Hypertensie
Laatste bijwerking : 2024-03-15
De bloedcirculatie wordt geleid door het hart : bij elke contractie van het hart wordt het bloed door het organisme gestuwd, wat gepaard gaat met een drukuitoefening op de wanden van vaten en arteriën.
Deze druk is belangrijk want zij verzekert de goede bevloeiing van de verschillende organen : de aanvoer van zuurstof en nutriënten, alsook de eliminatie van koolzuurgas (CO2) en van toxinen.
De arteriële bloeddruk is dan de druk die het bloed uitoefent op de binnenvaatwand. Zij wordt uitgedrukt in 2 cijfers, bv. 130/90, aangezien de door het bloed uitgeoefende druk variëert.
-
-
de hoogste druk wordt bereikt wanneer het hart zich samentrekt en het bloed in de circulatie stuwt : deze eerste contractie-periode van het hart en van de arteriën noemen we systole ; de maximale druk uitgeoefend op de vaten heet dan ook systolische druk (minimaal 120mm Hg).
-
-
-
de laagste druk wordt bereikt wanneer het hart zich ontspant, juist voor een nieuwe contractie en vooraleer het hart zich terug vult met bloed. Deze minimale druk uitgeoefend op de vaten heet diastolische druk (minimaal 70mm Hg).
-
De normale waarden voor de systolische druk situeren zich tussen 140 en 100 mm kwik (of mm Hg (Hydrargyrus in latijn)), en mogen niet hoger liggen dan 9cm (90mm) voor de minimale of diastolische druk (wanneer het hart in rust is). Met een kleine tolerantie tot 150mm Hg voor de systolische druk voor 60-plussers 
zonder risicofactor en dus met een laag risico op hart- en vaatziekten, en tot 160mm Hg voor 80-plussers .
Boven die waarden, is het hypertensie.
-
-
"Border line" hypertensie komt overeen met waarden gelegen tussen 140/90 en 149/94 of wanneer de diastolische druk occasioneel hoger is dan 90mm Hg.
-
-
-
Van matige, niet-gecompliceerde hypertensie is er sprake als de diastolische waarde hoger ligt dan 115mm Hg zonder rechtstreeks risico voor een orgaan. Een diastolische druk hoger dan 120mm Hg wordt beschouwd als een hypertensieve urgentie (risico op belangrijke orgaanschade : hart, hersenen, oog, nier). Niet het stijgen van de bloeddruk op zich vergt dringende maatregelen, maar wel de acute orgaanschade.
-
Bij risicopatiënten - mensen met diabetes, obesitas of patiënten die al een hartziekte hebben - gaat de drempelwaarde om te starten met een behandeling omlaag : naar 130 over 80 (2024).
The American Heart Association (AHA) stelt als hypertensie elke bloeddruk hoger of gelijk aan 130/80 (AHA 2017). Fase 1 hypertensie heette vroeger "prehypertensie", en wordt nu gedefiniëerd als 130 tot 139 mm Hg-systolische of 80 tot 89 mm Hg diastolische hypertensie. Fase 2 hypertensie als 140/90 mm Hg of hoger (de oude definitie van hypertensie).
-
-
-
Doch het lijkt voor iedereen redelijker om hypertensie te blijven definiëren als een bloeddruk van 140/90 mm Hg of hoger. Dus opgelet met die nieuwe guideline.
Overzicht inhoud :
Inhoud :
Definitie :
De arteriële bloeddruk is een dynamisch proces onder hormonale invloed en beheerd door biochemische controle-systemen (hemostase). De endotheelcellen stellen hiervoor het stikstofmono-oxide (NO) vrij, een vluchtige stof met een zeer korte werkingsduur, die de weerstand en de vaattonus regelt in samenwerking met de gladde spieren in de vaatwand.
De arteriële bloeddruk is een steeds oscillerend gegeven alhoewel deze beperkt blijft tot een bepaald middelwaarde. Zij variëert gedurende de dag met het laagste niveau rond 2u 's morgens en een piek in het begin van de namiddag (zie ook : "Bioritme").
Deze situatie hangt echter af van veel factoren die haar kunnen verstoren : een eventuele crisis is nooit uit te sluiten, doch is in de meeste gevallen gelinkt aan een welbepaalde oorzaak (stress, sterke emotie...) en blijft tijdelijk.
Is de bloeddruk echter constant hoger dan de middelwaarden, dan hebben we te maken met hypertensie. Voor de meeste gevallen wordt de limiet geschat op 140/90 (op 130/80 of zelfs lager voor diabetici). Het tweede cijfer is belangrijker dan het eerste : het mag niet hoger zijn dan 100mg Hg.
-
-
lichte hypertensie : systolisch tussen 140-159mm Hg ; diastolisch tussen 90 en 99mm Hg, zonder orgaanschade (Graad 1).
-
"Border line" hypertensie komt overeen met waarden gelegen tussen 140/90 en 149/94 of wanneer de diastolische druk occasioneel hoger is dan 90mm Hg.
-
gematigde hypertensie : systolisch tussen 160-179mm Hg ; diastolische druk tussen 100 en 109mm Hg (Graad 2).
-
ernstige hypertensie : systolisch > 180mm Hg ; diastolische druk hoger dan 110mm Hg (Graad 3).
-
Hoe dichter de 2 waarden (systolische en diastolische) bij elkaar liggen, hoe gevaarlijker, daar dit wijst op een ernstig probleem : dit fenomeen wijst erop dat het hart niet meer in staat is het bloed correct weg te pompen en dat een onderliggende aandoening is betrokken. In het geval van hypertensie is deze toestand vooral onrustwekkend wanneer de maximale bloeddrukwaarde duidelijk hoger ligt dan de normale waarde.
Noot :
-
-
-
In geïndustrialiseerde landen komt hypertensie voor bij 15 à 20% van de totale bevolking ; bij de bejaarde kunnen de bloeddrukwaarden hoger liggen daar deze de neiging hebben te stijgen met de leeftijd. Omgekeerd zijn de bloeddrukwaarden kinderen lager.
-
-
In België lijdt ongeveer 13% van de bevolking ouder dan 15 jaar aan hypertensie. Bij de actieve bevolking komt hypertensie voor bij bijna 33% van de mannen en bij 25% van de vrouwen. Onderschat hypertensie niet : zij veroorzaakt niet minder dan 15.000 overlijdens per jaar, en vormt hiermee de tweede doodsoorzaak na roken .
-
-
-
Er bestaat geen hypertensie wanneer de minimale bloeddrukwaarde lager ligt dan 8.5 : de zuivere systolische hypertensie wordt vooral uitgelokt door emoties (adrenaline/noradrenaline). De diastolische bloeddruk mag niet dalen beneden 80 mmHg. Een lagere diastolische bloeddruk zou negatieve invloed te kunnen hebben op de cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit.
-
-
-
-
-
Het risico op optreden van CVA, van cardiovasculaire sterfte en van totale sterfte daalt duidelijk als de bloeddruk wordt verlaagd tot 150/80 mmHg of als de bloeddruk met meer dan 25/10 mmHg daalt, ongeacht het type antihypertensivum. Een verlaging van de systolische bloeddruk tot minder dan 140 mmHg verminderde het risico op CVA en hartinsufficiëntie licht, maar had geen effect op de sterfte
. Supplementen foliumzuur (vit B9) zouden significant het risico op een eerste CVA verminderen tegen over het gebruik van een antihypertensivum alleen .
