasten zou immers het enzymatisch mTOR-mechanisme remmen waardoor, bij tekort aan energie-aanvoer, celproliferatie en groei wordt vermeden (belang bij verouderen, kanker...). Inderdaad, een verlaging van de glykemie en van het gehalte aminozuren tijdens het vasten zorgt voor een activiteitsvermindering van mTOR en beïnvloedt de autofagie op een positieve wijze.
- in een studie bij muizen werd, al na 3 dagen vasten, stamcelregeneratie gezien en volledig herstel van de immuunfunctie. Intermitterend vasten gedurende 2 tot 5 dagen stimuleert de vorming van witte bloedcellen, verlaagt in het bloed de niveaus van PKA, een enzym dat gelinkt is aan veroudering, en van IGF-1 (insuline-like growth factor-1) in stamcellen. Hierdoor verhoogt de celweerstand tegen toxines (chemotherapie...) en laat in het beenmerg de regeneratie toe van stamcellen en witte bloedcellen. Het herstellen van de immuunfunctie door vasten kan misschien helpen bij het behandelen van auto-immuunziekten...?
1. We wisten reeds dat diabeten met overgewicht gedurende 8 weken op een streng dieet (600kcal/d) geplaatst, terug een normale glykemie nuchter en na een maaltijd vertoonden en een normale insulineproductie door de pancreas... 3 Maanden nadat een normaal voedingsdieet werd ingesteld was er nog steeds geen diabetes te bespeuren bij 64% van de deelnemers & . Wat dacht je van de kracht van natuurlijke middelen?
- mensen die een 5:2 dieet volgden (5 dagen normaal eten, 2 achtereenvolgende dagen vasten met beperkte calorie-inname van 750-1100 kcal)), werden niet alleen slanker zonder spierverlies, maar ze verlaagden ook structureel hun risico op ziekte (verlaging van BMI, triglyceriden, CRP (en dus minder inflammatie), bloeddruk , IGF-I (en dus lager kankerrisico)) .

Effecten van beperkte calorie-inname (500-800 kcal per dag) :

Volgende effecten werden waargenomen bij diëtende knaagdieren en apen na langdurig vasten :

Effecten die gewijzigde groei, ontwikkeling of stofwisseling suggereren :

1. - lagere lichaamstemperatuur
  - uitgestelde seksuele maturatie
  - uitgestelde maturatie van het skelet

Effecten die een verbeterde gezondheid suggereren :

1. - gewichtsverlies
  - minder buikvet

Als 0.5 kilo vet 3500 kcal vertegenwoordigt, en je normaal 1800-2000 kcal per dag verbruikt, moet je als 2 volle dagen vasten (0 kcal) om dat ene kilootje vet te verbranden.

Wil je 10 kilo kwijt, dan moet je al volle 20 dagen vasten.

Effecten die een verminderd risico op aan ouderdom gerelateerde aandoeningen suggereren :

(diabetes, cardiovasculaire aandoeningen, atherosclerose, kanker...)

1. - lager gehalte van IGF1 (insulin-like growth factor 1), een groeifactor (wat wil zeggen dat het organisme zich meer richt op het onderhoud van de vitale functies dan op de groei)
  - verhoogde gevoeligheid voor insuline, efficiëntere mitochondriale energieproductie
  - lager insulinegehalte na periode van vasten
  - lager glucosegehalte na periode van vasten
  - lager gehalte aan cholesterol en triglyceriden
  - hogere concentratie van het "goede" HDL-cholesterol
  - minder vorming van vrije radicalen : dus minder oxidatieve schade aan celeiwitten, vetten (cholesterol!) en nucleïnezuren (betrokken bij het verouderen en bij het ontstaan van ziekten)
  - verbetere stressresistentie : vasten induceert thv de cellen een stressrespons (zoals bewegen doet) die zorgt voor een betere genexpressie waardoor de capaciteit, om met stress en ziekte om te gaan, verhoogt
  - vertraagde daling van de concentratie van het hormoon DHEAS

