Voeding en zwangerschap
Laatste bijwerking : 2024-01-23
Moeders geven leven, vaders de wereld. Vaders zetten kinderen niet op, maar wel in de wereld ().
Het is echt niet nodig veel te veranderen aan de voeding van een zwangere vrouw, alhoewel de zwangerschap toch wat verschuivingen in het organisme met zich meebrengt. De voedingsbehoeften zijn verhoogd, om de toekomstige baby te voeden... maar ook de mama. Doch opgelet : voor twee eten wil niet zeggen dat je het dubbel moet eten maar wel tweemaal beter. De gewichtstoename gedurende de zwangerschap moet geleidelijk gebeuren en is op zijn hoogtepunt naar het einde van de zwangerschap (tot 1/2kg/week).
In elk geval past het organisme zich aan de zwangerschap aan. Bepaalde tekorten of overmaat kunnen schadelijk zijn voor de zwangere vrouw en voor het ongeboren kind. Vooral een evenwichtig voeding is belangrijk, met een verhoogde aanvoer van proteïnen, calcium en andere gezondmakende nutriënten.
In ieder geval zal een gevarieerde voeding met kruiden en aromaten gedurende de zwangerschap (en waarschijnlijk ook tijdens de borstvoeding) de smaakzin van de toekomstige baby mede bepalen. Want ook de foetus krijgt te maken met alle smaken, via het vruchtwater waarvan de smaak variëert in functie van de voedselinname door de toekomstige moeder.
Zie ook : Voeding tijdens zwangerschap (UZ Leuven).
Overzicht inhoud :
Inhoud :
Voor de zwangerschap
Reproductie kan alleen wanneer er voldoende voedsel beschikbaar is. Vrouwelijke (oestrogeen, progesteron) en mannelijke (androgenen) seksuele hormonen zijn immers afgeleid van... cholesterol uit de voeding. Met voorkeur voor "goede" cholesterol : alleen zij die zich goed konden voeden konden er immers in slagen zich met succes voor te planten want voortplanten kost veel energie. Bij veel soorten, waaronder de mens, stopt zelfs de reproductie bij een tekort aan voedsel...
Reeds in het prille begin van de zwangerschap verbruikt de foetus energie en de nutriënten nodig voor zijn ontwikkeling. Terwijl voor de moeder soms meerdere maanden nodig zijn om voldoende voorraad aan mineralen en vitaminen aan te leggen. Voor de goede gang van zaken gedurende de volgende 9 maanden is het nodig de concentraties in het organisme aan foliumzuur, ijzer en jood op te volgen. Vooral deze 3 nutriënten, die meestal deficiënt zijn bij vrouwen, doch waarvan de behoeften verhoogd zijn tijdens de zwangerschap, moeten regelmatig door een arts worden gecontroleerd.
Toch even opletten : de daling van de ijzerwaarden in serum bij de zwangere vrouw is in werkelijkheid een aanpassingsreactie van het organisme. Bij de zwangere vrouw functioneert het immuunsysteem wat minder om het embryo, als "vreemd lichaam", niet af te stoten. Zij is immers immuungedeprimeerd en moet zich beschermen. De daling van de ijzerwaarden is dus een normale reactie van het organisme op een uitzonderlijke situatie. Ze mogen echter niet te laag dalen.
Zo ook voelt de zwangere vrouw een afkeer voor bepaalde voedingsmiddelen, meestal juist deze die een groter besmettingsrisico met parasieten inhouden. En deze afkeer, zoals de braakneigingen, zijn vooral het meest uitgesproken gedurende de eerste 3 maanden van de zwangerschap, de meest risicovolle periode. Het betreft hier wel degelijk aanpassingsreacties, wel bekend in de evolutionaire geneeskunde.
Voedingsmiddelen kunnen ook bacteriën en parasieten bevatten, die voor de baby gevaarlijk kunnen zijn (vooral listeria en toxoplasma). Om besmetting te vermijden zijn de regels voor beiden gelijklopend : fruit en rauwe groenten goed wassen, vlees en vis goed doorbakken, kazen met gewassen korst of op basis van rauwe melk mijden alsook gerookte vis, niet voorverpakte charcuterie (listeria), de kattebakvulling dagelijks verversen en steeds erna de handen wassen (toxoplasmose).
Listeria-besmetting van zachte kazen gemaakt met rauwe melk is mogelijk, door dat de gepasteuriseerde melk nabesmet kan worden. Listeria kan vanaf de eerste trimester een miskraam veroorzaken. Harde kazen van rauwe melk is door het aanwezige melkzuur en het droge karakter geen bron van Listeria.
Tenslotte moet men vrouwen met zwangerschapswens wijzen op de risicofactoren die zij zelf kunnen beheren zoals overgewicht, obesitas, zwangerschapsleeftijd en roken, factoren die een rol kunnen spelen in de preventie van doodgeboorte. Zo ziet men reeds een forse stijging hoogrisicozwangerschappen omdat meer jonge mama's overgewicht hebben...
Noot :
NSAID's remmen de ovulatie al na 10 dagen 
. Terwijl in een controlegroep de ovulatie bij iedereen optrad, kwam die slechts bij 6 %, 25 % en 27 % voor bij vrouwen die respectievelijk diclofenac, naproxen en etoricoxib namen. Ook stelden de artsen een daling van progesteron vast.
Bij zwangerschap wordt de ontstekingsreactie (initieel om vreemd lichaam te vernietigen) bijgestuurd, maar niet helemaal uitgezet. Het blijft de bedoeling dat de baarmoederwand plaatselijk kapotgemaakt wordt, zodat cellen van het embryo er zich tussenin kunnen nestelen en de verbinding leggen voor de latere placenta. De ontsteking die daardoor wordt uitgelokt, stimuleert bijvoorbeeld de groei van nieuwe bloedvaten. Die zijn noodzakelijk om het groeiende embryo te voorzien van steeds meer zuurstof en voedsel, en om zijn afvalstoffen af te voeren. Vrouwen die in de periode van de bevruchting ontstekingsremmers (NSAID) nemen, hebben een grotere kans op een miskraam, precies omdat de innesteling van het embryo in de baarmoederwand niet goed is gelukt.
Tijdens de zwangerschap
Volgens de resultaten van een studie is er tijdens de prenatale fase sprake van de nadelige effecten van een niet-evenwichtige voeding van de aanstaande moeder (rijk aan suiker en/of vetten) op de darmflora van het kind dat ter wereld gaat komen. Op eenzelfde manier zouden een rokende aanstaande moeder, een antibioticatherapie tijdens de zwangerschap, stress en een infectie ook wel eens een impact kunnen hebben.
Uit het DORIAN-onderzoek (Developmental ORIgins of healthy and unhealthy AgeiNg) blijkt dat overgewicht of diabetes bij de moeder niet alleen de lengte van de telomeren van het kind verkort, maar ook een grote gewichtstoename tijdens de zwangerschap. De studie toont ook aan dat de gewichtstoename onder controle houden tijdens de zwangerschap een doeltreffend middel is om de overdracht te voorkomen van het obsesitasrisico tijdens de zwangerschap.
De voedselkeuze gedurende de zwangerschap is dus essentieel. De behoeften van de mama zijn nogal gespreid, zowel voor het goed verloop van de zwangerschap als voor een zorgeloze ontwikkeling van de baby.
Naast de basis-nutriënten is natuurlijk ook een evenwichtige aanvoer van vezels, vitaminen en mineralen (waaronder ijzer en calcium) nodig. Voldoende variatie helpt alles te vinden, zowel voor moeder als voor kind (misschien met uitzondering van foliumzuur en vitamine D), daar het placentatransport naar de foetus heel efficiënt gebeurt.