-
-
De bloeddrukregeling :
De arteriële bloeddruk wordt in hoofdzaak bepaald door de arteriële inhoud (het bloedvolume), het bloedvat zelf (de elasticiteit van de vaatwand) en van het hartdebiet.
Deze verschillende parameters worden geregeld door meerdere controle-systemen :
-
-
Het autonoom zenuwstelsel bestaande uit een sympathische (stimulerende) et een parasympathische (kalmerende) tak.
-
Het renine-angiotensine-aldosteron (RAAS) : wanneer de bloeddruk daalt dan wordt het RAAS geactiveerd, worden natrium en water thv de nieren gerecupereerd, waardoor het bloedvolume en de bloeddruk terug gaan stijgen. Stijgt de bloeddruk te hoog, dan treedt het omgekeerde op (dat geldt voor alle volgende systemen).
-
Het al dan niet vrijstellen van het antidiuretisch hormoon (ADH of vasopressine) : drukreceptoren in de vaatwand zijn gevoelig voor het circulerend bloedvolume. Wanneer het volume daalt wordt het antidiuretisch hormoon vrijgesteld, waardoor de bloeddruk terug gaat stijgen.
-
De capillaire filtratie : valt de bloeddruk dan zal vloeistof uit de weefsel migreren naar de bloedvaten, waardoor het bloedvolume en dus de bloeddruk terug gaan stijgen.
-
De glomerulaire filtratie (in het functionele gedeelte van de nieren) : verlaagt de bloeddruk dan zullen de nieren minder natrium en water uitscheiden, waardoor het bloedvolume, en verder de bloeddruk, gemakkelijker terug wordt hersteld.
-
Zonlicht : zonlicht bevordert immers ook de productie van stikstofmonoxide (NO) dat een belangrijke rol speelt in het in stand houden van de bloeddruk, in de preventie van atherosclerose en in de modulatie van de functie van het immuunstelsel. Na aanmaak uit L-arginine zorgt zonlicht voor de omzetting van het niet-actieve nitraat naar het actieve nitriet. NO zorgt voor een ontspanning van de gladde spiercellen in de vaatwand waardoor de bloedcirculatie verbetert en alzo bijdraagt tot vaatwanden zonder plaquevorming.
-
Omgevingstemperatuur : hoe hoger de temperatuur, hoe sterker de bloeddrukdaling.
-
Oorsprong van arteriële hypertensie
* De voornaamste oorzaak zijn de suikers, vooral witte tafelsuiker, maar ook deze in granen, zelfs in complete granen...
Zij kunnen de insuline-spiegels doen stijgen, wat op termijn leidt tot insulineresistentie, wat het risico op hypertensie > obesitas > diabetes > hartlijden... verhoogt. Idem voor teveel fructose met een hoger risico op jicht : hoge urinezuurspiegels kunnen op termijn leiden tot hypertensie (urinezuur doet de bloeddruk stijgen door de inhibitie van NO (stikstof monoxide) in de bloedvaten met een verlies van vaatelasticiteit als gevolg). Fructose zorgt er ook voor dat de nieren natrium gaan vasthouden (een zouttekort zou daarom een verhoging van de fructose-consumptie kunnen uitlokken) .
Opgelet :
Insuline houdt ook natrium vast : hoe meer insuline het lichaam produceert, hoe meer water en natrium door de nieren wordt vastgehouden. Hyperinsulinemie draagt zo op termijn bij tot de ontwikkeling van hypertensie.
Uit een literatuurstudie blijkt dat de consumptie van gesuikerde dranken (soda's...) het risico op hoge bloeddruk zou verhogen, zelfs bij jongeren . Omgekeerd kan een voeding met lage glykemische index en -lading de arteriële bloeddruk verlagen .
* Teveel natrium (zout) tegenover het aanbod van andere mineralen zoals Mg, K en Ca :
De celmembranen bezitten kanalen waardoor nutriënten de cel kunnen worden binnen geloosd. Opdat deze moleculen echter zouden kunnen penetreren, hebben zij een soort "taxi" nodig : natrium gaat hierbij hun intrede vergemakkelijken : elke keer dat een nutriënt de cel binnentreedt gaan ook 2 atomen natrium mee binnen.
Om de opstapeling van natrium in de cel te vermijden, gebruikt deze laatste Na/K pompen, die cellulair natrium uitwisselen tegen kalium : 3 ionen natrium worden alzo geëlimineerd tegen 2 ionen kalium die binnentreden.
Door het natrium te verwijderen, ziet de cel haar volume dalen. Om echter correct te kunnen werken, moet er wel voldoende kalium (via de voeding) beschikbaar zijn in het bloed. Wordt echter teveel natrium (zout) opgenomen en te weinig kalium, dan slagen de Na/K pompen er niet meer in correct te werken, waardoor het natrium zich in de cel gaat opstapelen, er water gaat vasthouden en de cel doet opzwellen. Daar de cel al veel natrium bevat, wordt het voor haar moeilijk nog meer op te nemen. Zij stopt dan ook de opname van nieuwe nutriënten en valt stil.
Zo zijn de spiercellen in de vaatwand in direct contact met het bloed dat te rijk is aan natrium. Door op te zwellen, gaan zij
-
-
het bloed samendrukken
-
de dilatatie van de vaten verhinderen
-
hun activiteit stoppen en hun reactiviteit verminderen
-
De vaten worden hierdoor minder soepel en gaan meer weerstand bieden tegen de bloedstroom, waardoor de bloeddruk gaat stijgen. Ook het bloedvolume gaat stijgen daar het aanwezige natrium hier ook water gaat vasthouden, wat de druk binnen de vaten verder doet stijgen.
Wanneer de cellen gezwollen staan door een teveel aan natrium en door een tekort aan kalium, worden de mechanische eigenschappen van de celwand veranderd : zij staat onder druk en wordt hierdoor stijver. Het cholesterol, onmisbaar voor het in stand houden van de soepelheid van de celmembraan, krijgt hierdoor onvoldoende plaats om zich te nestelen tussen de fosfolipiden : het cholesterol zal dan terugkeren naar de bloedcirculatie, er geoxideerd worden en alzo de vorming van atheromateuze plaque bevorderen. Een lage kaliumconsumptie leidt zo tot een grotere vaatstijfheid .
De gevoeligheid van de arteriële druk (AD) voor natriumchloride hangt van de aanvoer van beiden af (van natrium en van chloor), en de consumptie van niet gechloreerde zouten zoals bicarbonaat, heeft niet alleen een lager effect op de AD dan natriumchloride, maar beschermt ook tegen een verhoging ervan .
* Een tekort aan kalium, magnesium en calcium :
Calcium en magnesium die samen met natrium in de voeding zitten, zijn factoren die onderling ageren en de bloeddrukinvloed van natrium moduleren (volgens welke mechanismen is nog onbekend).
Een marginaal tekort aan K, Mg en Ca maakt het individu gevoeliger aan natrium. Deze mineralen zijn onmisbaar om de stijging van het natriumgehalte in het organisme te belemmeren.
-
-
Kalium (vooral in groenten en fruit) heeft een toniserende invloed op de volledige musculatuur en regelt hierdoor de bloeddruk. De krachtinspanning van al deze spiergroepen wordt dus door kalium gereguleerd. Liefst met een zoutarmdieet voor het herstellen van de verstoorde balans met natrium. Want we nemen teveel natrium in, in verhouding met de hoeveelheid opgenomen kalium (moet minstens 5/1 zijn).