Effecten die werden geconstateerd in ratten maar nog niet in apen :

1. - uitstel van ouderdomsziekten (waaronder kanker)
  - meer celzelfmoord (apoptose), wat tumorgroei kan voorkomen
  - verlenging van de gemiddelde levensduur
  - verlenging van de maximale levensduur (---> teken van vertraagde veroudering)

Een studie bij 3000 volwassen mensen, die zich CRONies noemen (Calorie Restriction with Optimal Nutrition) van de CR society, wees erop dat alleen een menu vooral samengesteld uit groenten met een lage aanvoer van proteïnen, leidt tot een gezonder én langer leven. Veganisten die maar 10% van hun totale calorie-intake uit proteïnen namen, vertoonden een lager IGF1 gehalte, lagere bloeddruk en cholesterolwaarden. Hun conclusie : mensen die gezond oud willen worden moeten dus minder vlees, eieren en zuivelproducten eten Washington University School of Medicine - Fontana L, Klein S, Holloszy JO. Long-term low-protein, low-calorie diet and endurance exercise modulat metabolic factors associated with cancer risk. American Journal of Clinical Nutrition, vol. 84; pp. 1456-1462, Dec. 2006. .

Toestanden van glucose-schaarste :

Bij vasten : de manier waarop we in vastende toestand onze hersenen van de benodigde glucose voorzien is om, via de gluconeogenese, glucose in de lever te maken uit de bouwstenen van eiwitten (de ‘glucogene’ aminozuren zoals alanine, cysteïne, glycine, serine, threonine en tryptofaan) die zich vooral in onze spieren bevinden. Een klein deel van de glucose wordt gemaakt uit het glycerol-deel van het vet dat bij vasten samen met de vrije vetzuren uit het vetweefsel wordt gemobiliseerd. Zie ook : "Ketogeen dieet".

Bij zwangerschap en bij infectie/ontsteking wordt het spannend omdat dan ook andere compartimenten een deel van de schaarse glucose opeisen : het groeiend kind bij zwangerschap, en het immuunsysteem in het geval van een infectie/ontsteking. Het kind staat hoog in de evolutionaire hiërarchie en bij een infectie is een adequate reactie van het immuunsysteem van essentieel belang voor de directe overleving. Weinig bekend is dat ons niet-geactiveerde immuunsysteem eenzelfde percentage van ons basaal metabolisme consumeert als onze hersenen (23 %, hiervan komt ongeveer 47 % uit glucose en 22 % uit het glucogene aminozuur glutamine). In geactiveerde staat dient er nog meer energie naar het immuunsysteem te worden gestuurd : de activatie van het immuunsysteem kost een extra hoeveelheid van 9 - 30 % van het basaal metabolisme.

De manier om bij dreigende glucoseschaarste zowel de hersenen, het kind (zwangerschap) als het immuunsysteem (infectie) van glucose te voorzien is door insulineresistentie te veroorzaken. Insulineresistentie verhindert dat glucose uit de bloedbaan in de levercellen, spiercellen en in het perifere weefsel wordt opgenomen. Maar zorgt er anderzijds voor dat de organen die nagenoeg uitsluitend op glucose kunnen functioneren van glucose worden voorzien en dat de organen die deze vorm van energie niet strikt nodig hebben gedwongen worden om de glucose ongemoeid te laten en over te schakelen op de benutting van de ruime vetvoorraden. Insulineresistentie zorgt ervoor dat de lever wordt aangezet om glucose en vet te maken en te distribueren (triglyceriden in VLDL) en dat het vetweefsel nu ook onder niet-vastende omstandigheden vrije vetzuren en glycerol vrijstelt.

Glucoseschaarste veroorzaakt dus een reallocatie van energierijke substraten: glucose naar hersenen, foetus en immuunsysteem, en vet naar de insulineresistente organen.