-
-
Energie :
-
-
-
-
vóór de zwangerschap en gedurende het eerste trimester, hebben de meeste vrouwen ongeveer 2000 à 2200 calorieën per dag nodig, wat overeenkomt met een supplement van 150kcal per dag.
-
tijdens het tweede en derde trimester, hebben zij ongeveer 2300 à 2500 calorieën per dag nodig, wat overeenkomt met een supplement van 350 kcal per dag.
-
-
In functie van de grootte en de fysieke activiteit varieert de energiebehoefte tussen beide waarden.
Drie even energierijke maaltijden per dag met twee lichte tussendoortjes is een ideaal uitgangspunt. Opdat de voeding evenwichtig zou zijn moet bij zwangere vrouwen (zoals bij iedereen trouwens) de energieaanvoer gespreid zijn op volgende wijze : 12 à 15 % onder vorm van proteïnen (voor de helft van dierlijke oorsprong, de andere helft plantaardig), 30 à 35 % onder vorm van vetten (met voorkeur voor plantaardige vetten en met beperking van dierlijke vetten), en 50 à 55 % als suikers (met hoofdzakelijk zetmeelhoudende groenten, groenten en fruit en met beperking van gesuikerde producten als koekjes).
-
-
Goede proteïnen :
-
De stikstofbalans is ruimschoots positief in het begin van de zwangerschap en vertoont vervolgens een dalende tendens. Vooral de kwaliteit van de proteïnen in de voeding is kostbaar : de groei van de foetus vereist de aanwezigheid van essentiële aminozuren. Vlees, gevogelte, vis en eieren (goed gekookt om elk risico op salmonellose te mijden) zijn excellente bronnen. Bij vegetariërs kunnen deze proteïnen ook gevonden worden via uitgekiende associaties tussen voedingsmiddelen met oog voor het nodige proteïne-evenwicht. Dit evenwicht kan bereikt worden door een plantaardig en een dierlijk voedingsmiddel met elkaar te combineren zoals een graanproduct + een melkproduct (pasta met kaas, rijst met melk...), een graanproduct + wat ei, kleine vette vis (sardine, makreel, haring, zalm, gerookte forel) of zeevruchten die door bepaalde vegetariërs worden toelaten (risotto met garnaal...), peulgroenten + een melkproduct (linzen + feta...), een graanproduct + peulgewassen (griesmeel + grauwe erwten, brood + soep van spliterwten...).
De extra eiwitbehoefte (van dierlijke of plantaardige afkomst) wordt geschat op 1.3g/d tijdens het eerste trimester, 6.1g/d tijdens het tweede trimester en 10.7g/d tijdens het laatste trimester .
Noot : supplementen betaïne HCl verbeteren de maagfunctie zodat eiwitten (en mineralen) beter worden opgenomen.
-
-
Goede vetten :
-
De vetten zijn heel belangrijk : zij zorgen ook voor energie. De zwangerschap zelf induceert een toestand van fysiologische hyperlipidemie, los van de voeding en zonder ongunstige gevolgen op lange termijn : verhoging van de cholesterol bloedwaarden (met 25 à 50%), verhoging van de triglyceriden (tot 3 à 4 x de normale waarde).
Vooral hun gehalte aan essentiële vetzuren (vooral omega3), onmisbaar voor de foetus in het algemeen, is belangrijk, in het bijzonder voor de goede ontwikkeling van het zenuwstelsel/hersenen (vooral DHA en AA). Vrouwen met een lage DHA spiegel zouden gevoeliger zijn voor post-partum depressies. AA is betrokken bij het starten van de baarmoedercontracties (weeën). DHA en AA zijn de meest voorkomende vetten in hersenen, ogen en zenuwen. Tekorten aan ω3- of overmatig ω6-vetzuren (bv. linolzuur in onze voeding) bij de foetus zouden later kunnen leiden tot resp. neurologische stoornissen, visuele en mentale stoornissen en hartritme-stoornissen. Een voldoende aanvoer van omega3 vetzuren verlaagt ook het risico op vroegtijdige geboorte . Een hogere inname van DHA zou de zwangerschapsduur verlengen, geboorteparameters zoals het gemiddeld gewicht, lengte en hoofdomtrek verhogen en de incidentie van vroeggeboorte verlagen .
Voldoende aanvoer van omega3 VZ is dus belangrijk vanaf het begin tot het einde van de zwangerschap. Ook tijdens de borstvoeding daar omega3 VZ overgaan in de moedermelk. Voor het dekken van de behoeften kiest men best voor plantaardige vetten, die gemakkelijker verteerbaar zijn en belangrijke hoeveelheden essentiële vetzuren bevatten. Gebruik rauwe verse boter voor het aanwezige vitamine A. Verkies het gebruik van olijfolie of koolzaadolie met de groenten en eet minstens 2 x per week vette vis (met een voorkeur voor de kleinere vissen : sardienen, haring, zalm... ; tonijn en zwaardvis bevatten reeds te veel sporen van kwik onder vorm van het toxische methylkwik).
Anderzijds kan een te belangrijke consumptie van verzadigde vetten door de moeder gedurende de zwangerschap de foetale lever in ontwikkeling aantasten, waardoor het risico op de ontwikkeling van een latere leververvetting stijgt. Neemt het kind gedurende de eerste levensjaren en later als jonge volwassene ook grote hoeveelheden verzadigde vetten op dan stijgt ook het risico op de latere ontwikkeling van leverziekten als volwassene.
-
-
Goede suikers :
-
Het suikermetabolisme wordt grondig aangepast aan de nieuwe situatie tijdens de zwangerschap, glucose is immers heel belangrijk voor de foetale weefsels. De nood aan koolhydraten is hoog en moet minstens 100g/dag bedragen om ketose te vermijden (ketonlichamen worden moeilijk door de foetale hersenen gebruikt). Ketose kan echter het zuur-base evenwicht verstoren met verlies van natrium- en kaliumionen door de ketonlichamen via de urine. Ketose kan ook optreden na herhaald braken.
De zwangerschap induceert een toestand van hyperinsulinisme en van insulineresistentie verbonden aan hypertrofie van de bèta-cellen van de Langerhans-eilandjes en aan de hoge spiegels aan oestrogenen, progesteron, HPL (Human Placental Lactogen in het serum) en cortisol. Glucosurie komt veel voor en wordt bij gemiddeld 1 op 6 vrouwen teruggevonden. Zwangerschapsdiabetes (vooral in de 2de helft van de zwangerschap) treedt op bij 1 op de 50 zwangere vrouwen. Zie ook : "Zoet zwanger" en "The Belgian Diabetes in Pregnancy Study".
Om een toestand van hyperinsulinemie te vermijden, kiest men best voor trage suikers (zetmeelhoudende voedingsmiddelen bv.) en door de aanvoer van suikers goed te spreiden over de verschillende maaltijden. Vooral het ontbijt bevat best trage suikers : de kans op hypoglykemie is groter na een nacht vasten. Het ontbijt moet zo'n 40 à 50 g trage suikers aanvoeren, wat overeenkomt met 80g brood of 6 beschuiten of 60g ontbijtgranen.
-
-
Probiotica :
-
De staat van de darmflora bij de moeder speelt een belangrijke rol bij de rijping van het foetale immuunsysteem en bij het risico op allergische reacties gedurende de kinderjaren (astma, eczeem...). De inname van probiotica (Lactobacillus rhamnosus GG ou LGG) door de zwangere vrouw gedurende de ganse zwangerschap en gedurende 6 maanden na de geboorte wordt reeds aanbevolen : hierdoor zou de kans op allergische eczeem (atopisch eczeem) bij risicobaby's fors dalen (-50%). Het beschermend effect zou zelfs aanhouden tot de leeftijd van 4 jaar. Bij wat oudere kinderen kunnen probiotica de ernst en de uitgebreidheid van atopisch eczeem reduceren. Probiotica hebben ook hun plaats in de preventie van constipatie bij de moeder .