-
-
-
Magnesium (vooral in groenten en fruit) remt de vrijstelling van calciumionen door het sarcoplasmatisch reticulum en de intracellulaire calciuminstroom veroorzaakt door adrenaline ; is aldus een fysiologisch Ca-antagonist/calciumblokker...(verminderen van basale tonus van de gladde spiercellen met vasodilatatie : dus daling nabelasting en bloeddruk) = ontspanning.
-
Insuline is nodig opdat de cel magnesium zou kunnen opslaan. Worden de insulinereceptoren op de celwand echter ongevoelig (insulineresistent) dan wordt magnesium niet meer (of slecht) door de cel opgenomen en via de urine verwijderd. Voldoende magnesium zorgt voor ontspannen spieren, een tekort zal eerder constrictie en vervolgens bloeddrukstijging veroorzaken.
-
-
Calcium zou enkel bij zwangerschapshypertensie en bij kinderen met calciumtekort een rol spelen. Melk kan wel, als bron van kalium, magnesium, fosfor en vit D een bescheiden rol spelen in het verlagen van de bloeddruk. Voldoende inname van calcium is belangrijk ter preventie van hoge bloeddruk, maar is alleen effectief als ook de vitamine D-status op orde is (> 50 nmol/l)
.
-
De mineralen in het organisme zijn allemaal met elkaar in evenwicht, zodat een teveel van een bepaald mineraal de hoeveelheid van de andere zal beïnvloeden (zie : Mineralen, algemeen : Mineralenwiel").
* Andere oorzaken :
-
-
uitgesproken zittend leven (tekort aan beweging)
-
hogere leeftijd : na 65 jaar komt arteriële hypertensie bij ongeveer 70% van de vrouwen en bij ongeveer 60% van de mannen voor ; hypertensie bij ouderen (> 80j) zou een compensatiemechanisme zijn, beschermt hen tegen dementie en moet daarom niet verlaagd
-
chronische dehydratie : overdreven verbruik van alcohol is verantwoordelijk voor ongeveer 10% van alle hypertensie-gevallen ; de overmatige consumptie van cola, koffie en thee gaan het lichaam nog verder uitdrogen
-
te grote suikerconsumptie (gesuikerd voedsel of gesuikerde dranken)
en/of dierlijke eiwitten , dagelijks fruitsap , : werken verzurend, wat hypertensie in de hand werkt -
oxidatieve stress door exces vrije radicalen (ROS) : er bestaat een verband tussen oxidatieve stress en hypertensie (ROS zijn betrokken bij het verlagen van de gevoeligheid van het baroreceptor-reflexsysteem dat in het organisme de bloeddruk regelt) : vandaar het belang van voldoende aanvoer van antioxidantia...
-
matige tot ernstige parodontitis (tandvleesontsteking)
-
chronische stress, conflictsituaties, inslaapproblemen
, woede, of verdriet leiden op termijn tot het ontstaan van hypertensie -
ongeduld (time urgency)
-
chronische hyperventilatie
: met ademhalingsoefeningen kan je de bloeddruk verlagen -
omega3 vetzuren-tekort (vooral van DHA) : deze essentiële vetzuren verzorgen de soepelheid van de cel- en vaatwand, en bepalen hun inflammatiestaat
-
vitamine D-deficiëntie :
-
-
hoe verder van de evenaar men woont, hoe meer kans op hypertensie. Vitamine D onderdrukt het gen voor renine, en zonder vit D stijgt dus het renine-, en vervolgens het angiotensine- en aldosteron-gehalte en uiteindelijk de bloeddruk...
; doch opgelet, mensen met een donkere huid, produceren op een natuurlijke wijze minder vit D en hebben daarom in minder zonnige oorden vaker een hoge bloeddruk dan blanken. -
vit D is onmisbaar voor de vorming van bloedplaatjes en beschermt hierdoor tegen stijve bloedvaten (frequent bij bejaarden en oorzaak van hypertensie), door de ontstekingstoestand te verminderen en de spieren rond de bloedvaten te versterken
.
-
-
tekort aan zonlicht :
-
-
zonnestraling komt tussen bij de aanmaak van vit D, dat tussenkomt bij de regeling van de concentraties aan mineralen in het bloed, en daardoor ook bij de regeling van de bloeddruk.
-
zonnestraling verhoogt de productie van NO (stikstof monoxide) dat vaatverwijdend werkt wat de arteriële bloeddruk helpt verlagen maar ook helpt de energie van zonnestraling absorberen.
-
-
tekort aan elektronen : het lopen op blote voeten in contact met de grond laat de transfer toe van vrije negatieve elektronen van de aarde naar ons lichaam. Door bv. met je voeten op het strand te lopen (= aarden) kan je elektronen toevoegen aan je lichaam, wat leidt tot een betere doorbloeding tegen de zwaartekracht in en tot minder ontstekingen.
-
- deze vrije elektronen zijn zo sterke antioxidantia die ontstekingstoestanden helpen verzachten (de onderliggende oorzaak van de meeste chronische ziekten), en het hartritme en de bloeddruk doen dalen . Zij zorgen voor een betere doorbloeding van de huid en weefsels door de bloedviscositeit te verlagen (bloedverdunnend en anti-klontervorming, door de elektrische lading (zeta potentiaal) van de rode bloedcellen te verbeteren). Een slechte bloedstroming door de weefsels brengt onvoldoende zuurstof aan waardoor een verschuiving optreedt van aerobe naar anaerobe glycolyse, met verzuring (ontsteking!) als gevolg. Een tekort aan elektronen maakt dat het organisme een ontstekingstoestand niet krachtig kan bestrijden (Electron Deficiency Syndrome).
-
-
vitamine K-tekort :
-
-
vit K is nodig om de bloedvatwanden glad en soepel te houden. Bij een tekort aan vit K kan calcium zich opstapelen in de bloedvaten (met vorming van arteriosclerose) ipv in het bot. Vit K-supplementen kunnen echter calcium terug uit de vaatwandplaque halen en naar de botten brengen
.
-
-
roken : hoe meer sigaretten je rookt, hoe hoger het risico op hypertensie
-
chronisch gebruik van zoethoutwortel : deze bevat glycyrrhizine, een stof die de permanente activatie door cortisol toelaat van de aldosteronreceptor
-
obesitas, diabetes, het metaboolsyndroom : abdominaal vet is rijk aan angiotensine II die hoge bloeddruk bevordert
-
nierinsufficiëntie of stenose van de nierader : als de urineproductie fors afneemt of helemaal verdwijnt wijst dit op resp. chronisch of acuut nierfalen
-
bijnierfunctiestoring (feochromocytoom, Cushing syndroom, syndroom van Conn...)
-
behandeling met corticosteroïden in hoge dosis
-
zwangerschap : zwangerschapshypertensie met immuno-allergische oorzaak
-
hyperthyroïdie : hypertensie met versneld hartritme
-
allergische reactie : vooral de primaire voedselallergieën : de beste behandeling is het vermijdingsdieet (zie ook : "Allergische aandoeningen")
-
misbruik van geneesmiddelen waaronder NSAID (zoals ibuprofen) en paracetamol (acetaminofen)
.-
NSAID, hormonen... houden vocht vast in het lichaam (en gaan dus niet samen met diuretica)
-
vasoconstrictoren doen de bloedvaten samentrekken, waardoor de hartfrequentie stijgt alsook de bloeddruk
-
paracetamol verhoogt de bloeddruk, maar we weten niet hoe
-
...