Vasten (0 kcal per dag) :

Uit evolutionair standpunt is onze gewoonte 3x per dag een maaltijd te verorberen een vreemde uitvinding van de moderne tijd. Onze verre voorouders hadden weinig voedselzekerheid, dus regelmatig vasten was hen niet vreemd.

In het algemeen was het dieet van de oermens sterk seizoengebonden : bessen en eieren in het voorjaar en noten, fruit en zaden in het najaar. Met klein wild, vis, algen en schaaldieren het hele jaar rond : een dieet op basis van niet bewerkt voedsel, zonder zout en transvetzuren, arm aan suikers, koolhydraten en kunstmatig verhard vet. Ook zonder granen en melkproducten omdat landbouw en veeteelt hun intrede nog niet hadden gedaan.

Vergeten we ook niet dat een oermens de hele dag in de buitenlucht was, continue bewoog, periodes van vasten kende, de nodige zon op zijn huid kreeg en niet te maken had met de vele toxines in het milieu en dierlijke vet (vlees, vis).

De oermens was echter niet klein en ondervoed : vondsten van vrouwelijke skeletten van 1.8m wijzen op een hoog voedingsniveau. Van de oermens tot de Vroege Middeleeuwen liep de lichaamslengte stilaan terug na de invoering van lokale landbouw en veeteelt (introductie van granen en melkproducten in de voeding). Later, in de 19de eeuw, kwam de eerste industriële revolutie niet uit het niets, maar was het hoogtepunt van een aanhoudende economische groei sedert de Late Middeleeuwen. De Europese bevolking van toen, met kleine ronde mensen, kende een tamelijke hoge levensstandaard en kon zich een gevarieerde voeding op basis van vlees, granen en melkproducten veroorloven. Sedert de eerste industriële revolutie ging de lichaamslengte terug de hoogte in, wat wijst op betere levensomstandigheden. Alleen verbreedde de lendeomtrek ook : van rond naar obees.

Op religieuze gronden toegepast sedert eeuwen was vasten een manier om zich lichamelijk en geestelijk te zuiveren. Veel mensen kloppen vandaag terug aan bij deze therapeutische benadering die echter een degelijke omkadering en medisch toezicht vereist.

Vasten betekent zich onthouden van alle voedsel, water uitgezonderd. Alhoewel je stopt met eten is vasten niet synoniem aan een tekort aan voedsel voor het organisme. Vasten is eerder een andere manier van omgaan met zijn eigen reserves.

En wat een paradox : het ontzeggen van voedsel aan het organisme maakt haar sterker!

- Ben je gezond, dan verschaft kort vasten, bv. 1 dag per week, een weldoend effect voor iedereen.

Gedurende de eerste uren dient het organisme zich aan te passen en veranderen van manier van leven. Het gaat putten uit zijn reserves, de glykemie gaat dalen, de leverfunctie wordt intenser voor de ontgifting. Het organisme kan bij voedseltekort met zo'n reactie om, zoals gedurende de slaap. Ernstige hypoglykemie-crisissen treden dan ook zelden op. En dan, al heel snel verdwijnt het hongergevoel.

- Intermittent vasten (Time-restricted eating) :

Als je alle 3 à 4 uren een maaltijd voorziet, wordt je glycogeenvoorraad constant op peil gehouden en help je je lichaam absoluut niet met de verbranding van vetreserves. Hiervoor laat je best een maaltijd vallen en moet je nuchter gaan bewegen op een lege maag.

Intermittent (of intermitterend) vasten kan je op verschillende manieren. Het komt er op aan, op regelmatige basis, momenten van kort vasten in te lassen. Je kan dit heel het jaar volhouden, zonder je dagelijkse bezigheden te verstoren.

5/2 vasten : 2 (niet opeenvolgende) dagen per week vasten met max. 2 x 250kcal-rijke maaltijden (met water, thee of koffie), 5 dagen normaal eten.
16/8 vasten : 16 (opeenvolgende) uren per dag vasten (0 kcal, enkel water, thee of koffie); in de resterende 8 uren kan je 2 tot 3 normale maaltijden voorzien. Hoe minder suiker in je maaltijden, hoe gemakkelijker je het zal volhouden...
5/2 volledig vasten : 1 tot 2 x per week vasten (0 kcal, enkel water, thee of koffie) gedurende 24 uren.
1/2 volledig vasten : 1 dag op 2 vasten (0 kcal, enkel water, thee of koffie) gedurende 24 uren.