-
-
Vitaminen :
-
-
-
-
De consumptie van groene groenten (broccoli, spinazie, veldsla...) als bron van vitamine B9 (foliumzuur) belangrijk voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel (sluiting van de neurale buis, gesleten gehemelte) en betrokken bij de methylatie (samen met vit B6, B12, methionine, betaïne, zink) , en van fruit (abrikozen, mango, kaki-appel...) voor het gehalte aan vitamine A, een belangrijke stof bij de ontwikkeling van het zicht en het immuunstelsel, is bij zwangerschap aanbevolen. Uit voorzorg wordt meestal reeds een folaatsupplement voorgeschreven bij zwangerschapswens (voor beide verwekkers!) en zeker gedurende de ganse zwangerschap, zelfs tijdens de borstvoeding. Vitamine A is ook van kapitaal belang voor de foetale longontwikkeling (retinol controleert bij de foetus de tensio-actieve surfactant fosfolipiden biosynthese thv de longblaasjes).
-
-
-
-
-
Vitamine D verhoogt de absorptiecapaciteit van het organisme voor het calcium uit de voeding en is dus heel belangrijk voor het beendergestel van de toekomstige moeder en kind. Vitamine D is ook onmisbaar voor het rijpen van het immuunsysteem bij het kind. Een voldoende aanvoer gedurende de zwangerschap en de borstvoeding vermindert dan ook het risico op auto-immuun ziekten zoals type 1-diabetes, reumatoïde polyartritis en MS, het risico op eczeem/allergie bij de zuigeling
... maar ook op de ontwikkeling van ziekten zoals astma (en waarschijnlijk van neurologische problemen zoals autisme ). Tijdens de zwangerschap kunnen tekorten aan vit D leiden tot insulinegevoeligheid, tot een hoger risico op eclampsie (een voor de foetus gevaarlijke vorm van hypertensie gepaard gaande met oedemen en nierstoornissen), tot vroege ernstige contracties... . Vitamine D-tekorten bij de vrouw zou bijdragen tot onvruchtbaarheid en vroeggeboorte & . Het zijn de vitamine D reserves bij de moeder die op het einde van de zwangerschap de reserves bij de baby gaan vormen. Daar deze vitamine vooral wordt aangemaakt in het organisme door de inwerking van de zon op de huid, bevatten voedingsmiddelen weinig vitamine D (vooral aanwezig in vette vis). Dikwijls zitten vitamine D en B9 samen in supplementen.
-
-
-
-
-
Vitamine C bevordert de correcte aanmaak van de placenta en van de membranen bij de foetus. Vrouwen met vitamine C-tekort lopen een hoger risico op vroeggeboorte. Een tekort aan vitamine C gedurende de zwangerschap en de borstvoeding kan leiden tot hersenafwijkingen en cognitieve problemen bij het kind. Vitamine C helpt het ijzergehalte omhoog. Supplementen (50 à 250mg/d) kunnen nodig zijn, vooral bij vroegere rokers. Hoge dosissen kunnen abortus uitlokken, dus max. 500mg/dag in de bevallingsperiode. Anderzijds werkt vitamine C diuretisch en voorkomt oedeemvorming.
-
-
-
-
-
Vitamine B1 (thiamine, aneurine) speelt een cruciale rol in de hersenontwikkeling van het kind. Een te laag thiamine gehalte (maar ook van de andere vitaminen van de B-groep) komt vooral voor bij de vrouwen die veel geraffineerde suikers gebruiken (wit brood, witte rijst, suikergoed, gebak...). B1 is ook heel belangrijk voor de aanmaak van NADH nodig voor het vetmetabolisme, wat mede het geboortegewicht bepaalt. De PPP - shunt levert de NADH's nodig voor de vetzuuropbouw in het cytoplasma.
-
-
-
-
-
Vitamine B6 verzacht de braakneigingen die optreden bij sommige zwangere vrouwen (10 à 30mg/d) en beschermt tegen babyblues. Vitamine B6 speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van het zenuwstelsel bij de foetus en het jonge kind. Vit B6, samen met vit C en magnesium zou beschermen tegen zwangerschapshypertensie.
-
Vitamine B12 : een tekort kan zowel bij de vrouw als bij de man voor fertiliteitsproblemen zorgen
. Een tekort aan vit B12 tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op vroeggeboorte en kan het toekomstig kind blootstellen aan verschillende metabole problemen zoals type 2 - diabetes. Een tekort aan vit B12 kan leiden tot een abnormaal leptineniveau. Leptine, het hormoon van de verzadiging, wordt door vetcellen geproduceerd en haar gehalte verhoogt in functie van de voeding... Een tekort aan vit B12 bij de moeder kan dus het vetmetabolisme bij haar kind verstoren en het risico op diabetes verhogen.
-
-
Vit B12 ↓↓ ---> leptine ↑ ---> leptine-resistentie ---> insulineresistentie ---> type 2 - diabetes.
- Vitamine J : een voldoende aanvoer van choline tijdens de zwangerschap zou het risico op mentale ziekten en de ontwikkeling van de cognitieve functie gunstig beïnvloeden .
-
-
Mineralen :
-
-
-
-
Calcium speelt vooral tijdens de zwangerschap een belangrijke rol. Is de aanvoer onvoldoende, dan zal de foetus het calcium gaan halen waar het zich bevindt : in de beenderen en de tanden van de moeder. De calciumbehoefte is dus verhoogd bij de zwangere vrouw. Naast de botopbouw bij de baby, beschermt het calcium ook de zwangere vrouw tegen het verhoogd risico op arteriële hypertensie en zijn ernstige complicatie, eclampsie. Ook de moedermelk wordt rijker aan calcium. Calcium zou zelf een rol spelen in de preventie van post-partum depressie.
-
Een tekort aan calcium zou ook betrokken zijn bij de ontwikkeling van zwangerschapsdiabetes (hyperglykemie). Zwangerschapsdiabetes leidt tot een geboortegewicht > 4kg (macrosomie). De intracellulaire calciumhuishouding zou een invloed hebben op de gevoeligheid en de vrijstelling van insuline, alsook op het hongerbeheersing en de hiermee gepaarde gaande vetconsumptie
.
-
-
Zijn excellente calciumbronnen : (magere) melkproducten, magere kaas, platte kaas... Doch opgelet : alle kazen zijn niet zonder risico : blauwschimmelkaas, camembert, brie... verhogen het risico op listeriose. Verkies eerder halfafgeroomde melk, yoghurt, platte kaas die ook rijk zijn aan vitamine A en D.
Indien men geen melkproducten lust of bij lactose-intolerantie, kies dan voor minerale waters rijk aan calcium (> 150mg/L zoals Contrex, Vittel...). Bepaalde groenten en fruit kunnen ook wat calcium aanbrengen (gedroogde vijgen, kolen...).
Producten op basis van soja zijn te mijden, zelfs indien zij met calcium zijn verrijkt. Studies bij mens en dier toonden ongewenste neveneffecten (verstoorde menarche bij meisjes, verstoorde joodopname en thyroïdfunctie, verstoorde reproductiefunctie, testosteronremming bij jongens, auto-immuunziekten...) .
-
-
-
IJzer is een sleutelelement voor de groei en de ontwikkeling van de foetus. Het wordt gebruikt als bouwsteen bij de intensieve productie van rode bloedcellen.