-
-
Ambitie, depressieve gevoelens en angst beïnvloeden de bloeddruk niet in negatieve zin. Eenzaamheid wel...
Een artsbezoek echter kan niet alleen je bloeddruk doen stijgen (witte jassenhypertensie) maar ook je suikerspiegel (want bij stress komen suikers vrij uit o.a. de lever onder invloed van bijnierhormonen zoals cortisol). En die suikerspiegel is dan weer een maatstaf voor diabetes. Daarom is het beter je bloeddruk en je glykemie thuis in je normale omgeving te testen.
Symptomen van arteriële hypertensie
Vroeger geloofden velen dat je naarmate je ouder werd een hogere bloeddruk nodig had om het bloed door je steeds stijver en harder wordende slagaders te persen. Vandaar de naam 'essentiële' hypertensie. Nog niet zo lang geleden werd 180 mm Hg beschouwd als milde hypertensie. Nu hebben we het over een systolische bloeddruk van 140 tegen 130 mm Hg.
Hypertensie dankt haar bijnaam als "stille doder" aan het ontbreken van duidelijke symptomen. Hypertensie is dus verraderlijk, wat wel aan het organisme toelaat een lange tijd verder te functioneren alsof niets gaande is. Hypertensie kan zo gedurende jaren sluimeren vooraleer plots, soms fatale, complicaties optreden. Ongeveer 50% van de aangetaste personen beseffen hun probleem niet.
Wanneer hypertensie zich uiteindelijk manifesteert, is zij reeds geëvolueerd van een lichte aandoening naar een ernstige ziektetoestand.
De volgende symptomen kunnen wijzen op hypertensie:
-
-
druk en pijn thv de nek, vertigo, verstoorde slaap, overspannen en gespannen individu.
-
gezichtsstoornissen, hoofdpijn, ademnood.
-
androgenetische alopecie (haarverlies, kaal worden) bij de vrouw
.
-
Risico's van arteriële hypertensie
Arteriële hypertensie alleen kan, afhankelijk van de graad en de duur van de hypertensie, schade veroorzaken, vooral thv de meest gevoelige sites :
-
-
de hersenen, waar hypertensie ischemie en vervolgens een lokale hemorragie kan veroorzaken (een cerebrovasculair accident, CVA) ; hypertensie zou ook de cognitieve capaciteiten verlagen
.
-
-
-
het hart, door een belasting van de pompfunctie en van de vaten, wat kan leiden tot hartfalen of hartinfarct ;
-
-
-
de ogen : het gevaar zit hier thv de retina ; de verstopte of gesprongen haarvaten op deze plaats kunnen het verlies van het gezichtsvermogen veroorzaken ;
-
-
-
de nieren : om de hypertensie te compenseren, dienen de nieren dubbel te werken, wat een vroegtijdige slijtage van de nefronen kan veroorzaken ; als de urineproductie fors afneemt of helemaal verdwijnt wijst dit op resp. chronisch of acuut nierfalen ;
-
-
-
de penis : wat kan leiden tot een vermindering van de erectiefunctie ;
-
-
-
de bloedvaten : hypertensie maakt de natuurlijk gladde binnenwand van de aders ruw ; vetten en cholesterol (vooral de kleine dense LDL-c) blijven hierdoor gemakkelijker vasthangen aan de vaatwand, wat op termijn kan leiden tot het verstoppen van de aders.
-
Arteriële hypertensie wordt ernstiger in het bijzijn van andere risicofactoren zoals :
-
-
buikvet : een hypertensie-patiënt met buikje loopt een hoger risico op cardiovasculaire aandoeningen ;
-
-
-
hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie : een overmaat vetten in het bloed veroorzaakt een verslechtering van de kwaliteit van de vaatwand, waardoor de arteriële bloeddruk stijgt...;
-
-
-
obesitas : overgewicht is synoniem met verhoogde bloeddruk ;
-
-
-
diabetes : bruuske variaties in de glucosespiegels in het bloed kunnen ook schade veroorzaken aan de vaatwand. 90% van de type 2 diabetici zijn ook obees ;
-
-
-
het metaboolsyndroom welke meerdere cardiovasculaire risico's inhoudt ;
-
-
-
een zittend leven : het organisme van een individu dat weinig beweegt maakt uiteindelijk veel insuline aan ter compensatie van bepaalde onevenwichten ; deze hormonale overmaat duwt het zenuwstelsel tot vasoconstrictie ;
-
-
-
roken : bepaalde bestanddelen van sigarettenrook veroorzaken ook vasoconstrictie. Daarbij beschadigen zij ook het endothelium, de binnenbekleding van de bloedvaten ;
-
-
-
alcoholmisbruik : een regelmatige en belangrijke consumptie van alcohol versterkt de aanwezigheid van stresshormonen (cortisol/adrenaline/noradrenaline), welke een vasoconstrictie veroorzaken ;
-
-
-
druggebruik : verhoogd risico op een hypertensieve crisis ;
-
-
-
erfelijkheid : de familiale voorgeschiedenis ivm hypertensie ;
-
-
-
geslacht : jonge vrouwen worden tot de menopauze beschermd door oestrogene hormonen. Hierna draait de situatie zich om : dan lopen de vrouwen proportioneel een hoger risico.
-
Preventie van arteriële hypertensie
Hypertensie en pre-hypertensie-toestanden kunnen hun oorsprong vinden in een verstoring van de microbioot, met proliferatie van bacteriën zoals Prevotella en Klebsiella... . Preventie van hypertensie en verlaging van het cardiovasculair risico is dus mogelijk door het darmmicrobioot te ondersteunen via een aangepaste voeding en levensstijl, of met probiotica.
De voeding speelt een voorname rol in het voorkomen van hypertensie en de controle van de bloeddruk : een goed uitgedacht en toegepast voedingsdieet kan samen met fysische activiteit, de bloeddruk regelen.
Welke voedingsmiddelen zijn te mijden :
Het betreft vooral gezouten voedselbereidingen alsook deze rijk aan verzadigde vetzuren.
Zout, een van meest te duchten ingrediënten bij hypertensie, wordt gebruikt voor het versterken van de smaak van andere ingrediënten, soms ook voor het maskeren van een overdreven zoete smaak, voor het stimuleren van onze eigen smaakpapillen, of voor de houdbaarheid van het product te verbeteren. De scheikundige naam van zout is natriumchloride (NaCl). Doch op bepaalde verpakkingen wordt enkel het gehalte natrium vermeld. Om de overeenkomstige hoeveelheid zout te kennen, dient de natriumwaarde vermenigvuldigd met 2.54.
1g Na = 2.54g NaCl-zout
(100mmol Na = 6g NaCl)
-
-
geïndustrialiseerde voedingsmiddelen
-
elk additief gebruikt voor het versterken van de smaak (glutamaat...)
-
geconcentreerde aftreksels, in poeder of in blokjes
-
vlees-, kip of bacon-extracten
-
tomatenconcentraat of gebruiksklare sauzen
-
ketchup
-
mosterd
-
mayonaise
-
vinaigrette en andere gebruiksklare dressingproducten
-
industrieel bewerkt vlees (fast-food...)
-
industriële fijne vleeswaren
-
industrieel bereide dranken
-
gebruiksklare gezouten kaas, type mozzarella
-
industrieel bereide pasta
-
synthetische zoetmiddelen type sacharine
-
gezouten boter en margarine
-
ingeblikt voedsel
-
voorbereide pizza's et pasta's
-
...