Een onderzoek (75 deelnemers) toont aan dat intermittent vasten een interessant alternatief zou kunnen zijn voor traditionele diëten. Volgens de auteurs is voor veel mensen (zelfs diabetici) die proberen af te vallen, het tellen van tijd makkelijker dan het tellen van calorieën .

Er is steeds meer bewijs dat eten in een periode van 6 uur en vasten gedurende 18 uur een metabolische omschakeling kan teweegbrengen van energie op basis van glucose naar energie op basis van ketonen, met een verhoogde stressbestendigheid, een langere levensduur en een verminderde incidentie van ziekten, waaronder kanker en obesitas .

De combinatie van intermitterend vasten en (kort en intens) bewegen zal je lichaam verplichten vet en glycogeen te verbranden, met vrijwaring van je spiermassa.

Onderzoek toonde aan dat bewegen op een nuchtere maag kan helpen gewichtstoename en insulineresistentie voorkomen (beiden zijn kenmerkend voor de meeste chronische aandoeningen). Waarschijnlijk omdat de processen die betrokken zijn bij de vetverbranding onder controle staan van het sympathisch zenuwstelsel (SZS) dat door bewegen en vasten wordt geactiveerd. Bewegen en vasten zouden de impact van cellulaire factoren en katalysatoren (zoals cAMP en AMP-kinase) verhogen wat de afbraak van glycogeen en vetten zou versterken (zie ook : "Bewegen").

Als je 's avonds je laatste maaltijd neemt om 19u, het ontbijt overslaat, 1 uur sport in de voormiddag en pas je eerste maaltijd van de dag 's middags neemt om 13u, dan heb je eigenlijk gevast van 20u tot 13u of gedurende 17 uren. Zorg dan wel voor een proteïnerijk middagmaal. Maar vermijd vooral koolhydraten, het is niet nodig de suikerreserves bij te vullen na kort en intensief bewegen (zie : "Energiebeheer"). Vervang de suikers door goede vetten zoals in : boter, eieren, avocado, kokosnootolie, olijfolie, noten... Een typisch mediterraan middagmaal, zonder ontbijt, zou de goede secretie van insuline bij type 2-diabetici bevorderen .

Bij minder actieve mensen verkleint anderzijds het risico op vaak voorkomende chronische ziektes door vroeger op de dag te eten en 's nachts langer te vasten. Als het lichaam ongeveer twaalf uur lang geen toevoer van calorieën krijgt, begint het vetzuren die in het lichaamsvet opgeslagen zijn om te zetten in energie. Precies dat mechanisme werkt 's nachts beter dan overdag. Het tijdstip waarop je eet, blijkt - los van het aantal opgenomen calorieën en de kwaliteit van de eiwitten, vetten en koolhydraten - de doorslaggevende factor te zijn voor een gezonde stofwisseling. Dat betekent dat minder actieve mensen 's ochtends en 's middags veel kunnen eten, maar 's avonds beter weinig of zelfs niets.

Intermitterend vasten helpt ook de insulinegevoeligheid normaliseren (belangrijk bij het ontstaan van de meeste beschavingsziekten) en de ghreline-waarden (hongerhormoon), verhoogt de hGH-productie (groeihormoon), verlaagt de triglyceridenconcentratie in het bloed en vermindert ontstekingstoestanden door beperking van de schade door vrije radicalen . Daarom dragen vasten en intens bewegen bij tot een langer leven en bij vrouwen, ook tot een lagere oestrogeenstatus (door modulering van de lichaamscompositie).