-
-
De behoeften aan ijzer zijn vooral verhoogd tijdens de laatste 6 maanden van de zwangerschap en vereisen een dagelijkse minimale aanvoer van 30 à 50 mg (tijdens de zwangerschap zijn de behoeften aan ijzer zo hoog dat supplementen meestal nodig zijn). Anemie door ijzertekort verhoogt de risico's op vroeggeboorte en op foetale hypotrofie. Tengevolge van de kleine ijzerreserves vóór de zwangerschap zijn veel zwangere vrouwen anemisch en zijn ijzersupplementen heel nuttig. Jonge meisjes, vrouwen met (snel) opeenvolgende zwangerschappen, vrouwen op vegetarisch dieet en vrouwen uit achtergestelde milieus lopen het grootste risico.
Recente onderzoeken maken de belangrijke rol duidelijk die ijzer speelt in de regulatie van het latere ijzermetabolisme in de hersenen en vervult hierdoor een rol in de preventie van vele psychiatrische stoornissen die later gezien worden bij kinderen en volwassenen. Zo wordt een tekort wordt geassocieerd met de ontwikkeling van Attention Deficit / Hyperactivity Disorder (ADHD) bij het opgroeiende kind.
Tweemaal vis per week bij vegetarisch eten wordt aangeraden om zo gemakkelijker de behoeften te dekken, alsook de consumptie van peulvruchten (linzen, spruwerwten, dopbonen, bonen...), die rijk zijn aan ijzer.
Bepaalde stoffen gaan goed met ijzer samen : voedingsmiddelen rijk aan vitamine C (citrusvruchten, rode vruchten, kiwi, paprika's, kolen...) bevorderen de absorptie van ijzer. Anderzijds is het drinken van thee tijdens de maaltijd te mijden, omdat dit de ijzerabsorptie uit plantaardig voedsel gaat remmen.
Verkies ijzersupplementen van organische oorsprong die beter worden opgenomen dan de anorganische en ook beter door de jonge moeder worden verdragen. Met ijzersupplementen ook letten op een voeding rijk aan antioxidantia : gevarieerde en kleurrijke groenten en fruit, keukenkruiden en aromaten, zwarte chocolade...
De aflevering van ijzersupplementen is voorschriftplichtig : dus alleen wanneer nodig, want teveel ijzer remt de zinkabsorptie, hetgeen mentale achterstand bij het kind kan veroorzaken. IJzer kan ook misselijkheid triggeren...
-
-
-
Jood speelt een essentiële rol in de goede werking van de schildklier en bij de cognitieve ontwikkeling van de hersenen bij het kind. De behoeften aan jood zijn verhoogd tijdens de zwangerschap (WGO : 250mcg/d). In de geïndustrialiseerde streken stelt men meestal een tekort aan jood vast. En tijdens de zangerschap wordt juist de schildklier sterk aangesproken.
-
-
De risico's verbonden aan een jodiumtekort zijn voor de moeder en het kind groter dan deze die optreden bij overmatige joodinname . Tijdens de zwangerschap is er een verhoogde behoefte aan T4 en optimale waarden zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling van de foetale hersenen vanaf het vroege eerste trimester. De neurologische ontwikkeling van de kinderen wordt door jodiumtekort tijdens de zwangerschap geschaad : beperkte taalontwikkeling, een grotere kans op gedragsproblemen en een mindere ontwikkeling van de fijne motoriek van de kinderen op 3-jarige leeftijd werden gezien. Pas starten met jodiumsuppletie wanneer zwanger komt te laat om effect voor de kinderen te sorteren . Optimalisatie van de jodiuminname zou moeten vóór de zwangerschap beginnen, omdat de schildklier in staat is om jodium gedurende ongeveer drie maanden op te slaan ten behoeve van de productie van schildklierhormoon. Dat betekent dat de jodiumstatus vóór de zwangerschap belangrijk kan zijn om te voldoen aan de verhoogde behoefte tijdens de zwangerschap.
Kies daarom voor goed gekookte zeevruchten, mosselen, zeevis (verse, diepgevroren of in blik : kabeljauw, makreel, wijting, tonijn, pollak, haring, sardienen, rog, zalm...). Jood zit ook in melk, in melkproducten en in eieren. Supplementen (150mcg/d) kunnen nodig zijn.
-
-
-
Magnesium (Mg) zit in alle lichaamscellen. Het komt tussen in talrijke biologische processen, ter hoogte van de spieren, de zenuwcellen, de beenderen of de vertering, en regelt de intracellulaire minerale evenwichten. Mg komt ook tussen bij de celdeling van de baby. De sterke verhoging van de behoefte aan magnesium door de foetus lokt het optreden van symptomen uit bij de moeder : emotionele onstabiliteit, lendepijn, nekpijn, spierkrampen (vooral in het derde trimester van de zwangerschap), baarmoedercontracties en soms belangrijke waterretentie. Mg-supplementen verhogen te laag lichaamsgewicht. Meestal vertonen wij een tekort aan magnesium (minstens 400mg/d).
-
-
Uit studies blijkt dat magnesiumsupplementen bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes die geen insuline krijgen, correleerden met een statistisch significante daling van de nuchtere glykemie en van de insulineresistentie. Magnesiumsupplementen hadden geen significant effect op de insulinespiegel .
Bepaalde minerale waters, schelpdieren en gedroogde vruchten zijn nogal rijk aan magnesium, maar ook volle granen en tarwekiemen.
-
-
-
Selenium : een tekort kan bij vrouwen mogelijk leiden tot onvruchtbaarheid, miskramen en loslaten van de placenta. Het voorkomt waarschijnlijk schade aan biologische membranen en aan DNA door zijn werking als antioxidant. De behoefte aan selenium is toegenomen tijdens zwangerschap en lactatie, een voedingssupplement met 25-50 microgram selenium kan overwogen worden. Seleniumsuppletie tijdens de zwangerschap verlaagt het risico op peri- en postnatale depressie ("baby blues"). Selenium heeft echter een relatief smalle veiligheidsmarge : hoge doses selenium kunnen bijwerkingen veroorzaken aan huid, haren, nagels en lever.
-
-
In de methylcyclus worden methylgroepen afgestaan waarbij homocysteïne wordt gevormd. Met behulp van geactiveerd foliumzuur en selenium wordt homocysteïne weer omgezet naar methionine. Een tekort aan selenium bevordert de omzetting naar homocysteïne en vermindert de DNA-methylering. Lage methylering kan leiden tot mutaties en instabiliteit van chromosomen. Een hoog homocysteïnegehalte is schadelijk en wordt in verband gebracht met spontane abortus, loslating van de placenta en pre-eclampsie.
-
-
-
Zink : een tekort aan zink kan leiden tot groeiachterstand (verlaagde schedelomtrek). Zink is een zeer belangrijk element voor de immuunfunctie en komt tussen bij de regulatie van de insulinestatus bij moeder en kind (het koolhydraatmetabolisme staat onder zware druk bij de moeder).
-
-
Zinktekort bij een toekomstige moeder kan meerdere complicaties uitlokken : spontane misval, prematuriteit, neuraalbuisdefect, groeivertraging, psychomotorische achterstand van de pasgeborene, langere weeën...
Zinksupplementen op het einde van de zwangerschap kunnen voorkomen dat het kind later diabetes ontwikkelt.
Opgelet : alcohol verhoogt het zinkverlies via de urine, verlaagt de plasmaconcentraties van zink en verstoort het zinktransport door de placenta (maar ook het transport van aminozuren).
De behoeften aan de andere oligo-elementen (K, F, Cu) worden meestal gedekt door de voeding. Bewijzen dat fluorsuppletie een effect zou hebben op de latere tandvorming ontbreken.