-
Daarbij bevatten sommige voedingsmiddelen ook veel zout, in mg/100g :
-
-
groene olijven : 2400
-
gekookte hesp : 1516
-
augurken : 1280
-
bacon : 1000
-
industrieel bereide frieten : 660
-
brood : 580
-
volkorenbrood : 527
-
rundsvlees : 430
-
gevogelte : 378
-
gekookte rijst : 245
-
varkensvlees : 69.4
-
vanille-ijs : 89
-
zemelenbrood : 57
-
...
-
Shoyu, een mild-zoete soya-saus gebruikt in de Japanse keuken, bevat veel zout (natrium) en zou de bloeddruk plots kunnen doen stijgen. Te mijden door personen die lijden aan een duidelijke hypertensie.
De "Académie de Médecine Française" gaf in haar rapport van 1 december 2006 haar mening weer over de plaats van minerale waters in de voeding. In het rapport werd gewaarschuwd voor het hoge gehalte aan natrium in minerale waters zoals Saint-Yorre, Vichy-Célestins of Arvie, waarvan de consumptie werd afgeraden bij hoge bloeddruk, en bij hart- of nierlijden.
Alleen zit natrium in deze waters eerder als bicarbonaat dan als chloorzout. Als bicarbonaat wordt het natrium echter slecht opgenomen, zodat het noch op het hart, de nieren of de bloeddruk een negatief effect uitoefent. Studies wijzen zelfs op positieve effecten : natriumbicarbonaten zouden bepaalde cardiovasculaire risicofactoren verlagen zoals de cholesterol- en glykemiewaarden ; ook zorgen zij voor een basisch overschot wat ten goede komt van de been- en spiermassa (zie : "Zuur-base evenwicht"). Vergis je dus niet tussen "natrium" en "natriumchloride"...
Het verband tussen zoutverbruik en arteriële bloeddruk is vooral belangrijk boven een bepaalde drempel. Belangrijk is te onthouden dat vanaf een dagelijks zoutverbruik hoger dan 12,5g, elke gram zout (NaCl) een BD-verhoging van 1 mmHg betekent. Volgens de (observationele) PURE-studie echter zouden maar 19% van alle hypertensieve patiënten teveel zout (>12,5 g) gebruiken en mannen 2x meer dan vrouwen. Ook zou een te sterke beperking van de zoutinname niet aan te bevelen zijn. Een optimale innamedrempel voor natrium zou zich situeren tussen 4 en 6g per dag, of 10g zout (wat merkelijk hoger ligt dan de door de WGO aanbevolen waarden) . Daarnaast toont de PURE-studie een epidemiologisch verband tussen de urinaire excretie van kalium (die, alhoewel niet exact, de inname van kalium reflecteert) en het primair criterium (mortaliteit en cardiovasculaire evenementen) .
Ook een eiwitarm dieet zorgt voor een hogere bloeddruk.
Hoge eiwitaanvoer (100g/dag) werden geassocieerd met lagere diastolische en systolische druk. Zowel eiwitten van plantaardige oorsprong als van dierlijke oorsprong dragen hiertoe bij (verlaging van het hypertensierisico met respectievelijk -49 en -32%). 100g eiwit komt overeen met 330g kip, 380g forel of 660g noten. Een hoog proteïnedieet, ook rijk aan fermenteerbare vezels (bron van kortketenvetzuren butyraat en acetaat), doet het hypertensierisico zelfs met 55% dalen .
Behandeling van arteriële hypertensie
Het is duidelijk dat serieuze en ernstige gevallen onmiddellijk medisch dienen behandeld te worden, volgens de gevonden oorzaak : men start meestal met diuretica (die de eliminatie van natrium via de nieren bevorderen), eventueel in associatie met betablokkers (die de effecten van het sympathisch ZS (adrenaline) op het hart en de bloedvaten verminderen). Bij de bejaarde kunnen calciumantagonisten een beter resultaat geven (zetten de aders open). ACEI (zetten de aders open door de synthese van een hormoon (het angiotensine), dat de bloedvaten samentrekt, te verhinderen) worden niet steeds goed getolereerd (hoest), alhoewel zij heel werkzaam zijn.
Het nadeel bij het opstarten van een behandeling met antihypertensiva is dat de persoon zich soms slechter voelt dan voorheen, alleszins in het begin van de behandeling. Doch men moet door deze periode heen vooraleer resultaat te boeken.
In de behandeling van het metaboolsyndroom is de aanpak van de hypertensie essentieel en vereist dikwijls het gebruik van antihypertensiva, zoals de ACEI. Betablokkers zijn immers gecontra-indiceerd daar de lipolyse afhankelijk is van de adrenerge receptoren, welke door betablokkers geblokkeerd kunnen worden. Vervolgens kunnen bepaalde diuretica de glykemie doen stijgen...
OPGELET : Betablokkers zijn ook tegenaangewezen voor en tijdens een niet-cardiale chirurgische ingreep .
In de meeste gevallen dient de antihypertensieve behandeling levenslang voortgezet. Eventuele bijkomende behandelingen moeten worden voorzien voor het controleren van het cholesterolgehalte, alsook voor het instandhouden van de vloeibaarheid van het bloed met aspirine, 100mg/dag, in te stellen van zodra de bloeddruk voldoende wordt gecontroleerd met antihypertensiva.
De verwachte farmacologische revolutie in de behandeling van hypertensie kwam er niet. Niets nieuw kwam op de markt de laatste 20 jaren. 99% van de nu gebruikte antihypertensiva vallen ondertussen in het publiek domein.
Nochtans mist de eenzijdige medische aanpak compleet haar doel daar deze zich niet rechtstreeks richt op de eerste oorzaak van hypertensie, namelijk een te hoog gebruik van natrium en een tekort aan kalium welke noodzakelijk is voor het verwijderen van natrium uit de cellen. Hierdoor zal deze aanpak voor altijd een zware kost blijven betekenen voor de Sociale Zekerheid. Meer nog : zelfs met medicatie blijft een hypertensieve patiënt een hypertensieve patiënt met een genormaliseerde bloeddruk. Tegenover een normotensieve onbehandelde patiënt blijft hij een residueel cardiovasculair risico op bv. hartinfarct vertonen .
---> Dieet- en hygiënemaatregelen blijven belangrijk, zelfs voor wie medicatie neemt (zie : "Praktisch").
Het bewijs van werkzaamheid van de behandeling van hypertensie bij bejaarden stoelt louter op placebogecontroleerde studies, die hebben aangetoond dat antihypertensiva de eindpunten verbeteren bij gezonde 60-plussers met een systolische BD van 160 mmHg of hoger. Maar voor het overige kan men niet zeggen dat er veel bewijsmateriaal (evidence based medicine) bestaat. Uit literatuuronderzoek blijkt dat artsen de bloeddruk over het algemeen niet correct meten, en weinig aandacht besteden aan het wittejaseffect (maar ook aan gemaskeerde hypertensie, de invloed van orthostatisme, postprandiale hypotensie en pseudohypertensie) . Uit de ambulante meting gedurende 24 uur van hun bloeddruk (Hyvet-studie met holter) bleek dat 50% van de ouderen wittejashypertensie vertoonden.
Een te sterke antihypertensieve behandeling die leidt tot een te lage systolische bloeddruk, veroorzaakt bij ouderen een versnelling van een bestaand cognitief verval . Vraag is : welke systolische bloeddruk nastreven bij ouderen? 100 + leeftijd?