Uit eerder onderzoek bleek dat periodiek vasten de samenstelling van het darmmicrobioom verandert, waardoor wit vetweefsel bruin wordt. Bruine vetcellen slaan vet niet op zoals witte vetcellen dat doen, maar verbranden het. Ook neemt het aantal butyraat-producerende bacteriën in de darmen toe (butyraat is een kortketen-vetzuur dat de werking van het spijsverteringssysteem bevordert en een positieve invloed uitoefent op het immuunsysteem, op de lever en de bloedsuikerspiegel) .

Wil je, als actieve persoon, gezond vasten kies dan voor 1 maaltijd per dag : het avondmaal. 's Avonds eten respecteert het circadiaans ritme (zie : "Bioritmen") : overdag zorgt immers het sympathisch zenuwstelsel voor een actieve energieverbruikende modus, terwijl 's nachts het parasympathisch zenuwstelsel de overhand neemt met een energieregenererende ontspannen slaapmodus (zie : "Autonome regelsystemen"). Vasten en bewegen zullen het sympathisch zenuwstelsel stimuleren, zodat je alert en actief blijft en om beter het hoofd te bieden aan stress en honger. Het parasympathisch zenuwstelsel, gestimuleerd door het avondeten, maakt je ontspannen en bevordert de slaap, zodat je beter verteert, slaapt en recupereert. Vasten en bewegen helpen zo vet verliezen en spiermassa winnen (gezien gedurende de ramadan ).

Een enkele maaltijd per dag niet 's avonds maar overdag zal het evenwicht tussen het sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel verstoren : het sympathisch ZS zal worden geremd en het parasympathisch ZS gestimuleerd waardoor we overdag slaperig en moe worden ipv alert en actief. In plaats van energie te verbruiken en vet te verbranden, zullen we energie stockeren en vet opslaan.

Om inslaap- en slaapproblemen te vermijden is het belangrijk een interval van minstens 2 uur te respecteren tussen het einde van het avondeten en het slapengaan. Voldoende tijd dus voor de maag om het meeste eten te verteren en voor het vrijstellen van de neurotransmitters die tussenkomen bij het slapen (serotonine en melatonine).

1. 1. - zij behoeven de aanwezigheid van tryptofaan (schaaldieren, eieren, melk en melkproducten zoals verse en gefermenteerde kaas, yoghurt...).
    - - voor de activatie van tryptofaan zijn ook suikers nodig : brood, pasta, rijst (bij voorkeur volkoren, want bevatten wat tryptofaan) en andere granen zoals quinoa of peulvruchten (die ook heel wat tryptofaan bevatten).
    - vlees is anderzijds te mijden 's avonds : vlees is rijk aan een ander aminozuur tyrosine, nodig voor de synthese van dopamine, een andere "meer actieve" neurotransmitter. Wat niet bevorderlijk is voor een goede slaap...

Noot : Het "Warrior dieet" van Ori Hofmekler is een intermitterend vastendieet arm aan suikers en rijk aan vetten, dat in sportmiddens wordt gebruikt (o.a. door het nationaal rugbyteam van Nieuw-Zeeland dat in 2015 de wereldbeker rugby won).

Rekening houden met de effecten van de circadiaan cyclus op het voedingsmetabolisme in geval van vasten lijkt, volgens een nieuwe studie, vooral relevant wanneer wordt gevast om gewicht te verliezen.

Wie bij intermitterend vasten het ontbijt liever overslaat, kan de maaltijden van de dag beter op de volgende manier verdelen:

Lunch tussen 12 en 13 uur
Eventueel een kleine snack in de middag rond 16.00 uur.
Diner tussen 19.00 en 20.00 uur.

Opgelet : het eten van een snack 's avonds zou wel de glycogeenvoorraden in de lever op peil houden, maar hierdoor zou er minder behoefte zijn aan vetoxidatie tijdens het vasten 's nachts. Op lange termijn zou zo'n maaltijdpatroon een verklaring kunnen zijn voor een grotere vetopslag en dus gewichtstoename, ondanks de verwachte voordelen van het vasten...