De zwangere vrouw draagt de verantwoordelijkheid voor de goede gezondheid van haar kind en vermijdt dan ook zoveel mogelijk het gebruik van potentieel toxische stoffen (tabak, alcohol, stimulerende middelen zoals coffeïne). Geneesmiddelen worden enkel toegediend onder medisch toezicht.
Ook geen sauna of een heet bad tijdens de zwangerschap. Lichaamstemperaturen hoger dan 39°C kunnen schade veroorzaken aan het foetale centraal zenuwstelsel en hart.
Na de zwangerschap
Vrouwen die de borst geven en die tot 2500kcal/d opnemen, verliezen gemakkelijker vetmassa dan de anderen... Zolang mogelijk de borst geven is de beste manier voor het terugvinden van een slanke lijn. Daarbij vermindert borstvoeding ook bij de moeder het risico op diabetes, borstkanker, kanker van de baarmoederhals en voorkomt osteoporose.
Geeft de moeder de borst niet of stopt ze met borstvoeding dan moet ze er rekening mee houden dat gewicht verliezen tijd zal kosten, zeker meerdere weken.
-
-
wanneer de gewichtstoename gedurende de zwangerschap buitensporig is (> 13kg) moeten strenge doch progressieve maatregelen getroffen worden. Een arts voedingsdeskundige kan, onder zijn toezicht, een hyperproteïne dieet voorstellen (in zakjes of op basis van gerechten met vis, mager vlees, eieren en melkproducten met 0% VG samen met gekookte groenten). Dit type voeding, uiteraard onevenwichtig, mag niet langer dan enkele dagen worden volgehouden, maar volstaat om enkele overtollige kilo's kwijt te geraken, voor zover verder goede voedingsgewoontes worden onderhouden.
-
-
-
wanneer de gewichtstoename als normaal wordt beschouwd, kan de moeder tamelijk snel haar oorspronkelijk gewicht terug bereiken, vooral indien zij zich inspant de vroegere voedingsgewoonten terug op te nemen.
-
-
-
andere : fysische activiteit (afhankelijk van de bevalling), hydrotherapie, lymfedrainage...
-
Niet vergeten minimum 2L water per dag te drinken. De vochtbehoeften zijn immers hoger na de bevalling. De vochtopname laat een betere drainage toe van de cellen in het organisme en is onmisbaar voor de productie van moedermelk.
De "baby blues", die na de bevalling optreden bij ongeveer 40 à 60% van de vrouwen wordt niet alleen veroorzaakt door de psychologische schok bij de geboorte van het kind maar ook door belangrijke hormonale veranderingen (daling van de oestrogenen en progesteron na de bevalling, te laag oxytocine-gehalte). Een tekort aan vitamine B6 bevordert ook het optreden van depressieve toestanden. Best wordt gekozen voor een voeding rijk aan peulvruchten en vlees (vooral gevogelte). Magnesium, dat de stress helpt beheersen, kan worden aangevoerd door het nuttigen van fruit en peulgewas, van minerale waters zoals Contrex, Hepar, Badoit... en van cacao.
Tijdens de borstvoeding
De borst is het enige belangrijke orgaan dat geen medische specialiteit is. Artsen in spe leren weinig of niets over lactatie, de afscheiding van melk uit de melkklieren. Met als gevolg dat vele pediaters niet weten hoe ze problemen op dat vlak moeten aanpakken.
Na de bevalling neemt het gehalte aan oestrogeen en progesteron af bij de moeder : deze hormonen bevorderden de groei van vetcellen, urineretentie en eetlust. Een ander hormoon treedt nu op de voorgrond, het Prolactine : het bevordert de vetverbranding en de vorming van moedermelk. Huidcontact tussen moeder en kind en het aan de borst leggen onmiddellijk na de geboorte in de verloskamer versterken de melkproductie. Bevallen met keizersnede riskeert de borstvoedinginitiatie te verstoren.
Moedermelk is ook het enige menselijke product waarvan we hebben ontdekt dat het meer dan één type stamcel bevat. Dat is dus uniek en zegt veel over de bio-activiteit van die melk en over de weldoende effecten voor een kind dat borstvoeding krijgt. Moedermelk als de ultieme functionele voeding! Moedermelk, een vaccin voor het leven. De voordelen van deze natuurlijke vaccin beperken het risico op ernstige aandoeningen en op vroegtijdig sterven zowel bij de baby als bij de moeder .
Elke moeder geeft andere melk, afhankelijk van haar kind en van de omgeving. Een moeder maakt antistoffen aan voor virussen en bacteriën die specifiek in de omgeving van het kind voorkomen (moedermelk als natuurlijk vaccin!). Borstvoeding is dus heel nuttig en kan niet zomaar door flessenvoeding worden vervangen.
Borstvoeding past zich ook 'automatisch' aan de leeftijd van het kind aan. Dat is geweldig, want de samenstelling van de melk verandert en past zich op natuurlijke wijze aan aan de behoeften van het groeiende kind. Het is het product van een evolutionair proces dat al duizenden jaren aan de gang is, met als doel het voortbestaan van de soort te verbeteren.
Bewezen werd dat moedermelk de ideale voeding vormt voor baby's tot 6 maanden : moedermelk ondersteunt immers hun lichamelijke en neurologische ontwikkeling, helpt bij het op punt zetten van hun immuunsysteem en versterkt de speciale intieme band met de moeder. Niet voor niets wordt moedermelk ook "vloeibare liefde" genoemd... Hoewel borstvoeding niet mag gestopt worden op de leeftijd van zes maanden, is dit ook het moment waarop baby’s moeten kunnen genieten van extra micronutriënten in de voeding zoals verrijkte granen, vlees, en fruit en groenten.
Alle aandoeningen samen beschouwd is het overlijdingsrisico bij baby's die geen moedermelk krijgen 14x hoger dan bij baby's die uitsluitend borstvoeding krijgen. Overlijden door infecties (diarree, pneumonie...) komt 4x meer voor bij baby's die flesvoeding krijgen. Alles speelt zich af tijdens de eerste levensuren. Zo verhoogt een uitstel van borstvoeding gedurende 2 tot 23 uren na de geboorte het overlijdingsrisico van zuigelingen met 40%. Uitstel gedurende 24 of meer uren, verhoogt dit risico tot 80% (bron : WGO 2016).
De AAP (American Academy of Pediatrics) adviseert dat moeders hun pasgeborene de eerste maal borstvoeding geven binnen een uur na de geboorte, dat mama’s en baby’s op één kamer liggen in het ziekenhuis en dat er geen gratis stalen van zuigelingenmelk verdeeld worden, zoals dit vaak gebeurt (zie verslag Reuters Health van 26 september 2011).
Zuigelingenmelk bleek nooit superieur te zijn ten opzichte van borstvoeding, op geen enkel vlak voor moeder of kind . In tegendeel, borstvoeding heeft zijn voordelen op cognitief en op gezondheidsvlak, voor de zuigeling én voor de moeder (bron : WGO 2016).
Moedermelk is een levende materie waarvan de samenstelling variëert in functie van de noden van de baby. De eerste melk (colostrum) is uitzonderlijk rijk aan witte bloedcellen en immunoglobulinen (antilichamen type IgA : 90g/l) die tussenkomen in de verdediging van de baby en verhinderen dat pathogene kiemen zich aan de darmwand vasthechten (zie ook : "Lactoferrine" en "Transferrine"). Deze eerste melk bevat minerale elementen die de deshydratie verhinderen.
Eigenschappen van moedermelk :
-
-
Moedermelk bevat complexe suikers die dienen als probiotica bij de opbouw van de darmflora. 200 oligo-sachariden, een soort koolhydraten die beschermen tegen infecties, doen de juiste bacteriën floreren in de dikke darm. Deze oligo-sachariden zitten niet in koemelk.