Het voedingsprogramma DASH : waar een wil is, is een weg
Voor de gevallen met lichte hypertensie, werd het voedingsprogramma DASH (Dietary Approach to Stop Hypertension) op maat gemaakt als hulp bij het verlagen van de arteriële bloeddruk. Het legt de nadruk op het gebruik van volle granen, fruit en groenten (dus suikerrijk), en van magere vlees- en kaassoorten (dus vetarm). Dit dieet rijk aan kalium, magnesium en calcium en arm aan verzadigde vetten bood niet alleen de grootste verlaging van de arteriële bloeddruk (vergelijkbaar aan het resultaat verkregen met farmaca), maar verhoogde ook de gevoeligheid aan insuline met 50%, verhoogde de HDL-cholesterol, leidde tot gewichtsverlies, verminderde de triglyceriden en verlaagde sneller de glykemie.
Deze studie werd gevolgd door een andere studie, DASH-natrium genaamd, waarvan de resultaten in 2001 werden gepubliceerd. Het doel was het werkelijke effect van natriumchloride op hypertensie te bepalen. De ene groep consumeerde 3,5 g zout per dag, de andere 2,3 g en de laatste 1,2 g. Hoe lager de zoutinname, hoe lager de bloeddruk, zelfs wanneer deze aanvankelijk niet hoog was, en de bloeddruk daalde op alle niveaus. Hoe lager de zoutinname, hoe lager de bloeddruk, zelfs als die aanvankelijk niet hoog was, en de bloeddruk daalde op alle leeftijden en ongeacht het geslacht en de huidskleur van de deelnemers .
Eind 2018 bleek uit een meta-analyse in het Britisch Journal of Sports Medecine (BJSM) dat een combinatie van krachttraining en uithoudingsporten als lopen, fietsen en zwemmen, even effectief is tegen een hoge bloeddruk als geneesmiddelen .
Ook Mindfulness is veelbelovend als een effectieve interventie om de bloeddruk te verlagen . Zie ook : "Praktisch".
Mindfulness leert rustige aandacht te hebben en bewuster te worden van alles wat er NU gebeurt binnen en buiten ons. "Being in the moment", ontwaken uit zijn automatische piloot, iets met alle zintuigen verkennen : in zijn omgeving, in zijn lichaam (fysieke gewaarwordingen en functies zoals ademhaling of opkomende adrenaline), en in zijn eigen zijn (gedachten en emoties). Het gaat in de eerste plaats over het bewuster worden van gedachten, reacties, emoties, gewaarwordingen, afleidingen...
Praktisch
Zelfmeting van de arteriële bloeddruk :
Een optimale bepaling van de arteriële bloeddruk moet op een gestandardiseerde manier gebeuren :
-
-
steeds op hetzelfde moment van de dag : de metingen gebeuren best vóór of minstens 3 uren na eten. Een half uur voor de meting, niet meer roken of cafeïnehoudende dranken gebruiken ;
-
in een kalme en aangename omgeving ;
-
al zittend (ingeval van risico op orthostatische hypotensie is altijd een meting al zittend en al rechtstaand nodig) ;
-
rustig blijven zitten gedurende enkele minuten ;
-
steeds meten aan dezelfde arm (de linkerarm bij rechtshandigen, de rechterarm bij linkshandigen) ;
-
op een ontblote, ontspannen en ondersteunde arm : het is belangrijk er op te letten dat de bloedcirculatie in de arm niet gehinderd wordt ;
-
de elleboog geplooid, het armstuk ter hoogte van het hart ;
-
praten, lachen, belgerinkel... kunnen de bloeddrukwaarden verstoren ;
-
5 minuten wachten tussen 2 opeenvolgende metingen ;
-
-
een verschil in arteriële druk tussen beide armen zouden kunnen wijzen op een onderliggende perifere vasculaire aandoening, en moet worden beschouwd als een cardiovasculaire risicofactor
.
-
-
Meetprotocol :
-
-
het eerste meetmoment steeds voor de inname van antibloeddrukmiddelen (antihypertensiva) ;
-
bij het eerste meetmoment : steeds simultaan meten op linker- én rechterarm : een verschil van 10mm Hg of meer tussen de linker- en rechterarm vormt een risicofactor voor algemene en cardiovasculaire sterfte
; -
meten voor eten of wachten tot 3 uur na eten ;
-
starten met 2 metingen 's morgens en 2 metingen 's avonds, op afgesproken momenten van de dag, en dit gedurende 7 opeenvolgende dagen :
-
-
het gemiddelde van de metingen vormt de referentiewaarde voor de betreffende periode ;
-
de resultaten van de 1ste dag tellen niet mee ;
-
-
vervolgens zal de bloeddruk geëvalueerd worden op basis van het gemiddelde van de meetwaarden over 2 weken ;
-
is de hypertensie onder controle dan volstaat een dagelijkse of zelfs een wekelijkse controle-meting. Deze meting gebeurt best 's morgens vroeg, omdat bloeddrukwaarden vroeg in de ochtend sterk oplopen en cardiovasculaire gebeurtenissen 's ochtends vaker voorkomen
. -
die gegevens kunnen nu digitaal gemeten en meteen door gestuurd worden naar een server en die laatste zou die gegevens dan in een min of meer nabije toekomst kunnen overschrijven naar het computerdossier van de patiënt.
-
Hygiëne- en dieetmaatregelen zijn dikwijls voldoende om terug normale bloeddrukwaarden te bereiken :
In de behandeling van hypertensie, dien je
-
-
in de eerste plaats, te stoppen met roken ;
-
stress-situaties te vermijden of deze leren te beheersen (relaxatie-technieken...) ;
-
indien nodig minder natrium (zout) en meer kalium te gebruiken : dat kan met een meer vegetarisch dieet (meer groenten, minder vlees)
; -
uit een studie blijkt dat mensen die niet graag pikant aten, gemiddeld 13,4 gram zout per dag verbruikten. En mensen die graag pikante dingen aten, verbruikten gemiddeld slechts 10,3 gram zout per dag
; -
meer en regelmatig te bewegen :
-
-
je bent goed bezig zolang je tijdens het sporten kan praten! Ademtekort wijst immers op het overschrijden van de maximale respiratoire capaciteit. De opwarming (stretching) voor en de recuperatie na de inspanning spelen hierbij ook een rol. Na 40 jaar zijn vooral de duursporten aangewezen : marcheren, fietsen, zwemmen, joggen, golf... Best gematigd (tot ongeveer 40 à 60% van de MHF) maar regelmatig, 2 à 4 x per week, minstens 30 minuten. Doktersadvies is nodig wanneer voor een meer intensieve sportbeoefening wordt gekozen.
-
vooral de positieve impact van zwemmen
en marcheren werd bewezen en de bekomen bloeddrukdaling is vergelijkbaar als deze verkregen met antihypertensiva ; -
statische isometrische oefeningen waarbij spieren worden aangespannen zonder beweging – zoals muurzitten en planken – zijn het beste voor het verlagen van de bloeddruk, zo blijkt uit een studie in het British Journal of Sports Medicine. De verhoogde druk in de spieren zorgt immers voor een vlottere bloedsomloop. Experts raden aan om de oefeningen twee minuten vol te houden, gevolgd door twee minuten rust, en de oefeningen vier keer te herhalen per workout
.