- Langdurig vasten "kan" echter gevaarlijk worden : het evenwicht in de aanvoer van voedingsstoffen kan worden verstoord en een medisch begeleiden dringt zich op. De strijd tegen ondervoeding die de (zieke) patiënt kan verzwakken is onze eerste zorg. Nochtans wijzen meerdere reeds gevoerde studies uit dat therapeutisch vasten een weldoende inwerking kan hebben, zelfs bij een zieke.

Een mogelijke hypothese :

1. - wanneer cellen voedsel ontberen, doen zij beroep op opmerkelijke aanpassingsmechanismen, die waarschijnlijk hun oorsprong vinden in de evolutie en die dieren en mensen toelaten te overleven in tijden van schaarste.
  - wanneer energie schaarser wordt, vertragen cellen hun metabolisme om minstens de essentiële activiteiten gaande te houden (een situatie vergelijkbaar met overwinteren bij dieren).
  - door te muteren verliest een kankercel echter haar evolutionair aanpassingsvermogen waardoor zij ongehinderd groeit en zich vermenigvuldigt. Deze ongebreidelde groei vereist veel energie : een kankercel behoeft 18x meer glucose dan een normale cel!
  - de calorie-restrictie veroorzaakt een zodanig intense stress bij de kankercel dat zij gevoeliger wordt voor bv. chemotherapie.

Andere hypothesen :

1. - het op rust stellen van onze darmen door de calorie-restrictie zou onze immuunweerstand verhogen (80% van ons immuunsysteem huist in onze darmen).
  - vasten verandert de uitdrukking van bepaalde genen die hormonale receptoren beïnvloeden, waardoor o.a. het gehalte van groeifactoren IGF-1, betrokken bij de ontwikkeling van kanker, wordt verlaagd.

Bij muizen vertraagden twee vastencycli de groei van bepaalde kankercellen (borst, melanoom, glioom) even goed als chemotherapie. Ook verhoogden meerdere vastencycli (geen exact aantal bekend) de gevoeligheid van kankercellen aan chemotherapeutica. Daarnaast beschermde vasten de gezonde cellen tegen schade veroorzaakt door chemotherapie .

In een internationaal essay gevoerd door 12 hospitalen (waaronder de dienst oncologie van Dr. Zelek, Hôpital Avicenne de Bobigny (Seine-Saint-Denis-Paris)) onderwierp men bepaalde patiënten (een groep met beginnende kanker en een groep met verder gevorderde kanker) aan een stevige calorie-restructie, in vergelijking met een groep normaal gevoede patiënten. Spijtig genoeg moest de essay worden stopgezet wegens onvoldoende financiële middelen...

In elk geval beslist men niet zomaar te vasten zonder zich lichamelijk en geestelijk voor te bereiden. Aangeraden wordt progressief de hoeveelheid voedsel te verminderen te beginnen met het laten van koffie, alcohol en vlees, en zich te beperken tot de inname van vers voedsel.

De darm opkuisen is de volgende stap. Dat kan simpel met een groentensoep of bouillon op basis van snijbieten, andijvie, prei, venkel, selder, snijbonen, gekookte sla... Voldoende doorgekookt en op smaak gebracht met specerijen zorgen de cellulosevezels voor een zachte opruimbeurt. Zo ontstaat er geen verrotting.

Gedurende het vasten moet je tussen 1.5 en 2 liter water of thee drinken, alsook 1/4 liter fruitsap of groentenbouillon, eventueel met 2 à 3 koffielepels honing (geldt niet voor een ketogeen dieet).

Tijdens deze periode van een à drie weken heeft het organisme nood aan momenten van kalmte, rust en fysische activiteit. Zich wat warmer kleden en warme dranken komen van pas nu de warmte die normaal vrijkomt bij de vertering weinig of niet wordt aangemaakt.

Enkele tijdelijke neveneffecten kunnen tijdens het vasten optreden : hoofdpijn, slapeloosheid, nausea, draaiingen, huidirritatie, spierpijnen...