-
Zij heeft een gunstige invloed op de pH en de flora in de darm waardoor de baby beter beschermd is tegen diarree van bacteriële oorsprong (moedermelk helpt om de juiste zuurgraad in de darm in te stellen en de groei van bifidus-bacteriën te stimuleren). Ook de aanwezige vetten worden gemakkelijker verteerd.
-
Moedermelk is niet steriel en vergelijkbaar met yoghurt want moedermelk bevat zo'n 800 levende bacteriën.
-
De diversiteit van de bacteriesoorten variëert volgens de hormonale toestand van de moeder voor de bevalling (bij overgewicht bv.) of tijdens de bevalling (vaginaal bevallen < > keizersnede).
-
Moedermelk bevat ook gisten en schimmels : het microbioot van moedermelk bevat geslachten zoals Malassezia, Davidiella, Sistotrema, Penicillium en Saccharomyces. Het geslacht Cryptococcus was frequenter aanwezig bij vrouwen die vaginaal bevielen
. -
Moedermelk bevat weinig eiwitten, zij werden al gedeeltelijk omgezet door het organisme van de moeder. Caseïnes (een type eiwit) in moedermelk zijn kleiner en worden gemakkelijker opgenomen dan koemelkcaseïnes. Wel kunnen caseïne-eiwitten uit koemelk opgenomen door de moeder, in de moedermelk geraken en zo onrechtstreeks aanleiding geven tot intolerantiereacties en chronische constipatie bij kleine kinderen
. -
Moedermelk bevat 9x meer Na-glutamaat dan koemelk : Na-glutamaat is een smaakversterker, met goesting naar meer... vooral gebruikt in fastfood.
-
De melk draagt de geur van de moeder die het kind helpt de moeder te herkennen om zich gemakkelijk te laten voeden.
-
Meer nog : tijdens de perinatale periode (> week 32) en op het moment van de borstvoeding stuurt de moedermelk de biologische klok van de baby. Het dagelijks ritme-ritueel van de moeder is al voor de foetus een van de biologische informatiebronnen. De overgang dag/nacht van de zuigeling zou gedeeltelijk worden gestuurd door hetgeen de moeder eet. Deze voedingsstoffen zouden zelfs tot op cellulair DNA-niveau een invloed uitoefenen en zorgen voor veranderingen in de bloedsamenstelling, en invloed hebben op de fysische activiteit en op de temperatuur van moeder en foetus (omgekeerd kunnen slechte voedingsgebruiken bij de moeder de circadiaanse ritmeregelingen bij haar kind verstoren) .
Regurgitatie wordt frequent gezien bij zuigelingen, maar ook bij volwassenen, en treedt op ten gevolge van een verhoging van de buikdruk tov de druk in de borst. Het volstaat het drukverschil tussen beide gebieden te normaliseren, door vrijwillige oprispingen (boeren bij de zuigeling). Deze oprispingen zijn normaal en zijn meestal niet zuur (en doen dus ook geen kwaad, zodat medicatie niet nodig is). Regurgitatie is een natuurlijk optredend fenomeen bij herkauwers dat toelaat de voedselmassa opnieuw te kauwen. De opgegeven massa wordt met speeksel gemengd, terug gekauwd en terug doorgeslikt. Op deze wijze slagen herkauwers erin zich met meer plantaardig materiaal te voeden, ook al zijn deze caloriearm.
Zelfs gedurende de borstvoedingssessie evolueert de moedermelk : in het begin licht om de dorst te lessen, vervolgens wat vetter om de honger van de baby te stillen. Moedermelk is niet alleen minder vet dan koemelk, het bevat zeer hoge GLA, DHA en AA concentraties (tekorten hiervan zouden later kunnen leiden tot gedrag- en leerproblemen). Deze vetzuren zijn nodig voor de opbouw van andere vetzuren, nodig voor de verdere ontwikkeling van het zenuwstelsel en van de immuniteit. Indien deze biochemische processen in het begin nog niet volledig op punt staan, kan de pasgeborene ook via de bèta-oxidatie van vetten (lipolyse) ketonlichamen aanmaken die verder kunnen dienen voor de synthese van andere vetten (lipogenese) en van cholesterol.
IJzer komt minder voor in moedermelk maar wordt beter geassimileerd door een kind dat borstvoeding krijgt : 50% rendement tegenover 10% voor koemelk ; waarschijnlijk omdat moedermelk lactoferrine en minder calcium en fosfor bevat. Gedurende de lactatie is er wel een verhoogde behoefte aan selenium en zink voor de moeder (immuniteit). Dikwijls krijgt zij ook vitamine B6, omdat deze vitamine als pyridoxal in de moedermelk belangrijk is voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel bij de baby.
Meestal is de moedermelk arm aan vitamine D en K, omdat de voorraad van de moeder voor deze 2 vitaminen de concentratie ervan in de moedermelk bepaalt en dus ook het eventueel tekort bij de zuigeling. Direct na de geboorte krijgt de baby hiervoor supplementen met 800IE vitamine D en met 2mg vitamine K. Men zou ook kunnen kiezen voor het tijdig opvolgen en behandelen van tekorten bij de moeder, om zo een voldoende aanvoer van vitamine D en K via de moedermelk te verzekeren.
Vitamine D : moedermelk levert 5-136 IE vitamine D per liter, afhankelijk van de meetmethoden verschilt dat nogal. Dit is de biologische norm en niet per se onvoldoende omdat de mens zijn vitamine D ook zelf maakt, namelijk in de huid onder invloed van UVB-straling. Mensen zijn dus niet uitsluitend afhankelijk van de voeding voor een optimale beschikbaarheid van vitamine D. Naast de borstvoeding moet een baby dus ook naar buiten en zich blootstellen aan het daglicht (bij voorkeur tussen 10 uur 's morgens en 2 uur 's namiddags : tijdens deze uren met sterke UVB-straling zal dan een korte blootstelling aan zonlicht (UVA+UVB) volstaan om voldoende vitamine D aan te maken en terzelfdertijd de blootstelling beperken aan UVA-straling, die de ganse dag aanwezig is en de huid kan schaden). Zo slaat men twee vliegen in één klap!
Vitamine K : de reden dat vitamine K wordt voorgeschreven is niet omdat moedermelk geen vitamine K bevat, maar omdat er in het verleden ongeveer 10 keer per jaar borstgevoede baby's waren die ernstige inwendige bloedingen kregen die terug te voeren waren op een vitamine K tekort (cijfers Nederland). De eerste 10 weken wordt er in de darmen nog geen vitamine K aangemaakt, zoals later wel gebeurt. Deze baby's hadden dus te weinig vitamine K gekregen uit de moedermelk. Dit wil echter niet zeggen dat iedere baby tekort vitamine K krijgt, of dat moedermelk geen vitamine K bevat. De reden waarom deze baby's vitamine K tekort hadden is verder niet onderzocht. Uit voorzorg wordt nu aan alle borstgevoede baby's vitamine K voorgeschreven .
Moedermelk is 10x rijker aan taurine dan koemelk. Taurine is een vrij aminozuur dat tussenkomt in het metabolisme van calcium, in de ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel, als antioxidant en als onderdeel van glutamyltaurine, een neurotransmitter. Taurine is dan ook voor de baby een essentieel aminozuur.
Daarnaast is de moedermelk 's morgens rijker aan L-tyrosine, een voorloper van de neurotransmitters dopamine, adrenaline en noradrenaline, die staan voor actie. Na 17u wordt de moedermelk rijker aan L-tryptofaan, voorloper van de neurotransmitters serotonine en melatonine, die een goede slaap verzekeren.