-
-
gewicht te verliezen : de informatie over het gewicht en de mate van lichaamsbeweging kan ook worden doorgestuurd vanaf een verbonden weegschaal en stappenteller of "horloge";
-
elke bron van warmte te vermijden : hete baden, zon, sauna, hammam...
-
je matig aan de zon blootstellen : zonlicht verandert het niveau van stikstofmonoxide (NO) in de huid wat de verwijding van bloedvaten veroorzaakt met een bloeddrukdaling als gevolg. Dit komt overeen met de variaties in bloeddruk et de cardiovasculaire risico's die gezien worden volgens de seizoenen en op lagere breedtegraden.
-
Daarbij kan uit de DASH studie worden besloten dat, voor het verminderen van de bloeddruk, je :
-
-
het gebruik van zout dient te beperken (ook het verborgen zout in industriële bereidingen bv.)
-
-
opgelet : de "gele" kazen zitten vol zout (en verzadigde vetten)...
-
anderzijds is de bergkaas "Tomme" arm aan zout (en aan vetten : 20%)
-
-
-
-
de opname van verzadigde langketen vetzuren moet beperken (vooral aanwezig in industriële bereidingen)
-
-
enkel magere melk en derivaten zijn aanvaardbaar
-
alsook de magere vleessoorten
-
-
-
-
de aanvoer van calorieën moet beperken (door de aanvoer van suikers en langketen vetten te beperken tot het minimum)
-
-
vooral voor het herstellen van het evenwicht tussen de verschillende vetten in het bloed
-
en voor het verminderen van het gehalte LDL-c ("slechte" cholesterol)
-
-
-
-
de consumptie van alcohol moet beperken : gebruikt in kleine hoeveelheden kan alcohol bijdragen tot het instandhouden van de vloeibaarheid van het bloed en het gehalte "goede" cholesterol (HDL) ondersteunen... Wijn echter bevat kalium, een oligo-element dat een positieve invloed uitoefent op het beheer van de bloeddruk.
-
-
-
de inname van stimulantia zoals coffeïne moet beperken, zoals koffie (vooral espresso) : het bevat niet alleen coffeïne maar ook vetten. Ook opletten met energetische dranken (bevatten meestal ook veel zout), met zwarte thee, guarana, ma guang en met cola.
-
-
-
de consumptie te verhogen van vette vis, zoals haring, sardines, makreel, boniet of ansjovis ; tonijn, zwaardvis en zalm mogen ook hier worden bij gerekend, daar zij ook rijk aan omega3-vetzuren, poly-onverzadigde vetzuren die een gunstige invloed uitoefenen op de bloedvaten.
-
-
-
de consumptie te verhogen van geconjugeerd linoleenzuur (CLA), gamma-linoleenzuur (GLA) en zeker alfa linoleenzuur (ALA, omega3): vermindert het risico op bloeddrukverhoging (zie : "Essentiële vetzuren").
-
aanvoer verhogen van antioxidantia, zoals vit E, kokosnootolie
(rijk aan polyfenolen maar ook aan verzadigde middenlangketen vetzuren die zorgen voor een antibacteriële en anti-inflammatoire werking, gezien bij ratten) .
-
-
-
de proteïne-fractie te verhogen: een menu rijk aan proteïnen vermindert de bloeddruk, omdat de proteïnen in het dieet de plaats innemen van koolhydraten en verzadigde vetten en omwille van de impact van bio-actieve peptiden op de bloeddruk : zij zorgen, na hun vrijstelling door Hydrolyse gedurende de vertering, niet alleen voor een voldoende aanvoer van stikstof en van essentiële aminozuren, maar beïnvloeden ook bepaalde functies in het organisme.
-
Recent werd de werkzaamheid van het C-12 peptide, een proteïne bekomen uit melkproducten (melkwei of lactoserum), bewezen als natuurlijke inhibitor van het ACE. Een dosis van 100mg/dag vermindert de systolische en diastolische bloeddrukwaarden met resp. 10 en 6mm Hg. Dezelfde dosis, 2 x per dag toegediend, was in staat de bloeddruk gedurende 12 uren te drukken. Geen bijkomend gegevens betreffende het gebruik bij koemelkallergie zijn beschikbaar (melkwei komt vooral voor in gefermenteerde melkproducten, zoals verse yoghurt en verse kazen).
-
-
de consumptie van fruit/groenten rijk aan kalium te verhogen, zoals : tomaat
, abrikoos, gedroogde pruimen, advocaat, banaan, kiwi, waterkers, gekookte biet, gedroogde vijgen, aardappelen, magere melkproducten, ... Rode biet bevat ook nitraten die een bloeddrukverlagend effect door vasodilatatie kunnen veroorzaken .
-
-
-
de consumptie van groenten en droge groenten te verhogen: zij brengen weinig calorieën aan en bezitten een sterke antioxidant-capaciteit, wat belangrijk is voor de goede werking van de bloedvaten... Fruit en groenten doen het relatief risico op CVA met 13%, en met 19% bij personen zonder hypertensie
.
-
-
-
zoals de meeste groene bladgroenten is bv. spinazie rijk aan nitraten : deze stimuleren het NO (stikstof monoxide)-gehalte in het organisme (NO opent de bloedvaten (vasodilatatie), verlaagt de bloeddruk en verbetert de bloedcirculatie). Ook rucola en rode bieten zijn rijk aan nitraten.
-
-
Idem met bieten : alleen wordt dit nitraat slecht opgenomen. Maar als je bieten met citroen eet, vermenigvuldigt het citroenzuur in de citroen de opname van nitraat uit de bieten.
-
-
Wat water met daarin opgelost natriumnitraat heeft nagenoeg geen effect op de bloeddruk wat suggereert dat andere stoffen in groenten (vitamines, vezels...) het positieve effect van nitraat bevorderen
.
-
-
-
-
meer te bewegen of met een sport te beginnen : een regelmatige en aangehouden fysische inspanning (30') kan de bloeddruk doen dalen met 5 à 7mm Hg
-
Uit recentere studies bleek dat het risico op hypertensie met 22% verlaagd was bij mensen met de hoogste vit C-status (vooral bij mensen die veel groenten en fruit eten) .
Eigenlijk is een anti-hypertensie-dieet goed voor elkeen : het doet het cholesterolgehalte dalen en helpt het lichaamsgewicht beter beheren. Dit dieet vermindert ook significant het risico op diabetes, op lipidenverstoring en zelfs de mortaliteit bij rookstop.
Ook supplementen kunnen helpen :
-
-
magnesium
(Mg-orotaat, -aspartaat) (in bladgroenten, vis, volle granen en rijst, droge groenten, noten...) met zijn fixeerders (vitaminen B, taurine) : een causaal verband werd gevonden tussen de langdurige en hoge inname van magnesium of een hoog gehalte van dit mineraal zout in het bloed en het verlagen van het risico op arteriële hypertensie of hartaandoeningen : het dagelijks drinken van hard water (door zijn gehalte aan minerale zouten van o.a. calcium en magnesium) kan dus zacht zijn voor de gezondheid van het hart!
-
Er bestaat een onderling verband tussen de voornaamste intracellulaire kationen (K, Mg, P) :
-
-
-
-
elk tekort van het ene werkt een tekort van het andere in de hand! Het kan bv. nuttig zijn Mg toe te dienen bij hypokaliëmie die niet reageert op de toediening van K alléén!
-
-
-
-
-
calcium (Ca)
: een tekort speelt vooral in rol bij zwangerschapshypertensie en bij kinderen.