Supplementen L-carnitine kunnen helpen tijdens het vasten : minder hongergevoel en vermoeidheid.

Wekelijks monitoring vereist van bloedvetten, glucose, ketonen, insuline, eiwitten.

Terug beginnen eten na het vasten is een cruciaal moment gedurende 3 à 4 dagen : progressief dient het verteringssysteem geactiveerd te worden en de voedingsstoffen verdeeld via de bloedcirculatie. De recuperatie gebeurt best stap voor stap, zodat het organisme zijn normaal ritme kan terugvinden. Bij voorkeur starten met de introductie van plantaardig voedsel : vers of gedroogd fruit en rauwe of gekookte groenten. Vervolgens de oliehoudende voedingsmiddelen, gekiemde granen en volle granen. Biologische oliën van eerste koude persing (olijf, koolzaad, noten) hebben ook hun plaats. De consumptie van vis pas vanaf de derde dag. Vlees wordt pas als laatste geïntroduceerd. Tijdens deze recuperatieperiode moeten de volgende voedingsmiddelen vermeden worden : geraffineerde producten, stimulerende voedingsmiddelen of dranken, gefermenteerde (gegiste) voedingsmiddelen zoals brood en kaas.

De weken en maanden die volgen op de vastenperiode moet je leren luisteren naar de behoeften van je lichaam en het nieuwe verzadigingssignaal leren herkennen.

Vasten is vooral geïndiceerd bij :

- risico-levensstijl met overvoeding : obesitas, teveel vetten in het bloed, hypertensie, oedemen, vaatziekten...
- algemene staat van uitputting, fysisch en psychisch (burn-out)
- bij chronische ziekten (gewrichts-, darmziekten...)
- bij migraine, allergie, astma of steeds terugkomende infecties (cystitis, sinusitis...)

Nochtans zijn er ook contra-indicaties :

- jonger dan 18
- zwanger
- diabetespatiënten (enkel onder medische controle)
- lijders aan stoornissen in het voedingsgedrag (anorexie, boulimie...) : kan verergeren
- bij fysische zwakheid (kanker, anemie, voedingstekorten, hartritmestoornissen...)
- bij chronische stress met adrenerge moeheid en/of cortisolontregeling
- bij zware medische behandelingen (chemotherapie, insulinotherapie, neuroleptica...)
- bij psychische zwakte : een depressie kan worden versterkt
- lever- of nierlijders

De sociale zekerheid in Duitsland komt tussen in de kosten van therapeutische vastenkuren in bepaalde centra. Sommige Franse mutualiteiten nemen voor hun leden de kosten op zich van vastenkuren in een lijst van centra in Duitsland.

Noot :

Studies op muizen toonden aan dat vasten de gezonde cellen beschermt tegen de schadelijke gevolgen van chemotherapie.

Vrijwillig vasten versus ziekelijke ondervoeding :

Er is een fondamenteel verschil tussen vrijwillig vasten en ziekelijke ondervoeding.

Bij vasten begint het organisme eerst met het verbranden van alle suikers (24 tot 36 uren) en van vet, en doet dan verder met de verbranding van de resterende vetreserves. Het tekort aan suikers en de weefselverzuring zullen rap celstress uitlokken wat zal toelaten een soort beschermingssysteem op te zetten (met stresseiwitten) die ofwel de weerstandscapaciteit van deze cellen zal versterken of bij te oude, zieke en overbelaste cellen, apoptose (cellulaire zelfmoord) zal uitlokken : een soort van eigen opkuismechanisme voor het organisme, zonder ontsteking noch pijn te veroorzaken.