Ook de nucleotidensamenstelling van moedermelk varieert in de loop van de dag en de nacht volgens de behoeften van de baby. De hoogste hoeveelheden slaapverwekkende nucleotiden (met een relaxerende invloed op het CZS) werden gevonden in moedermelk aangemaakt tussen 20 uur en 8 uur 's morgens. Wakkerhoudende substanties (met een stimulerende invloed op het CZS) kwamen meer voor in moedermelk die overdag werd aangemaakt. Moeders die dus hun melk aftrekken om hem te bewaren en om later hun baby hiermee te voeden met behulp van een zuigfles, doen er best aan het moment van aftrekken en van toedienen te laten overeenstemmen. Dat kan alleen maar de slaapcyclus van de baby ten goede komen.
Kinderen die borstvoeding kregen hebben een beschermend bacterieprofiel : 5 x minder diarree dan de anderen, 2 x minder oorontstekingen, minder verkoudheden , minder allergieën, minder infecties en lopen minder risico op wiegedood. Later zouden zij beter beschermd zijn tegen obesitas (tot de puberteit) en hoge bloeddruk. De voordelen voor de gezondheid werden gezien na 3 maanden borstvoeding, o.a. wat allergie betreft. Ideaal zou zijn de borst te geven gedurende minstens 6 maanden . Zelfs na 15 dagen borstvoeding is de mama, door de secretie van oxytocine (hormoon dat o.a. tussen komt bij de gehechtheid van de moeder en haar kind na de geboorte), al meer zen en meer gehecht aan haar baby.
Borstvoeding is ook goed voor de mama :
De energiebehoeften van een moeder die de borst geeft zijn een weinig hoger dan bij de zwangere vrouw. Zij moet daarom niet echt meer eten, maar beter haar voedselkeuze aanpassen. Anderzijds stimuleert de borstvoeding de terugtrekking en de contractie van de uterus en beschermt tegen baby-blues. Het zogen doet de productie van oxytocine pieken, wat pijnstillend, antistress en euforisch werkt. Op termijn beschermt borstvoeding tegen borst- en ovariumkanker en osteoporose. De versnelde calorische verbranding doet sneller afslanken. Daarnaast bewees een studie dat er een omgekeerd verband bestaat tussen de duur van de borstvoeding en het risico op hartinfarct bij de moeder, ongeacht de andere gekende risicofactoren voor hart- en vaatziekten . Een reden te meer dus om langer de borst te geven!
De samenstelling van moedermelk moet ideaal zijn voor het dekken van de behoeften aan essentiële vetzuren, nodig voor de harmonieuze ontwikkeling van de hersenen bij de baby. Hiervoor zorgen de consumptie van omega3 vetzuren in vette vis en in soja-, noten- en koolzaadolie. Maar ook van omega6 vetzuren die voorkomen in de meeste plantaardige oliën (zonnebloem, druivenpit...).
Magere melkproducten, fruit en groenten (vooral groene bladgroenten, peulvruchten (ijzer), volle granen, rijk aan B9 (foliumzuur) en aan vitamine B1) zorgen voor het nodige calcium.
Zie ook : "www.vzwborstvoeding.be" en "borstvoedingnatuurlijk.be". En "Appje voor de borst" (voor iPhone en Android).
Noot :
Meisjes krijgen andere moedermelk dan jongens : in het algemeen produceren rijkere vrouwen een energierijkere melk voor hun zonen dan voor hun dochters (waardoor een grotere kans op kleinkinderen). Melk van vrouwen met zonen bevat meer vet (2.8%) dan die van vrouwen met dochters (0.6%). Waren de moeders arm, dan was het omgekeerd : dochters kregen dan een rijkere voeding (2.6 tov 2.3% vet) : dochters maken immers altijd veel kans een rijke man aan te trekken, ongeacht hun economische status.
De hypothese van Trivers-Willard stelt dat natuurlijke selectie ouders ertoe aanzet hun zonen te bevoordelen in goede tijden en hun dochters in slechte tijden .
Praktisch
ZWANGERSCHAP
Tijdens de zwangerschap zijn een hele reeks hormonen verhoogd aanwezig in het bloed : oestrogeen, progesteron, testosteron, prolactine, cortisol, schildklierhormonen...
Ook de concentratie van cholesterol, triglyceriden en het enzym alkalische fosfatase kan tot 3x zo hoog worden.
Verhoogde bloedspiegels van progesteron veroorzaken neveneffecten als de ontspanning van de baarmoeder, een speciale voorkeur voor bepaald voedsel, vermoeidheid, depressieve buien. Daarnaast versterkt progesteron regressief gedrag en het optreden van onvolwassen reacties. De graad van labiliteit verschilt van vrouw tot vrouw en wordt beïnvloed door de persoonlijke en familiale situatie (stress of begrip...). Veranderingen in de progesteron en oestrogeen-spiegels tijdens de zwangerschap (aangemaakt door het geel lichaam) werken in op de catecholaminen (adrenaline, noradrenaline, dopamine), hormonen die een belangrijke rol spelen in het emotionele leven.
-
-
Maagzuur, omdat de maag en darm door de baarmoeder omhoog worden gedrukt wat leidt tot reflux.
-
-
drink rauw aardappelsap (zie ook : "Verzurende en basenvormende voeding") : de aanwezige alkalische fosfaten doen de werking van de maagenzymen afnemen,
-
of pepermuntthee,
-
vermijd vettige, kruidige voedingsmiddelen,
-
vermijd chocolade, alcohol, koffie, cola en roken,
-
drink koude dranken met een rietje om het binnenkrijgen van lucht te beperken.
-
-
-
-
Misselijkheid (zwangerschapshyperemesis), veroorzaakt door de concentratiestijging van de oestrogenen die onmisbaar zijn voor het in stand houden van de zwangerschap, kan optreden na de zesde zwangerschapsweek op gelijk welk moment van de dag (en dus niet alleen 's morgens nuchter zoals door velen wordt gedacht). De meeste toekomstige moeders hebben er last gedurende ongeveer 3 maanden, maar bij ongeveer 20% onder hen duurt dat wat langer. Bij meer dan 1 % onder hen is de misselijkheid zo ernstig dat deshydratie en verstoring van het elektrolyt-evenwicht kan optreden met eventueel hospitalisatie.
-
Tien raadgevingen bij misselijkheid :
-
-
-
neem 3 lichte vetarme maaltijden per dag;
-
eet traag;
-
vermijd het overslaan van een maaltijd;
-
verminder het frituren of het gebruik van specerijen, chocolade, koffie, thee en spuitwaters en gebruik in de plaats hiervan basevormende voedingsmiddelen zoals abrikozen, vijgen, dadels, meloen en druiven;
-
vermijd ook bloemkool en spruiten : kunnen misselijkheid uitlokken;
-
drink veel overdag om deshydratie te vermijden;
-
drink niet tijdens de maaltijd maar een half uur ervoor of erna;
-
neem de tijd voor op te staan en ga niet onmiddellijk na een maaltijd liggen;
-
wacht minstens 2 uren na het eten of het drinken vooraleer een siësta of te gaan slapen;
-
eet een licht of droog koekje ongeveer een kwartier voor het opstaan;
-
verlucht de keuken : storen de geuren, vraag dan hulp bij het bereiden van warme maaltijden of maak koude gerechten (die minder aroma's verspreiden);
-
probeer acupressuur, verse gemberthee (ook goed bij leverlijden) of vitamine B6 (100mg/d) : hun weldoende invloed is bewezen
.
-
-
Geeft dit geen voldoening dan kan misschien een medicament tegen zwangerschapsbraken helpen.