-
-
-
omega3/omega6 vetzuren (verhouding EPA/DHA = 7) : de essentiële vetzuren oefenen een regulerende werking uit op het hartritme, werken mild vaatontspannend en ontstekingsremmend en vertonen interessante eigenschappen bij angst en depressie-toestanden.
-
-
-
look...: gefermenteerde knoflook heeft een milde bloeddrukverlagende werking maar is vooral interessant in de preventie van plaque-vorming (verlaging van het gehalte oxycholesterol (geoxideerd cholesterol) en van de stolbaarheid van het bloed).
-
-
-
cacao-extract (chocolade) : remt het angiotensine converting enzym (ACE) en verklaart de cardioprotectieve werking van chocolade. Donkere chocolade met 200mg flavanolen zou bijdragen tot een normale bloedcirculatie dankzij een hogere elasticiteit van de bloedvaatwand
.
-
-
-
antioxidantia : lycopeen (tomaat), pycnogenol, in het bijzonder met selenium, daar dit element een gunstige invloed vertoont op het myocard in geval van hartfalen.
-
-
-
soja-bonen : een natuurlijk antihypertensief voedingsmiddel (-10% systolisch, -7% diastolisch bij reeds hypertensieve vrouwen) volgens een onbekend mechanisme!
-
-
-
L-arginine : dit aminozuur bevordert de aanmaak van de NO (vaatverwijdend)
.
-
-
-
L-carnitine : dit aminozuur ondersteunt de hartfunctie en helpt de verzuring van het bloed tegen gaan en hierdoor her verlies van Ca, Mg en K (zie "zuur-base evenwicht").
-
-
-
L-glycine : glycine is nodig voor een aantal belangrijke metabole processen zoals de synthese van structurele eiwitten collageen en elastine, en een storing van deze eiwitten kan leiden tot een verminderde vorming van elastine in de aorta, wat kan bijdragen tot de ontwikkeling van hypertensie.
-
-
-
caseïnepeptiden : uit caseïne (melkeiwit, bevat ook glycine) of melkwei verkregen peptiden met een natuurlijke bloeddrukverlagende werking : recent werd de werkzaamheid van het C-12 peptide, een proteïne bekomen uit melkproducten (melkwei of lactoserum), bewezen als natuurlijke inhibitor van het ACE. Een dosis van 100mg/dag vermindert de systolische en diastolische bloeddrukwaarden met resp. 10 en 6mm Hg. Dezelfde dosis, 2 x per dag toegediend, was in staat de bloeddruk gedurende 12 uren te drukken. Geen bijkomend gegevens betreffende het gebruik bij koemelkallergie zijn beschikbaar (melkwei komt vooral voor in gefermenteerde melkproducten, zoals verse yoghurt en verse kazen).
-
-
-
lecithine : choline/lecithine verhindert het neerslaan van cholesterol in de aderen, door het cholesterol vloeibaar te houden en de HDL-cholesterol spiegels te verhogen. Het verbetert de leverfunctie en oefent een ontspannende werking uit op het zenuwstelsel.
-
Meer algemeen, zijn de volgende raadgevingen van toepassing :
-
-
bereid zelf uw maaltijden (dit geldt voor iedereen) : zelf bereid voedsel bevat minder zout dan een gebruiksklare schotel ;
-
-
-
eet meer salades verrijkt met stukjes mager vlees of kaas! Als dressing, gebruik citroensap, met een scheutje olijfolie (+ perilla-olie) en azijn... ;
-
-
-
vervang zout door andere specerijen zoals paprika, curry, nootmuskaat, peper, enz... of door aromatische kruiden...; ondanks het hoog zoutgehalte zou gazpacho wel een positief effect uitoefenen op hypertensie (waarschijnlijk dankzij de synergetische werking van de aanwezige bioactieve stoffen zoals carotenoïden, vit C en polyfenolen)
.
-
-
-
gebruik voor het bereiden van groenten kipbouillon ipv olie of boter...;
-
gebruik 1 of 2 ansjovisfilet op olie voor het op smaak brengen van bereidingen (ipv bouillonblokje of zout) ;
-
-
-
gebruik pannen in teflon, ideaal voor het bereiden zonder toevoeging van vet of olie...;
-
-
-
bedek taarten en gebak met magere witte kaas met vanille parfum ipv met room ;
-
-
-
maak conservenblikken leeg en spoel het voedsel met water vooraleer het klaar te maken ;
-
-
-
andere planten kunnen helpen : Hibiscus, Olijfblad (Olea europaea)
en de combinatie Knoflook (Allium sativum), maretak en Meidoorn (Craetagus oxyacantha) zijn toepasbaar.
-
de dagelijkse consumptie van het vezelrijke lijnzaad (30g) helpt bij hypertensie (-15mmHg syst, -7mmHg diast)
.
-
Complementaire therapieën :
Gezien het risico en de ernst van de mogelijke complicaties door hypertensie primeert een medische behandeling, indien nodig. Nochtans staat niets een complementaire therapie in de weg, voor zover zij een hulp en aanvulling betekent voor de klassieke behandeling.
-
-
-
het beheren van emoties en stress : met yoga, tai-chi, shiatsu, reflexologie (door een erkende therapeut), Mindfulness
; je bloeddruk verlagen door je tijd te nemen...
-
-
-
-
-
het beheer van de ademhaling : de ademhaling oefent een diepe invloed uit op de hartfunctie : in geval van crisis, wordt aangeraden diep in te ademen en traag uit te ademen ; telkens te herhalen wanneer je je overspannen voelt.
-
-
Mechanisme :
Een trage ademhaling (< 10 respiraties/minuut), vooral met een lange expiratie, zou de sympathische zenuwflux verlagen met een arteriële vasodilatatie als gevolg. Het proces zou zijn oorsprong vinden in de mecanoreceptoren thv de longen, die inspelen op de verlengde volumestroom die met een trage ademhaling samengaat, en tergelijkertijd inwerkt op de mecanoreceptoren thv het hart om zo het sympathisch debiet af te remmen.
Het ongepast verhoogd debiet van de sympathische zenuw (CZS) zou een belangrijke component zijn in de fysiopathologie van acute en chronische hypertensie (HT), die leidt tot verhoging van het hartritme en van de perifere weerstand. Een hoge sympathische activiteit wordt dikwijls geassocieerd met een desensibilisatie van de baroreceptoren thv de longen en het hart, met een fluctuatie van de bloeddruk (BD) en aanhoudende verhoging van de BD bij rust als gevolg.
RESPeRATE is een niet-farmacologische behandeling van HT, erkend als adjuvans behandeling door het FDA. Het gaat om een apparaat dat het ademhalingsritme analyseert en op basis daarvan aanwijzingen geeft voor ademhalingsoefeningen. Met behulp van een ademhalingssensor analyseert RESPeRATE automatisch het ademhalingsschema en produceert een op de persoon aangepaste dubbeltonige melodie die de in- en uitademing helpt sturen. Het volstaat zijn ademhaling te synchroniseren met de tonen van de melodie. Door het verlengen van de expiratietijd helpt RESPeRATE de ademhaling vertragen tot een therapeutisch ritme van minder dan 10 respiraties per minuut.
Fysiologisch reageert het organisme door de spieren rond de kleine bloedvaten te verwijden en te ontspannen. Hierdoor stroomt het bloed gemakkelijker en kan de BD aanzienlijk verlagen.
Zie ook : RESPeRATE