Bij ondervoeding ontstaat quasi het omgekeerde : door uitwendige (intoxicaties, virale infecties, chemotherapie...) of inwendige oorzaken (slechte voedings- en leefstijl, hoge leeftijd...) ontstaat een golf van ontstekingen, met aanmaak van heel agressieve stoffen (IL-1, TNF, prostaglandines, vrije radicalen) die de weefsels gaan aantasten en in het wilde weg miljoenen cellen gaat vernietigen. Dit gebeurt hier niet zonder sporen na te laten (zoals bij apoptose) maar door necrose, een afsterffenomeen dat zichzelf onderhoudt. Wat overeenkomt met het beeld van de sterk vermagerde zieken zonder eetlust, die vooral door hun behandeling (verder) achteruit gaan. Zie ook : "Dieetontsporing".

Zuiver theoretisch bekeken zou vasten voor een chemotherapie perfect logisch klinken : vasten als een natuurlijke voorbereiding op een intense stress, waarbij het organisme reeds gekozen heeft tussen "veroordeelde" cellen (die zullen verdwijnen door apoptose) en cellen die moeten overleven. Zie ook : "Ketogeen dieet" en "Kanker".

Noot :

De verschillen tussen vasten en overwinteren of winterslaap bij sommige dieren :

- overwinteren : staat fysiologisch dicht bij het vasten : het dier behoudt intacte fysiologische functies : het wordt wakker om te plassen, zelfs om te bevallen... (bv. beer)
- winterslaap : is een echte lethargie-toestand met verlaging van de basale temperatuur (bv. egel, vleermuis). De winterslaap is eigenlijk een vorm van hypothyroïdie, een metabolisme dat extreem traag reageert en enkel tot doel heeft het dier als het ware "slapend" in leven te houden. Sommige onder hen kunnen daarbij overschakelen van glucose- naar fructose-verbranding, waarvoor geen zuurstof nodig is... Ook andere zoogdieren zijn in staat om fructose als energiebron te gebruiken maar dan enkel in specifieke weefsels, zoals de lever en de nieren, niet in de hersenen of het hart.

Praktisch :

Gezien de constante staat van voedingsverzadiging waarin wij leven, laat het vasten gedurende enkele dagen toe het organisme een beetje te "ontgiften". Op tijd en stond vasten is goed voor de gezondheid.

Men neemt aan dat vasten helpt het organisme te bevrijden van zijn toxines (autolyse), cellen en celfuncties verstoord door overvoeding en verkeerde voeding te herstellen, de immuunverdediging te versterken. Daarbij is vasten nog een goede manier om bepaalde chronische inflammatoire of metabole ziekten te voorkomen.

Vasten om te vermageren is echter zinloos. Want, alhoewel vasten een (beperkt) verlies aan vetmassa met zich kan meebrengen, veroorzaakt vasten vooral een belangrijke daling van het metabolisme en dus ook van het energie-verbruik. Maar vasten kan wel toelaten zijn manier van leven te veranderen en leiden tot gezondere voedingsgewoonten.

Vasten en ontgifdiëten zijn tegenwoordig in. Wat we vergeten is dat je lichaam dat goed verdraagt als je goed elimineert. Vasten om te vermageren is niet de beste keuze. Overgewicht is op zijn minst een uiting van eliminatieproblemen. Als de tekorten niet eerst worden opgelost en aangevuld, zal ontgiften of vasten wel tijdelijke verlichting geven maar op middellange termijn zullen de klachten juist verergeren.

Wanneer je vast, ga je van een metabolisme gesteund op externe voeding over naar een intern metabolisme, met onttrekking van vet (en van de toxines die het bevat) uit de vetweefsels, als brandstof voor de cellen.

Deze grote kuis door het organisme dient ondersteund te worden door andere maatregelen zoals overvloedig drinken (2.5L water of thee per dag om te draineren), leverondersteuning, fysische activiteit (voor het behoud van de spiermassa)...

Je kan ook vasten op andere gebieden, weg van computer en laptop, van lawaai en pollutie, van werk, van smartphone, van stress en slechte straling...

Noot :

Er wordt druk gezocht naar geneesmiddelen, de CR-imetica, die de fysiologische effecten van minder eten nabootsen, zonder dat het nodig is ons zelf te kwellen met een constant hongergevoel.