-
-
Bewegen :
-
-
voldoende zuurstofvoorziening helpt krampen vermijden. De zwangere vrouw moet actief blijven, doorstappen en voldoende regelmatig bewegen (stappen, zwemmen, zachte gymoefeningen, stretching...). De beste preventie van zwangerschapsstriemen en spataders schuilt in een evenwichtige voeding en een beheerste gewichtstoename.
-
fysisch actieve zwangere vrouwen zorgen voor een betere hersenontwikkeling van hun baby's
.
-
-
-
-
Slaapstoornissen :
-
-
kamille thee, linde thee,
-
inositol 250 à 500mg voor het slapengaan,
-
een kop warme melk voor het slapengaan (tryptofaan!).
-
-
-
-
Het opstarten van het bevallingsproces zou kunnen worden bevorderd door wat sport, een stevige vrijpartij of het eten van gekruid voedsel. Doch van enkel tepelstimulatie is geweten dat dit het bevallingsproces eventueel kan opstarten. Door het vrijkomen van oxytocine zouden baarmoedercontracties worden opgewekt.
-
Verstoring van het vet- en suikermetabolisme : inositol speelt een rol in het vet- en suikermetabolisme en helpt samen met foliumzuur en mangaan de suikerspiegel, de LDL-cholesterol en de systolische bloeddruk verlagen bij gezonde zwangere vrouwen
.
-
Natuurlijke hormonen spelen een belangrijke rol in de groei en ontwikkeling, het immuunsysteem, de stofwisseling, de gemoedstoestand en voortplanting. Hormoonverstorende stoffen zijn chemicaliën die de van nature in ons lichaam voorkomende hormonen nabootsen of ingrijpen op de werking daarvan en het natuurlijke evenwicht uit balans brengen. We krijgen deze hormoonverstorende stoffen binnen via allerlei producten die we dagdagelijks gebruiken.
Zoals het woord al aangeeft, grijpen hormoonverstoorders in op het hormoonstelsel en dat blijkt vooral verwoestende effecten hebben bij ongeboren kinderen. Aandoeningen die in verband kunnen gebracht worden met een verstoring van de hormonen zijn: toenemende onvruchtbaarheid, stoornissen in het immuunsysteem, vroegtijdige borstontwikkeling bij meisjes, borst-, prostaat- en andere kankers, obesitas en diabetes.
Tijdens de zwangerschap verhoogt de blootstelling aan pesticiden significant het risico op een kind dat lijdt aan autisme . Kies voor bioteelt!
BORSTVOEDING
-
-
Moedermelk bewaart in de koelkast (6°C) gedurende 2 dagen, kan worden ingevroren in een steriele recipiënt en bewaard gedurende 3 maanden (-18°C). De melk niet ontdooien in de microgolf (ontaarding van de proteïnen) maar met een zuigflesverwarmer. De moedermelk afkolven gebeurt best met de mamavriendelijke kolf van Difrax (BtoB : Breast to Baby).
-
-
-
Moedermelk volstaat voor het dekken van alle behoeften gedurende de eerste zes levensmaanden. Het bijgeven van gehumaniseerde melk of van een zuigles met water is af te raden, buiten op medisch verzoek. De nieuwe guidelines van de AAP (American Association of Pediatrics)
dringen er bij de ziekenhuizen ook op aan om borstvoeding zo vroeg mogelijk te promoten. De AAP adviseert dat moeders hun pasgeborene de eerste maal borstvoeding geven binnen een uur na de geboorte, dat mama's en baby's op één kamer liggen in het ziekenhuis en dat er geen gratis stalen van zuigelingenmelk verdeeld worden, zoals dit vaak gebeurt.
-
-
-
De als melk voorgestelde plantaardige dranken (soja, amandelen, rijst...) maar ook melk van andere dieren (geit, schaap...) zijn niet geschikt voor kinderen jonger dan 1 jaar (onaangepaste samenstelling aan eiwitten en te vetarm (de helft van de energiewaarde van moedermelk zijn vetten)). Daarnaast zou geitenmelk aanleiding kunnen geven tot verstoring van de elektrolyt-balans, metabole acidose, allergische reacties...
. En soja-drank bevat te weinig methionine...
-
-
-
Hoe meer borstvoedingsessies in het begin, hoe meer de melkproductie wordt gestimuleerd. Kleine baby's drinken minder per sessie, maar wel vaker.
-
Bij melkstuwing : gembercompressen/koolbladeren om de borsten af te koelen.
-
Bezoek zeker : La Leche League Vlaanderen.
-
-
-
Een evenwichtige voeding rijk aan calcium voor de mama zorgt voor voldoende calcium tijdens de borstvoeding.
-
-
-
Tekens van een goede zuigtechniek : wanneer men de baby hoort slikken en als zijn oortje en zijn slaap meebewegen.
-
-
-
Wanneer een baby niet snel genoeg aankomt : raad de moeder aan olierijke granen, honing en gedroogde vruchten te eten. Dit laat toe de productie te stimuleren van een voldoende rijke melk die het kindje zal doen aankomen zoals het hoort.
-
-
-
Een baby urineert 6 à 8 x per dag ; door controle van de luiers kan men dus nagaan of deshydratie optreedt. De stoelgang, gemiddeld 3 x per dag, is zacht, geel van kleur en bewijzen dat de darmen goed werk leveren.
-
-
-
Tepelkloven zijn meestal het gevolg van een slechte drinkpositie van de zuigeling : ligt de baby niet recht voor de borst, dan moet het kindje het hoofdje draaien om de tepel te bereiken, wat verplicht tot overrekken. Pas dus de aanligpositie aan (madonna, rugby, ...) Zie "Voedingshoudingen".
-
-
-
Om een borstvoedingssessie te beëindigen volstaat het de pink in het mondje te duwen voor het opheffen van het zuignap effect (hygiëne van de handen).
-
-
-
Borstvoedingsthee : het drinken van thee zorgt er ook voor dat de mama voldoende vocht inneemt wat noodzakelijk is bij het geven van borstvoeding.
-
Bv. : Venkelvrucht 50g : antispasmodisch, stimulatie melkproductie
Anijsvrucht 25g : antispasmodisch, carminatief (versnelling van de spijsvertering)
Karwijvrucht 25g : antispasmodisch, carminatief
-
-
Andere gebruikte kruiden : Fenegriek...
-
-
-
Borstvoeding beschermt tegen zwanger worden (98% gedurende de eerste 6 maanden) indien de volgende voorwaarden strikt worden nageleefd (WGO) :
-
-
exclusieve borstvoeding, zonder enige andere bijvoeding van de baby
-
nooit meer dan 6 uren tussen 2 voedingssessies
-
elke dag minstens 6 lange borstvoedingsessies of 10 korte zodat de tepel en het tepelhof minstens 60 tot 90 minuten gestimuleerd worden
-
geen nieuwe regels (menstruatie) bij de moeder
-
-
Als aan één van de voorwaarden niet is voldaan, vermindert het gehalte prolactine en kan op elk moment een ovulatie optreden, zelfs als de vrouw nog niet opnieuw menstrueert.
Aan een moeder die de borst geeft, en toch een pil wil nemen om zo elk risico op zwangerschap te weren, wordt een progesteronpil voorgeschreven, zodat de melkproductie niet wordt gehinderd. De belangrijkste nevenwerking van die pil is "spotting", een onregelmatig bruin vaginaal verlies, zonder erg.
De borstvoeding promoten is de natuur eens te meer te bedanken voor haar hulp bij het ontwikkelen van een intense en onvergetelijke band met de mama dankzij dit prachtig hulpmiddel, de borstvoeding. In elk geval mag niemand beweren dat een moeder die borstvoeding geeft beter is dan een moeder die dat niet doet. Maar niemand kan ontkennen dat moedermelk de meeste geschikte melk is voor de zuigeling.
